Περιεχόμενα
Οι ασβεστωμένοι δρόμοι της Σαντορίνης θα πλημμυρίσουν από εκατομμύρια επισκέπτες αυτό το καλοκαίρι. Ωστόσο, όπως αναφέρει σε άρθρο του το Bloomberg, δεν θα χαρούν όλοι στο ελληνικό νησί όταν τους δουν να καταφθάνουν.
«Ο τουρισμός καταστρέφει τους αμπελώνες», δήλωσε σε συνέντευξή του ο οινοπαραγωγός Ματθαίος Αργυρός. «Σηκώνω κόκκινη σημαία για το νησί». Το οικογενειακό του οινοποιείο, που ιδρύθηκε το 1903, παράγει κρασί από το ένα τέταρτο περίπου των αμπελώνων του νησιού, και προειδοποιεί ότι οι τιμές της γεωργικής γης έχουν εκτοξευθεί στην περιοχή, καθώς οι εργολάβοι ζητούν επιτακτικά χώρο για να χτίσουν περισσότερες τουριστικές κατοικίες.
Η παραγωγή σταφυλιών στη Σαντορίνη έχει μειωθεί σχεδόν κατά 50% τα τελευταία 20 χρόνια, με μέση πτώση 2,7% ετησίως, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει συλλέξει η Ένωση Οινοποιών Σαντορίνης. Η παραγωγή, σύμφωνα με τους οινοποιούς του νησιού, κινδυνεύει να μηδενιστεί μέχρι το 2041, αν δεν υπάρξει κάποια μορφή παρέμβασης.
Η έλλειψη νερού δυσχεραίνει την καλλιέργεια των αμπελιών, ενώ έχουν χάσει τους περισσότερους από τους εργαζομένους τους που στρέφονται στην τουριστική βιομηχανία χρόνο με τον χρόνο, δήλωσε ο Αργυρός.
Από το μπαλκόνι της στο χωριό Πύργος, στην κορυφή του λόφου, η Αντωνία Νούσια μπορούσε κάποτε να δει τα σταφύλια να μεγαλώνουν και να απλώνονται μέχρι την ακτή. Τώρα, λέει, έχουν απομείνει «μόνο μικρά τμήματα αμπελώνων».
«Μπορείς να δεις ανθρώπους να κουβαλούν σεντόνια, προμήθειες για πρωινό και δεν μοιάζει με κατοικημένο χωριό», δήλωσε η κα. Νούσια, αναπληρώτρια καθηγήτρια αστικού σχεδιασμού και προγραμματισμού στο Πανεπιστήμιο South Bank του Λονδίνου, η οποία ζει το μισό χρόνο στο νησί όπου πέρασε όλα τα καλοκαίρια της από μικρή. Όταν οι τουρίστες εξαφανίζονται το χειμώνα, οι ντόπιοι βασίζονται σε ένα μόνο μικρό παντοπωλείο.
Ο τουρισμός έχει επιταχυνθεί σε όλη την Ευρώπη μετά την πανδημία, επιδεινώνοντας τα προβλήματα εφοδιασμού, τους γεμάτους κίνηση δρόμους και τις οικονομικές ανισορροπίες σε αρκετά hot νησιά, όπως η Σαντορίνη.
Ορισμένα μέρη προσπαθούν να μειώσουν την πίεση επιβάλλοντας τέλη επισκεπτών, ανώτατα όρια, ακόμη και προσωρινές απαγορεύσεις – με περιορισμένα σημάδια επιτυχίας, καθώς ξεκινάει ένα καλοκαίρι με αφίξεις ρεκόρ.
«Θα είναι μια πολύ κακή χρονιά για τη Σαντορίνη», σύμφωνα με τον δήμαρχο Νίκο Ζώρζο. Το νησί δεν μπορεί να αντέξει «ούτε ένα κρεβάτι παραπάνω» για διαμονή, πρόσθεσε – τονίζοντας ότι αυτό θα εξακολουθήσει να ισχύει ακόμη και αν βελτιωθούν οι υποδομές για να βοηθηθεί το νησί να αντιμετωπίσει τους υψηλότερους αριθμούς επισκεπτών. Ο δήμος δεν είναι σε θέση να επιβάλει απαγόρευση στις κατασκευές, γι’ αυτό και ο ίδιος υποστηρίζει ότι πρέπει να δράσει η κυβέρνηση της χώρας.
