Προσωπική παρέμβαση Μητσοτάκη για να λυθεί ο «γόρδιος δεσμός» στο καλώδιο Κρήτη – Κύπρος – Ισραήλ

Ο Πρωθυπουργός τηλεφώνησε στον Κύπριο Πρόεδρο ώστε να καμφθεί η άρνηση της Λευκωσίας.

Τεράστιο Ενεργειακό αλλά και γεωπολιτικό ζήτημα η διασύνδεση.

Έντονο αμερικανικό ενδιαφέρον.

«Το παιχνίδι πάνω του» πήρε ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφορικά με την ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης-Κύπρου-Ισραήλ κόστους 2 δις ευρώ, που έχει «κολλήσει» στο βέτο και τις διαρκείς παλινδρομήσεις της Κυπριακής πλευράς.

Ο Πρωθυπουργός είχε πολύ πρόσφατα μία (κατά άλλες πηγές δύο) τηλεφωνικές επικοινωνίες «ξεκάθαρες και ειλικρινείς» με τον Πρόεδρο της Κύπρου κο Νίκο Χριστοδουλίδη, ώστε να καμφθεί η αντίδραση της Λευκωσίας και να συνεχιστεί το έργο.

«Όπως καταλαβαίνεις οι συζητήσεις έχουν φτάσει σε κρίσιμη φάση, για να διεξάγονται πλέον σε τόσο υψηλό επίπεδο.

Υπουργεία και Οργανισμοί (ΑΔΜΗΕ, ΡΑΕΚύπρου) έχουν φτάσει σε αδιέξοδο και πήρε το παιχνίδι πάνω του ο Κυριάκος» μας είπε χθες άνθρωπος πολύ κοντά στον Πρωθυπουργό, ενώ από το Μέγαρο Μαξίμου τηρούν σιγήν ιχθύος για την ουσία των συζητήσεων.

Όπως σας έχει ενημερώσει κατ’ επανάληψη και αποκλειστικά το mononews.gr και ο wiseman, η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη φαινόταν πλήρως αρνητική ως προς στο σενάριο εισόδου της στο μετοχικό κεφάλαιο του Great Sea Interconnector, θέτοντας ως όρο την αξιολόγηση της μελέτης κόστους – οφέλους από ξένο οίκο, τώρα φαίνεται να το συζητά.

Όμως σε πρόσφατη επιστολή του υπ. Ενέργειας της Κύπρου Γιώργου Παπαναστασίου προς τον CEO του ΑΔΜΗΕ, Μάνο Μανουσάκη, η κυπριακή πλευρά έδειχνε να το ξανασκέφτεται να μπει στο μετοχικό κεφάλαιο του έργου και να συζητήσει τις τεχνικές λεπτομέρειες για το πώς θα γίνει αυτό.

Θέλει όμως να είναι συνιδιοκτήτης του asset και να συνδιαχειρίζεται υπό την αίρεση πάντα της έγκρισης της μελέτης κόστους – οφέλους (CBA) από διεθνή οίκο, η οποία ωστόσο φαίνεται να περνά σε δεύτερη μοίρα.

Στην επιστολή, η κυπριακή πλευρά φερόταν έτοιμη για συγκεκριμένη συζήτηση με τον φορέα υλοποίησης του έργου, τον ΑΔΜΗΕ, για τη συμμετοχή της.

Μετά από λίγες ημέρες ανέκρουσε (και πάλι) πρύμναν, όπως έχει συμβεί τόσες φορές στο παρελθόν.

Ο διευθύνων σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ κ. Μάνος Μανουσάκης δήλωσε ότι θα ζητήσει την αναθεώρηση της απόφασης της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας της Κύπρου και ότι «σε διαφορετική περίπτωση το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου είναι μη βιώσιμο και θα σταματήσει».

Η απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου ανατρέπει την προηγούμενη απόφαση μεθοδολογίας εσόδου, η οποία είχε ληφθεί όταν το έργο είχε ο προηγούμενος φορέας υλοποίησης και βάσει αυτής ο ΑΔΜΗΕ έλαβε την επενδυτική απόφαση να αναλάβει το έργο, τον Οκτώβριο του 2023.

Ο ΑΔΜΗΕ «σήκωσε τα χέρια ψηλά» και διαμήνυσε πως μόνο με πολιτική παρέμβαση θα μπορούσε να επιλυθεί το μέγα πρόβλημα με μεγάλη γεωστρατηγική σημασία που ενδιαφέρει σφόδρα και τους Αμερικανούς.

