Σκορπιός: Η άγνωστη ιστορία του πασίγνωστου νησιού του Αριστοτέλη Ωνάση

Ο Αριστοτέλης Ωνάσης είναι ένας από τους λίγους ανθρώπους και από τους ακόμη λιγότερους Έλληνες που κατάφεραν να σφραγίσουν με το όνομα και την ιστορία τους μια θέση στους αιωνίους της ανθρωπότητας.

Η ζωή του Αριστοτέλη Ωνάση παρουσίαζε διαχρονικά εξαιρετικό ενδιαφέρον, καθώς ο πασίγνωστος Έλληνας κροίσος εφοπλιστής και επιχειρηματίας ξεκίνησε από το τίποτα, με μοναδικό του όπλο την ευφυΐα του, να χτίζει μια αυτοκρατορία, γράφοντας τη δική του ιστορία στις σελίδες της παγκόσμιας κοινότητας. Ο τρόπος που έζησε ως μεγιστάνας της ναυτιλίας και των επιχειρήσεων είναι βγαλμένος από παραμύθι, έχει αναλυθεί εκτενώς και είναι σίγουρα αξιοζήλευτος. Όλα αυτά, μέχρι που μια μαύρη σελίδα στη ζωή του, η απώλεια του γιου του, Αλέξανδρου, έγινε η απαρχή μιας σειράς δραματικών γεγονότων, που οδήγησε, τελικά, την οικογένεια στην καταστροφή.

Σε όλη αυτή την πορεία του μεγάλου Έλληνα επιχειρηματία, υπήρχε ένας κοινός τόπος, ένα μέρος που είδε τον επιχειρηματία να ανθίζει, όπως τα λουλούδια που ο ίδιος φύτεψε εκεί, να μεγαλουργεί, να ερωτεύεται, να διασκεδάζει, να παντρεύεται και, στη συνέχεια, να σβήνει, διαλέγοντας εκεί να είναι και η τελευταία του κατοικία.

Ο λόγος φυσικά για τον Σκορπιό, εκείνη την καταπράσινη κουκκίδα στον χάρτη του Ιονίου πελάγους, πλησίον της Λευκάδας, που έμελλε να γίνει ο παράδεισος και η κόλαση του Αριστοτέλη Ωνάση. Όλα όσα έζησε εκεί ο Έλληνας κροίσος είναι λίγο-πολύ γνωστά, καθώς ο Τύπος της εποχής παρακολουθούσε κάθε βήμα της ζωής του, ενώ ταυτόχρονα πλούσιες περιγραφές χαρίζουν και άνθρωποι που είχαν την τύχη να βρίσκονται στους κύκλους που συναναστρεφόταν ο Ωνάσης και να έχουν ζήσει από κοντά όλα εκείνα που συνέβαιναν στον Σκορπιό.

Παράλληλα, γνωστή είναι και η τύχη του νησιού, που παραμελήθηκε μετά και από τον ξαφνικό θάνατο της Χριστίνας Ωνάση, ενώ μετά πέρασε στην μοναδική, πλέον, κληρονόμο της οικογένειας Ωνάση, την εγγονή του Αριστοτέλη, Αθηνά. Η αδιαφορία της Αθηνάς Ωνάση για οτιδήποτε έχτισε ο διάσημος παππούς της ήταν φανερή από αρκετά νωρίς. Η πάμπλουτη κληρονόμος είχε τις δικές της βλέψεις για τη ζωή, αφού έζησε μια ζωή πολύ μακριά από την Ελλάδα και ασχολείται κυρίως με τα άλογα και την ιππασία. Όσον αφορά στην πλούσια κληρονομία που παρέλαβε από τον Αριστοτέλη και την μητέρα της, Χριστίνα, η Αθηνά Ωνάση έχει κάνει, τα τελευταία χρόνια, αρκετές κινήσεις πώλησης πολλών ακινήτων και αντικειμένων της οικογένειας.