Η Σαντορίνη αναμένει 3,4 εκατομμύρια τουρίστες αυτό το καλοκαίρι, παρά το γεγονός ότι οι τοπικές αρχές ζητούν να τεθούν όρια στον αριθμό των επισκεπτών από το 2012, δήλωσε ο κ. Ζώρζος.
Υπερτουρισμός
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναγνώρισε ότι η περιοχή αντιμετωπίζει πρόβλημα «υπερτουρισμού». Τον Ιούνιο ανακοίνωσε σχέδια για τον περιορισμό των κρουαζιερόπλοιων στα πιο δημοφιλή νησιά της χώρας. «Νομίζω ότι θα το κάνουμε του χρόνου», δήλωσε τότε ο Μητσοτάκης σε συνέντευξή του.
Με τους νέους κανόνες θα μπορούσε να περιοριστεί ο συνολικός αριθμός των θέσεων ελλιμενισμού στα νησιά ή να εισαχθεί διαδικασία υποβολής προσφορών για τις θέσεις. Είναι η τελευταία πρόταση για τον περιορισμό των ημερήσιων ταξιδιωτών από τα κρουαζιερόπλοια.
Ο κ. Ζώρζος είχε θέσει προηγουμένως ανώτατο όριο 8.000 επισκεπτών κρουαζιέρας ανά ημέρα, αν και αυτό ακυρώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας και επανήλθε πρόσφατα, οπότε η συνολική επίδραση στον αριθμό των τουριστών δεν είναι σαφής.
Οι τοπικές αρχές της Σαντορίνης κατάφεραν επίσης να μειώσουν τον αριθμό των ημερών που κάθε κρουαζιερόπλοιο μπορεί να επισκέπτεται τα νησιά σε 48 ημέρες από 63 για τη φετινή σεζόν – αριθμός που πρόκειται να μειωθεί ακόμη περισσότερο το επόμενο έτος.
Η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει επίσης να επιβάλει περιορισμούς στη βραχυχρόνια μίσθωση σε πολυσύχναστες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων κορυφαίων προορισμών της στο Αιγαίο και τα νησιά του Ιονίου. Η κυβέρνηση έχει καταρτίσει ένα νομοσχέδιο, το οποίο βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση, που συνδέει το ύψος των βραχυχρόνιων μισθώσεων με τον αριθμό των διαθέσιμων ξενοδοχείων σε κάθε περιοχή.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναγνωρίσει τα προβλήματα στα νησιά, αναφέροντας σε έκθεση του 2018 ότι οι επισκέπτες έφεραν 1 δισεκατομμύριο ευρώ (1,1 δισ. δολάρια) ετησίως στη Σαντορίνη, ενώ διόγκωσαν τον πληθυσμό σε έως και 107,8 τουρίστες για κάθε 100 κατοίκους. Ορισμένες από τις αρνητικές επιπτώσεις «έχουν μόνιμες συνέπειες για το νησί και την κοινότητά του», επισήμαναν οι συντάκτες της έκθεσης.
Καλοκαιρινές διαμαρτυρίες σε όλη την Ευρώπη
Πρόκειται για ένα συναίσθημα που συμμερίζονται και άλλες κοινότητες που ζουν σε περιοχές που περιλαμβάνονται στα δημοφιλέστερα αξιοθέατα της Ευρώπης.
Η Βενετία εισήγαγε φέτος εισιτήριο εισόδου στην πόλη και απαγόρευσε την είσοδο σε μεγάλα γκρουπ. Στους ισπανικούς προορισμούς της Μαγιόρκα και των Καναρίων Νήσων, οι ντόπιοι διαμαρτύρονται προκειμένου να διεκδικήσουν χώρο από τους επισκέπτες. Η Βαρκελώνη έχει επίσης προκαλέσει οργή για τον υπερτουρισμό, που συμπιέζει τους κατοίκους της.