Θυμίζουμε την πρόσφατη επισημοποίηση του ενδιαφέροντος του αμερικανικού κρατικού fund DFC με 1 τρις (one trillion) διαθέσιμα, για είσοδο στο project της διασύνδεσης Ελλάδας- Κύπρου- Ισραήλ, (που αποκάλυψε πρώτος ο wiseman) με τον Great Sea Interconnector που αποτελεί βαρύνουσας σημασίας εξέλιξη και ανοίγει νέους δρόμους για την υλοποίηση του κομβικού αυτού ενεργειακού έργου.

Πυρετός διαβουλεύσεων

Το κατά πόσο οι διαβουλεύσεις κορυφής πλέον, της ελληνικής με τη κυπριακή κυβέρνηση θα βοηθήσουν ώστε να γίνει περισσότερο κατανοητό ότι το έργο είναι επωφελές για το νησί, μένει να φανεί.

Ουκ ολίγες φορές στο παρελθόν, η κυπριακή πλευρά είχε δείξει σημάδια πολιτικής βούλησης να «τρέξουν» οι διαδικασίες, ωστόσο στη πορεία υπήρξε υπαναχώρηση και αρνητική στάση και το όποιο καλό κλίμα ανατράπηκε, δίνοντας τη θέση του στη δυσπιστία και φέρνοντας πιο κοντά το αδιέξοδο.

Για το σκοπό αυτό, έγινε χθες σύσκεψη στο Μαξίμου, υπό τον Πρωθυπουργό, με τον ΥΠΕΝ Θόδωρο Σκυλακάκη και τον CEO του ΑΔΜΗΕ, Μάνο Μανουσάκη.

Σε αυτή τη σύσκεψη, ο Πρωθυπουργός, βλέποντας πως ούτε ο ΥΠΕΝ μπορούσε να επηρεάσει τη Λευκωσία, αποφάσισε να δράσει ο ίδιος.
Οι εξελίξεις θα ‘φουντώσουν’ στη συνάντηση Μητσοτάκη – Χριστοδουλίδη στις 20 Ιουλίου.

Ο Πρωθυπουργός θα μεταβεί στη Λευκωσία για τις εκδηλώσεις καταδίκης της τουρκικής εισβολής, ενώ μια εβδομάδα νωρίτερα αναμένεται να επισκεφτεί τη Κύπρο, ο διευθύνων σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ, Μάνος Μανουσάκης.

Εκεί θα παρουσιάσει στον κ. Παπαναστασίου το πλήρες περιεχόμενο της μελέτης κόστους-οφέλους που διεξήγαγε για το έργο ο Διαχειριστής.

Η «σκληρή» στάση της Λευκωσίας να μη μετακυλιστεί κατά τη διάρκεια της κατασκευαστικής περιόδου μέρος της δαπάνης στα τέλη χρήσης συστήματος που επωμίζονται οι καταναλωτές, θέση την οποία υποστήριξε με χθεσινές του δηλώσεις και ο Κύπριος υπ. Ενέργειας, Γιώργος Παπαναστασίου. «Αν και η απόφαση (της ΡΑΕΚ) κρίνεται επωφελής για τους καταναλωτές, δεν ισχύει το ίδιο για το έργο, το οποίο επιβαρύνεται οικονομικά και πιθανό να μην είναι βιώσιμο», ανέφερε χθες το πρωί μιλώντας στο ΡΙΚ.

Ένα άλλο μεγάλο ερώτημα είναι τί θα πράξει η ΕΕ και η Κομισιόν, που έχει ήδη πληρώσει 657 εκατομμύρια. Με αγωνία παρακολουθεί τις εξελίξεις και η γαλλική Nexans, που έχει μέχρι σήμερα κατασκευάσει 50 χλμ. καλωδίου, με τον ΑΔΜΗΕ να της έχει καταβάλει δόσεις, ύψους κοντά στα 130 εκατ. ευρώ.

Θα επιβαρυνθούν αναπόφευκτα οι καταναλωτές

Το γεγονός ωστόσο ότι δεν θα καταβάλει την επιδότηση 100 εκατ. και ότι βρίσκεται σε συζητήσεις με τη Κομισιόν για να αξιοποιήσει ισόποσο δάνειο από το Ταμείο Ανάκαμψης ως συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο του Great Sea Interconnector, σημαίνει αναπόφευκτη επιβάρυνση για τους καταναλωτές.

Διότι το ποσό αυτό αφαιρείται από το κομμάτι των κατασκευαστικών εργασιών και των επιδοτήσεων που είχε εξασφαλίσει το έργο, και οι οποίες μαζί με τους ευρωπαϊκούς πόρους των 657 εκατ ευρώ, έφταναν τα 750 εκατ ευρώ.