Μια από τις κινήσεις αυτές ήταν και η παραχώρηση, με μακροχρόνια μίσθωση, του Σκορπιού στον Ρώσο επιχειρηματία, Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ, ο οποίος το εξασφάλισε έναντι του μυθικού ποσού των 100 εκατ. ευρώ, ως δώρο στην κόρη του, Εκατερίνα. Όπως φάνηκε εν καιρώ, ο Ριμπολόβλεφ είχε βάλει από νωρίς «στο μάτι» τον ιδιωτικό παράδεισο του Αριστοτέλη Ωνάση και η προθυμία της Αθηνάς να πουλήσει οτιδήποτε σχετίζεται με τον Έλληνα επιχειρηματία εξυπηρέτησε τις επιθυμίες του Ρώσου μεγιστάνα.

Μάλιστα, όπως είχε γίνει γνωστό, η Αθηνά βρήκε σκόπελο στην κίνηση πώλησης του Σκορπιού, καθώς στη διαθήκη του, ο Αριστοτέλης Ωνάσης ορίζει αυστηρώς ότι ο Σκορπιός δεν μπορεί να μεταπωληθεί σε κανέναν που δεν ανήκει στην οικογένεια Ωνάση, ενώ, σε διαφορετική περίπτωση, μπορεί μόνο να παραχωρηθεί στο Δημόσιο. Για το λόγο αυτό, η Αθηνά Ωνάση παραχώρησε το νησί του Αριστοτέλη με τη μορφή της μακροχρόνιας μίσθωσης στον Ριμπολόβλεφ.

Ωνάσης και Ριμπολόβλεφ έχουν απασχολήσει αρκετά συχνά τα μέσα και οι διαθέσιμες πληροφορίες για τους δύο μεγιστάνες είναι αρκετά πλούσιες. Εκείνο, όμως που παραμένει άγνωστο είναι το εξής:

Σε ποιον ανήκε ο Σκορπιός πριν παραδοθεί στα χέρια του Αριστοτέλη Ωνάση και ποια η άγνωστη ιστορία του πασίγνωστου αυτού νησιού;

Σύμφωνα με το aromalefkadas.gr και την Πηνελόπη Κοψιδά, η ιστορία του Σκορπιού χάνεται στα βάθη των αιώνων. Η αρχή του νήματος εντοπίζεται στους Βενετσιάνους άρχοντες, περνά στη συνέχεια στους γείτονες Λευκαδίτες, για να καταλήξει στα χέρια ιδιωτών, μιας πλούσιας οικογένειας από την Λευκάδα, πριν καταλήξει, τελικά, στα χέρια του Αριστοτέλη Ωνάση και, εν συνεχεία, στον Ρώσο Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ.

Ο Σκορπιός είναι μια νησίδα του Ιονίου πελάγους, που ανήκει στο σύμπλεγμα των Πριγκιποννήσων, το οποίο, με τη σειρά του, ανήκει στο σύμπλεγμα των Τηλεβοϊδων νήσων. Διοικητικά, ο Σκορπιός ανήκει στο δήμο Ταφίων (Μεγανησίου) και βρίσκεται ανάμεσα στην ανατολική ακτή της Λευκάδας και τα δυτικά παράλια της Αιτωλοακαρνανίας. Βρίσκεται, επίσης, σε απόσταση τριών ναυτικών μιλίων από το κοσμοπολίτικο, σήμερα, Νυδρί.

Αυτός ο τόπος, του οποίου η ύπαρξη έγινε ευρύτερα γνωστή μετά την απόκτησή του από τον Αριστοτέλη Ωνάση, διαθέτει πλούσιο φυσικό κάλλος, καθώς χαρακτηρίζεται από καταπράσινη φύση βαθιά μπλε θαλασσινά νερά. Ωστόσο, πριν περάσει στα χέρια του Έλληνα κροίσου, το νησί εμφάνιζε μια εικόνα εγκατάλειψης, με τον Ωνάση να ξεκινά αποφασιστικά μια νέα φάση ζωής της μικρής αυτής νησίδας του Ιονίου, καθώς έφερε φυτά και άνθη που καλλιεργήθηκαν στην γη του Σκορπιού, διαδικασία, μάλιστα, στην οποία ο ίδιος ο Αριστοτέλης Ωνάσης είχε μεγάλη προσωπική συμμετοχή.