Ορισμένοι έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης αφού οι τοπικές υποδομές “λύγισαν” υπό το βάρος της τεράστιας πίεσης. Στα τέλη Ιουνίου, ο δήμαρχος του ιταλικού νησιού Κάπρι ανακοίνωσε την απαγόρευση εισερχόμενων τουριστών λόγω σοβαρής έλλειψης νερού – αν και το μέτρο χαλάρωσε μέσα σε μια μέρα μόλις αποκαταστάθηκε ο εφοδιασμός, σύμφωνα με τα τοπικά μέσα ενημέρωσης.
«Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο σε λίγα νησιά και σίγουρα δεν είναι μόνο ελληνικό», δήλωσε ο Ιωάννης Σπιλάνης, επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου. «Το πρόβλημα είναι κάτι παραπάνω από εμφανές τουλάχιστον από το 2018, μετά ήρθε η πανδημία και το ξεχάσαμε και βιαστήκαμε να επαναφέρουμε τα ταξίδια και τον τουρισμό για να καλύψουμε τη ζημιά».
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2023, οι Έλληνες διεκδίκησαν τις παραλίες από τις ξαπλώστρες και τα beach bars, μια διαμαρτυρία γνωστή ως «κίνημα της πετσέτας».
Η κυβέρνηση θέσπισε αυστηρότερους κανόνες για τη χρήση των παραλιών και φρόντισε να διασφαλίσει την εφαρμογή τους με συχνές επιθεωρήσεις. Στην Ελλάδα, όλες οι παραλίες είναι από το νόμο ελεύθερης πρόσβασης και δεν μπορούν να είναι ιδιωτικές.
Το διακύβευμα είναι μεγάλο για την ελληνική οικονομία. Μετά από μια δεκαετία και πλέον λιτότητας που ακολούθησε την οικονομική κρίση, το ΑΕΠ παραμένει πολύ χαμηλότερο από ό,τι ήταν πριν από το 2008. Ο τουρισμός αποτελεί φωτεινό σημείο, καταρρίπτοντας τα προ της πανδημίας ρεκόρ και αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το ένα πέμπτο της οικονομικής παραγωγής το 2023, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιών και Τουρισμού.
Η χώρα προσέλκυσε 32,7 εκατομμύρια τουρίστες το 2023, 18% περισσότερους από το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, ενώ το πρώτο τρίμηνο του 2024 έφερε σχεδόν 25% περισσότερους επισκέπτες σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι.
Περιοχές που απειλούνται
Στο μεταξύ, η πίεση συνεχίζει να αυξάνεται σε ορισμένα μέρη. Λίγο πιο μακριά από τη Σαντορίνη, στον δημοφιλή παραθαλάσσιο προορισμό της Σερίφου, ο δήμαρχος Κωνσταντίνος Ρεβίνθης δήλωσε ότι δεν υπάρχουν εστιατόρια ανοιχτά από τον Δεκέμβριο έως τον Φεβρουάριο. «Τίποτα δεν είναι πια για τους ντόπιους στη Σέριφο», είπε.
Η Σέριφος, μαζί με τη Φολέγανδρο και τη Σίφνο, μπήκε φέτος στον κατάλογο των πιο απειλούμενων περιοχών της Ευρώπης που συνέταξε η ομάδα πολιτιστικής κληρονομιάς Europa Nostra, η οποία επισήμανε την «αχαλίνωτη δόμηση» και την υποβάθμιση των φυσικών πόρων. Πυρκαγιές έχουν ξεσπάσει τον Ιούλιο, καθώς το κύμα καύσωνα πλήττει την Ελλάδα.
Ο κ. Ρεβίνθης δήλωσε ότι «οι τουρίστες είναι έτοιμοι για μια άσχημη έκπληξη φέτος λόγω της έλλειψης νερού» και θα πρέπει επίσης να προετοιμάζονται για την επιδεινούμενη κυκλοφοριακή συμφόρηση που μπορεί να τους κάνει να χάσουν την ώρα αναχώρησης του πλοίου τους. «Πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν θα μπορούν να κάνουν ντους, αν δεν υπάρξει άμεση λύση».
Διαβάστε επίσης:
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πλαφόν στα κρουαζιερόπλοια στα δημοφιλή νησιά
Σέριφος: Το κρυμμένο διαμάντι των Κυκλάδων
Σίφνος: Ένα ταξίδι στην κυκλαδίτικη παράδοση