Εφόσον βγούν τα 100 εκατομμύρια δημιουργείται μια σοβαρή «τρύπα» στο συνολικό ποσό των επιχορηγήσεων, την οποία κάποιοι θα πρέπει να καλύψουν.

Το ποσό που αφορά τη κοινωνικοποίηση μέρους του κόστους του project θα πρέπει με απόφαση των ρυθμιστών να αυξηθεί και τη διαφορά να πληρώσουν οι Κύπριοι και Ελληνες καταναλωτές.

Βάση, αποτελεί η κατανομή επιμερισμού της αρχικής συμφωνίας (Cross Border Cost Allocation-CBCA) του 2017, σύμφωνα με την οποία το 63% θα επιβαρύνει τους Κύπριους καταναλωτές και το υπόλοιπο 37% τους Ελληνες.

Αυτό σημαίνει ότι εφόσον δεν αλλάξει το 63%-37%, τότε θα υπάρξει μια αναλογική επιβάρυνση. Οι μεν Κύπριοι θα χρεωθούν με επιπλέον 63 εκατ ευρώ και οι Ελληνες με 37 εκατ. ευρώ.

Το πιθανότερο σενάριο είναι ότι οι δύο ρυθμιστές θα τροποποιήσουν τη CBCA του 2017 και οι καταναλωτές θα βρεθούν αντιμέτωποι με αυξημένα τέλη χρήσης δικτύου.

Στην ουσία, η ΕΕ καλεί τους δύο ρυθμιστές ΡΑΑΕΥ και ΡΑΕΚ να συμφωνήσουν σε ένα χρονολόγιο έκδοσης των αποφάσεων εντός των χρονοδιαγραμμάτων που έχει θέσει το ίδιο το πλαίσιο του έργου.

Είναι μια από τις πολλές κινήσεις που λαμβάνουν χώρα το τελευταίο διάστημα, μεταξύ των οποίων και επιστολή που εστάλη από την ελληνική κυβέρνηση προς τη ΡΑΑΕΥ, μέσω της οποίας στηρίζει το έργο και τη γρήγορη απεμπλοκή του.

Πότε και γιατί υπαναχώρησε η Κύπρος

Η απόφαση της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη με την οποία υπαναχωρούσε από παλαιότερη δέσμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας να καταβάλει για το έργο ως επιδότηση 100 εκατ. ευρώ, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία.

Ενώ η προηγούμενη κυβέρνηση Αναστασιάδη, είχε αποφασίσει να δώσει επιδότηση 100 εκατ. στο έργο, ακολουθώντας τη συμφωνία με τον Euroasia Interconnector, τον προηγούμενο φορέα υλοποίησης, η παρούσα φαίνεται να έχει άλλη πρόθεση.

Φημολογείται ότι επιθυμεί να αξιοποιήσει το παραπάνω ποσό για να αποκτήσει συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο του έργου, εφόσον φυσικά πρώτα, αξιολογηθεί από διεθνή οίκο, η μελέτη κόστους οφέλους που παρουσίασε πρόσφατα ο ΑΔΜΗΕ, όπως έχει δηλώσει ότι θα κάνει η Λευκωσία.

Η Λευκωσία βρίσκεται σε συζητήσεις με τη Κομισιόν για να αξιοποιήσει δάνειο 100 εκατ. ευρώ που θα πάρει από το Ταμείο Ανάκαμψης ως συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο του Great Sea Interconnector.

Το ποσό αυτό ωστόσο αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι των κατασκευαστικών εργασιών και των επιδοτήσεων που είχε εξασφαλίσει το έργο, και οι οποίες μαζί με τους ευρωπαϊκούς πόρους των 657 εκατ. ευρώ, έφταναν τα 750 εκατομμύρια ευρώ.

Έχοντας αυτά τα δεδομένα ανέλαβε ο ΑΔΜΗΕ το έργο από τον Euroasia Interconnector, με αυτά ως βάση, συζητά τόσο καιρό με τις τράπεζες για τη χρηματοδότηση του έργου συνολικού προϋπολογισμού 2 δισ. ευρώ.

Το ποσό που αφορά τη κοινωνικοποίηση μέρους του κόστους του project θα πρέπει να αυξηθεί.

Οι παλινωδίες της κυπριακής πλευράς απειλούν να περιπλέξουν έτι περαιτέρω τα πράγματα, καθώς αν το ποσό των επιδοτήσεων μείνει στα 657 εκατ. ευρώ που έχει εγκρίνει η Κομισιόν μέσω του Connecting Facility Europe (CEF), τότε οι ρυθμιστές θα πρέπει να αναθεωρήσουν την ίδια τη συμφωνία διασυνοριακής κατανομής κόστους του project (Cross Border Cost Allocation-CBCA) του Οκτωβρίου 2017.