Η απαρχή της ιστορίας του Σκορπιού

Η αίγλη που έδωσε μετέπειτα στο νησί ο Έλληνας κροίσος, ωστόσο, είχε ως αποτέλεσμα ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας του Σκορπιού να χαθεί στον χρόνο. Όπως αποδεικνύεται, όμως, η ιστορία του Σκορπιού πηγαίνει πολύ πίσω, αφού τα πρώτα δείγματα ζωής εντοπίζονται περί το 625 π.Χ, όπου στο νησί της Λευκάδας έχουν εγκατασταθεί Κορίνθιοι, αντικείμενα των οποίων έχουν εντοπιστεί στον Σκορπιό.

Αργότερα, όλη αυτή η περιοχή κατακτάται από τους Ρωμαίους, ενώ κατά τον 12ο αιώνα, τα ιστορικά στοιχεία θέλουν το νησί να έχει καταληφθεί από πειρατές. Την εποχή εκείνη, όλη η θαλάσσια περιοχή γύρω από τον Σκορπιό καθίσταται ως μια από τις επικινδυνότερες για την ναυσιπλοία, ωστόσο οι πειρατές αφήνουν και μια σημαντική ανάμνηση πάνω στο νησί, Πρόκειται για έναν πύργο χτισμένο στην προεξοχή του νησιού με το όνομα «Καστρί».

Σύμφωνα με όσα υποστηρίζει ο ιστορικός Π. Ροντογιάννης, μετά την εποχή των πειρατών και λίγο μετά την αρχή της Ενετοκρατίας στην περιοχή, το νησί παραμένει ακατοίκητο.

Οι πρώτοι ιδιοκτήτες του νησιού

Ο Σκορπιός γίνεται για πρώτη φορά ιδιόκτητο νησί την εποχή που σε όλη την γύρω περιοχή κυριαρχούν οι Βενετοί. Μια συμβολαιογραφική πράξη του 1755 αποκαλύπτει ότι ένας ιδιώτης, όνοματι Antonio Trevisan έχει γαίες στον Σκορπιό, τις οποίες νοικιάζει προς αξιοποίηση στους Γιάννη και Στάθη Προσαλέντη.

Χρόνια αργότερα, η κυριότητα του νησιού περνά στην οικογένεια με το όνομα Settini, προερχόμενη από την Βενετία. Ένα άλλο εγγραφό αγοραπωλησίας, που έχει εντοπιστεί, αποδεικνύει ότι το 1892, οι ιδιοκ΄τητες του Σκορπιού, Αντώνιος, Φραγκιέκλα, Μαρία, Νικόλαος, Πέτρος, Κελικία και Τζων Σεττίνι αποφασίζουν να μεταβιβάσουν τον Σκορπιό στους Λευκαδίτες μεγαλεμπόρους αδερφολυς Μαυροειδή.

Οι μεγαλέμποροι αγοράζουν τον Σκορπιό ως δώρο στην όμορφη Κερκυραία αρχοντοπούλα Μαρία Μουστοξύδη, ανιψιά του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, που μπαίνει ως νύφη στην οικογένειά τους. Η οικογένεια Μαυροειδή προχώρησε αλλαγές και πλήθος εργασιών όταν προχώρησε στην αγορά του Σκορπιού από τους Σεττίνι, ρίχνοντας μάλιστα πολλά λεφτά στο νησί. Έχτισαν ένα όμορφο αρχοντικό για να μένουν, καθώς και κατοικίες για τους εργάτες, χάραξαν δρόμους, καλλιέργησαν αμπελώνες και οπωροφόρα δέντρα. Έφτιαξαν, επίσης, μια μικρή εκκλησίτσα, τον προκάτοχο της εκκλησίας που έφτιαξε αργότερα ο Αριστοτέλης Ωνάσης, εκεί, όπου μέχρι σήμερα υπάρχουν οι τάφοι της οικογένειας Ωνάση.