Είναι η αρχική συμφωνία για τον επιμερισμό του κόστους, βάσει της οποίας το 63% θα επιβαρύνει τους Κύπριους καταναλωτές και το υπόλοιπο 37% τους Έλληνες.

Η κοινοτική στήριξη με 657 εκατομμύρια

Αν τελικά η στήριξη του έργου περιοριστεί στα 657 εκατ. ευρώ, τότε το κενό θα πρέπει να καλυφθεί με ρυθμιστικές αποφάσεις που θα επιβαρύνουν αναλογικά τους καταναλωτές της Ελλάδας και της Κύπρου.

Εκείνοι θα κληθούν να πληρώσουν το υπόλοιπο CAPEX του έργου.

Σε ένα τέτοιο σενάριο, όπου θα χρειαστεί να αναθεωρηθεί το CBCA, τότε, όπως εξηγούν άνθρωποι με γνώση του έργου, η κατανομή του κόστους μπορεί να φτάσει σε εξαιρετικά επιβαρυντικά επίπεδα για τους Κυπρίους καταναλωτές. Και το 63% – 37% να γίνει ακόμη και 80% η κυπριακή πλευρά και 20% η ελληνική.

Καθώς ο επιμερισμός 63% (Κύπριοι), 37% (Έλληνες), που προέβλεπε το αρχικό CBCA του 2017, στηρίζονταν στο σκεπτικό ότι δεν υπήρχε τότε ο «Αριάδνη Interconnector», δηλαδή το τμήμα Αττική-Κρήτη.

Έως και το 2017, ο Euroasia Interconnector έφτανε μέχρι και την Αττική. Το τμήμα προς τη Κρήτη αποφασίστηκε να γίνει ξεχωριστό στα τέλη του 2019. Το αρχικό όμως σχέδιο για τη διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου προέβλεπε ότι τα δίκτυα των δύο χωρών θα ενώνονταν στην Αττική, όχι στη Δαμάστα Ηρακλείου, όπως σήμερα.

Κατ’ αυτό το τρόπο δικαιολογήθηκε τότε και η επιβάρυνση 37% για τους Έλληνες καταναλωτές, ακριβώς επειδή το Κρήτη – Αττική αποτελούσε αναπόσπαστο τμήμα του όλου έργου.

Εδώ και όμως πέντε χρόνια, η παραπάνω διασύνδεση έχει αποκοπεί από τον αρχικό κορμό και πλέον βρίσκεται σε φάση ολοκλήρωσης.

Εφόσον ξαναγίνει από την αρχή ο επιμερισμός του κόστους, η κυπριακή πλευρά θα επιβαρυνθεί, ενώ η ελληνική πλευρά ίσως επωμιστεί ποσοστό ακόμη και κάτω του 20%.

Η Κύπρος είναι αυτή που χρειάζεται επειγόντως τη διασύνδεση για να βγει από την ενεργειακή της απομόνωση και να βρίσκει διέξοδο προς την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά η τοπική παραγωγή έργων ΑΠΕ. Εκείνη είναι επίσης που πληρώνει κάθε χρόνο 275 εκατ. ευρώ για την αγορά δικαιωμάτων ρύπων, όσο ζητά σταθερά τη τελευταία διετία η ΑΗΚ.

Ποιο λόμπι δεν θέλει το έργο;

«Κάποιοι δεν θέλουν το έργο, άρα μπαίνει ολοένα και περισσότερο σε πιο θολά νερά, ωστόσο το ερώτημα είναι ποιος θα αναλάβει την ευθύνη αν τελικά επιμείνουν οι δισταγμοί των Κύπριων και η στάση της Λευκωσίας έχει ως αποτέλεσμα να επιβαρυνθούν οι καταναλωτές με επιπλέον 100 εκατ ευρώ» λένε στη Λευκωσία και υπαινίσσονται ενεργειακά λόμπι που αντιδρούν.

Υπάρχουν φωνές στη Κύπρο που χαρακτηρίζουν ανήκουστο να πρέπει να πληρώσουν οι καταναλωτές ένα έργο κατά το στάδιο της κατασκευής του, χωρίς δηλαδή ακόμη να έχει κατασκευαστεί.

Το κόστος και οι συμμετοχές στο έργο

Για την ώρα, όμως, οι χορηγίες για το έργο ανέρχονται στα 657 εκατ. που είχε αποφασίσει να προσφέρει η ΕΕ. Παρόλο ότι το κόστος του έργου αναθεωρήθηκε από 1,5 δισ. σε 1,9 δισ., η ΕΕ δεν προτίθεται να αυξήσει τη χορηγία που είχε ανακοινώσει. Και ούτε οι ρυθμιστές (ΡΑΕΚ και ΡΑΕ) προσάρμοσαν στο 50% (που ήταν αρχικά) το ποσοστό των χορηγιών στο αναθεωρημένο κόστος υλοποίησης του έργου.

Υπολείπονται λοιπόν 100 εκατ. ευρώ για να ικανοποιηθεί ο όρος στο CBCA που μιλά για 750 εκατ. ως χορηγίες. Έως πρόσφατα, ΡΑΕΚ, ΡΑΕ, EuroAsia (και τώρα ο ΑΔΜΗΕ) θεωρούσαν ότι το κενό των 100 εκατ. θα καλυπτόταν από τα 100 εκατ. που υποσχέθηκε η Κυβέρνηση Αναστασιάδη στον προηγούμενο Φορέα Υλοποίησης, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης.

Υπό το φως του νέου προσανατολισμού της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη, το κενό των 100 εκατ. στις χορηγίες δεν θα καλυφθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ποιος θα το καλύψει; Πιθανότατα οι καταναλωτές ηλεκτρισμού.

Η πληροφόρηση του ‘Φιλελευθέρου’ αναφέρει πως για το πρόβλημα που επισημαίνουν οι δύο ρυθμιστικές αρχές είναι ενήμερη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως επίσης ο ΑΔΜΗΕ και οι δύο κυβερνήσεις.

Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν πως εφόσον η κυβέρνηση ικανοποιηθεί από τη μελέτη κόστους-οφέλους που διενήργησε η Exergia για λογαριασμό του ΑΔΜΗΕ και οριστικοποιήσει την απόφαση για συμμετοχή στη μετοχική δομή του Great Sea Interconnector, τότε θα ασκηθούν πιέσεις στους δύο ρυθμιστές να τροποποιήσουν το CBCA, ώστε αντί 750 εκατ. χορηγίες να απαιτούνται 657 εκατ., όσα και η χορηγία της ΕΕ.

Με αυτό τον τρόπο, τα 100 εκατ. που… λείπουν θα τα πληρώσουν μέσω των λογαριασμών ρεύματος οι καταναλωτές, μαζί με τα άλλα 1,2 δισ. ευρώ που λείπουν από την εξίσωση.

Ανοικτό παραμένει το καυτό ζήτημα της ανάκτησης εξόδων από τον ΑΔΜΗΕ, ο οποίος εξακολουθεί να πιέζει τη ΡΑΕΚ για λήψη απόφασης ώστε ο Φορέας Υλοποίησης να έχει έσοδα -μέσω των καταναλωτών ρεύματος- από την πρώτη μέρα έναρξης του έργου, η οποία από τον ΑΔΜΗΕ θεωρείται η 1/1/2024. Πιέσεις προς την ίδια κατεύθυνση ασκεί -και μάλιστα έντονες- και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η ΡΑΕΚ έχει ξεκαθαρίσει πως δεν πρόκειται να λάβει απόφαση για την έναρξη της χρέωσης των καταναλωτών σε αυτή τη φάση, αν δεν λάβει και αξιολογήσει όλα τα στοιχεία που ζήτησε -και εν μέρει έλαβε- από τον ΑΔΜΗΕ για τα οικονομικά δεδομένα και τους τεχνικούς ή άλλους κινδύνους του έργου, ώστε να αποτραπεί άδικη χρέωση ή υπερχρέωση των καταναλωτών.

Οι πληροφορίες μας αναφέρουν ότι θέση της ΡΑΕΚ είναι ότι πριν από οποιαδήποτε απόφαση που θα επηρεάσει τα συμφέροντα των καταναλωτών με πιθανές αδικαιολόγητες χρεώσεις θα πρέπει να αξιολογηθούν όλα τα απαραίτητα δεδομένα που οφείλει να καταθέσει ο Φορέας Υλοποίησης ενώπιόν της. Σε αυτά περιλαμβάνεται και η τελική ανάλυση κόστους-οφέλους από τον ΑΔΜΗΕ.

Διαβάστε επίσης:

ΑΔΜΗΕ: Ολοκληρωμένη μελέτη για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου Great Sea Interconnector (GSI)

Μάνος Μανουσάκης για Great Sea Interconnector: Αν δεν αλλάξει η απόφαση της ΡΑΕ Κύπρου το έργο σταματά

Μητσοτάκης: Η στρατηγική ατζέντα λαμβάνει υπόψη όλες τις σημαντικές ελληνικές προτεραιότητες