Αρκετά μέλη της οικογένειας Μαυροειδή θα φύγουν γρήγορα από τη ζωή, αφήνοντας έναν και μοναδικό κληρονόμο για να αναλάβει το νησί: Τον Θεοδόση Μουστοξύδη. Επρόκειτο για έναν άνθρωπο του πνεύματος, με λαμπρές για την εποχή σπουδές σε Παρίσι και Γενεύη, ενώ συνέταξε και πολλά σημαντικά κείμενα, τα περισσότερα στα Γαλλικά.

Το 1938, ο Θεοδόσης Μουστοξύδης έρχεται στην Ελλάδα με την δεύτερη σύζυγό του, την Γαλλίδα Νάνσυ και εγκαθίστανται μόνιμα στον Σκορπιό. Γρήγορα, όμως, θα καταλάβει ότι αυτή η ζωή δεν του ταιριάζει και θα πουλήσει, μέσω ενός συμβολαίου, που υπεγράφη το 1941, τον Σκορπιό σε μια ελληνοιταλική εταιρεία εμπορίου με την επωνυμία Societa Amonica comerciale Italo-Greca. H εταιρεία είχε έδρα τη Ρώμη και πρόεδρο τον Κόμη Γκουίντο Ιωάννη Βιολάντι Καμπάλτο και αγόρασε τον Σκορπιό έναντι 15 εκατ. κατοχικών δραχμών. Ο Θεοδόσης Μουστοξύδης εισπράττει, τότε, τα χρήματα και κάνει μεγάλη ζωή στην Αθήνα, σε μια εποχή που οι Έλληνες λιμοκτονούσαν.

Το 1943, η κυριότητα του νησιού περνά και πάλι στην οικογένεια Μουστοξύδη, καθώς κάνει χρήση του νόμου περί δικαιοπραξιών εχθρών και μεσεγγυήσεως εχθρικών περιουσιών, οπότε το συμβόλαιο με την εταιρεία εμπορίου θεωρείται άκυρο. Εν συνεχεία, ο Θεοδόσης Μουστοξύδης προβαίνει στη σύναψη μιας σειράς καλλιεργητικών δανείων από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος, βάζοντας τον Σκορπιό σε υποθήκη. Τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσει στην συνέχεια θα τον οδηγήσουν να χωρίσει τον Σκορπιό σε 14 τεμάχια και να βάλει αγγελία στις εφημερίδες, η οποία γνωστοποιεί ότι πουλά τα κομμάτια γης της νησίδας σε ασήμαντες τιμές.

Λίγους μήνες αργότερα και συγκεκριμένα στις 15 Οκτωβρίου 1953, ο Σκορπιός, μαζί με τη νησίδα Καστρί, όπου υπήρχε ο πύργος των πειρατών, αλλά και οτιδήποτε άλλο υπάρχει πάνω στο νησί μεταβιβάζεται από τον Θεοδόση Μουστοξύδη στην λευκδίτικη οικογένεια Φίλιππα έναντι 740 εκατ. κατοχικών δραχμών. Όπως μαρτυρούν οι πληροφορίες, την γενναία πληρωμή έκανε ο Ελληνοαμερικανός συγγενής της οικογένειας, Γεώργιος Φίλιππας, γνωστός και ως «Τρούμαν».

Εκτός από την αγορά του νησιού, η οικογένεια Φίλιππα αναλαμβάνει να εξοφλήσει και ολόκληρο το ποσό της υποθήκης στην Αγροτική Τράπεζα. Το ποσό αυτό ισοδυναμούσε με 17,5 εκατ. κατοχικές δραχμές. Η οικογένεια Φίλιππα εγκαθίσταται στον νησί μετά την απόκτησή του, με στόχο τη γεωργική του εκμετάλλευση.

Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός ότι η κυριότητα του νησιού ανήκει στην οικογένεια Φίλιππα, αυτό δεν εμποδίζει τους Λευκαδίτες να οργναώνουν γιορτές, επισκέψεις και εκδρομές, εκμεταλλευόμενοι το αξεπέραστο φυσικό κάλλος του νησιού, που δεν περνά απαρατήρητο από τους κατοίκους της Λευκάδας.

Η αφορμή για την γνωριμία του Αριστοτέλη Ωνάση με τον Σκορπιό

Η απόκτηση του νησιού από την οικογένεια Φίλιππα είναι κομβικής σημασίας για τη μετέπειτα πορεία του. Ο δωρητής του ποσού της αγοράς, ο Γεώργιος Τρούμαν λέγεται πως ήταν, σε νεαρή ηλικία, ένας από τους εργάτες του νησιού, τότε που την κυριότητά του είχε η οικογένεια Μαυροειδή. Ο Φίλιππας, όμως, δεν αγαπούσε τις γεωργικές εργασίες, γι΄αυτό και, λίγο αργότερα, εγκατέλειψε την Ελλάδα και πήγε στην Αμερική, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή.

Ο Γεώργιος Φίλιππας έζησε όλη του την ζωή στην Αμερική και κατάφερε πράγματι να επιτύχει και να βγάλει πολλά λεφτά. Η ανάδειξή του σε ισχυρό επιχειρηματία τον έφερε στους κύκλους των επιφανέστερων της εποχής. Εκεί, όπως λέγεται, γνώρισε τον Αριστοτέλη Ωνάση. Ο Αριστοτέλης Ωνάσης είδε τον Σκορπιό σε ένα από τα ταξίδια του στο Ιόνιο, με τη θρυλική θαλαμηγό του, Χριστίνα. Είχε εκφράσει ανοιχτά την επιθυμία του να αγοράσει ένα νησί στο Ιόνιο και ήταν φανερό ότι η ομορφιά του Σκορπιού τον είχε μαγέψει.

Ο Ωνάσης πείθει τελικά τον «Τρούμαν» να του πουλήσει τον Σκορπιό και η αγοραπωλησία γίνεται μεταξύ των δύο ανδρών στο Σικάγο το 1963. Με το πέρασμα της κυριότητας του νησιού στα χέρια του Έλληνα κροίσου, ο Σκορπιός άλλξε εντελώς πρόσωπο. Ο Αριστοτέλης Ωνάσης έφερε στο νησί γεννήτριες ρεύματος και εξασφάλισε παροχή νερού από την γειτονική Λευκάδα.

Έφερε κάθε λογής λουλούδια και φυτά, ακόμη και τροπικά πτηνά, ενώ διάνοιξε δρόμο, ώστε να είναι το νησί προσβάσιμο μέσω αυτοκινήτου. Έφτιαξε επίσης ένα ελικοδρόμιο, αλλά και μαρίνα. Χαρακτηριστική είναι η ροζ βίλλα που έχτισε ο επιχειρηματίας, αλλά και σουίτες για να φιλοξενούνται οι καλεσμένοι του. Η μεταμόρφωση του νησιού χρειάστηκε πέντε χρόνια συνολικά για να ολοκληρωθεί.

Η απόκτηση του Σκορπιού από τον Έλληνα μεγιστάνα οδήγησε το νησί στο να ζήσει την πιο λαμπερή του εποχή. Μια αίγλη μιας εποχής άλλης, που κουβαλούσε μια αθωότητα. Η συνέχεια είναι γνωστή…