Το ΕΣΡ επεκτείνεται και στο Internet

Το ΕΣΡ, με περιορισμένους πόρους και ελλιπή στελέχωση που μόλις επαρκεί για την εποπτεία ραδιοτηλεοπτικών μέσων, τώρα επεκτείνει τη δράση του και στον «ανεξάντλητο» και κυρίως παγκοσμιοποιημένο κόσμο του διαδικτύου.

Ενώ δεν έχει δώσει ισχυρά δείγματα γραφής για τον διεξοδικό έλεγχο της ραδιοτηλεοπτικής αγοράς – πρόσφατα μάλιστα αποφάσισε να συγκαλύπτει και τους παρανομούντες εκπομπάρχες των καναλιών που έχουν τιμωρηθεί με πρόστιμα με …άλλοθι το GDPR, τώρα έχει νέα αποστολή να επιτηρεί μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες όπως το YouTube και το Facebook, ενώ αναλαμβάνει να εξασφαλίσει διαφάνεια και αξιοπιστία στην κατανομή κρατικής διαφήμισης σε ψηφιακά μέσα.

Αντικείμενο των ρυθμίσεων είναι ο περιορισμός παράνομου περιεχομένου και η προστασία των χρηστών σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο ψηφιακό οικοσύστημα. Δύσκολο στοίχημα για το υποστελεχωμένο ΕΣΡ.

Οι νέες αρμοδιότητες του ΕΣΡ

1. Ρύθμιση Ψηφιακών Υπηρεσιών (DSA): Κανόνες για μεγάλες πλατφόρμες σε σχέση με περιεχόμενο και αλγόριθμους.

2. Κανονισμός Ελευθερίας Μέσων (EMFA): Ανεξαρτησία μέσων και διασυνοριακή συνεργασία για την προστασία πολυφωνίας.

3. Έλεγχος Κρατικής Διαφήμισης: Διαφάνεια στην κατανομή και ετήσιες εκθέσεις.

Α. Οι νέες αρμοδιότητες του ΕΣΡ στο ψηφιακό περιβάλλον Α. Ο. Κανονισμός για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες 2022/2065/ΕΕ (DSA)

Τι ρυθμίζει

Ο Κανονισμός για τις ψηφιακές υπηρεσίες εναρμονίζει τους κανόνες που ισχύουν για τις λεγόμενες «ενδιάμεσες υπηρεσίες», δηλαδή για τις υπηρεσίες απλής μετάδοσης, προσωρινής αποθήκευσης και φιλοξενίας στις οποίες περιλαμβάνονται και οι μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες (Facebook, YouTube, Instagram, LinkedIn, TIK TOK, Google, X (Twitter), Snapchat κλπ)

Ποιος ο στόχος του κανονισμού

Στόχος του κανονισμού είναι η δημιουργία ενός ασφαλούς και προβλέψιμου επιγραμμικού περιβάλλοντος όπου αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά η διάδοση κάθε είδους παράνομου περιεχομένου αλλά και συστημικοί κίνδυνοι, όπως η παραπληροφόρηση και η χειραγώγηση, και προστατεύονται τα θεμελιώδη δικαιώματα χωρίς να εμποδίζεται η καινοτομία.

Ποιο περιεχόμενο θεωρείται παράνομο σύμφωνα με τον Κανονισμό

Η έννοια του παράνομου περιεχομένου καλύπτει πράξεις των οποίων:

• η διάδοσή τους συνιστά ποινικώς κολάσιμη πράξη (ρητορική μίσους, τρομοκρατικό περιεχόμενο, περιεχόμενο που εισάγει διακρίσεις, περιεχόμενο που απεικονίζει σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων, παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων κλπ) ή

• οι οποίες καθίστανται παράνομες βάσει νόμου (πχ παράνομες διαφημίσεις όπως διαφημίσεις φαρμάκων ή τσιγάρων).

Ποιες οι καινοτομίες του Κανονισμού

Ο Κανονισμός εισάγει σειρά υποχρεώσεων για τους παρόχους ενδιάμεσων υπηρεσιών και ιδίως για τις διαδικτυακές πλατφόρμες, μεταξύ των οποίων:

• Να λαμβάνουν μέτρα για τον περιορισμό των παράνομων προϊόντων, υπηρεσιών και περιεχομένου στις υπηρεσίες τους, μεταξύ των οποίων και έναν μηχανισμό για τον εντοπισμό τέτοιου περιεχομένου, και να αιτιολογούν τους περιορισμούς που επιβάλλουν σε περιεχόμενο που αναρτούν οι χρήστες των υπηρεσιών τους.

• Να υποχρεούνται να αναθεωρούν τους αλγορίθμους και που χρησιμοποιούν για την προσαρμογή του περιεχομένου αλλά και στον στοχευμένο στοχευμένες διαφημίσεις.

Ποιες οι επιπλέον υποχρεώσεις για τις πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης

Οι πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης οφείλουν, μεταξύ άλλων:

• Να εντοπίζουν και περιορίζουν τους συστημικούς κινδύνους που απορρέουν από τον σχεδιασμό ή τη λειτουργία των υπηρεσιών τους, συμπεριλαμβανομένων των αλγοριθμικών συστημάτων τους.

• Να ενεργούν άμεσα, κατόπιν σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την αντιμετώπιση κρίσεων.

• Να υποβάλλονται ετησίως σε ανεξάρτητους ελέγχους προκειμένου να διαπιστώνεται η συμμόρφωσή τους με τις προβλέψεις του Κανονισμού και τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει στο πλαίσιο των κωδίκων δεοντολογίας του Κανονισμού (για την αντιμετώπιση συστημικών κινδύνων και την επιγραμμική διαφήμιση).

• Να τηρούν αποθετήριο διαφημίσεων (των πολιτικών συμπεριλαμβανομένων) που περιέχει τις πληροφορίες που ορίζει ο Κανονισμός (όπως πότε αφορά η διαφήμιση, ποιος πληρώνει για την διαφήμιση, εάν αφορά ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες κλπ).

• Να παρέχουν πρόσβαση σε δεδομένα τους στον Συντονιστή Ψηφιακών Υπηρεσιών για λόγους ελέγχου και διαπιστευμένους ερευνητές για λόγους έρευνας.

• Να υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις διαφάνειας.

Ποιοι εποπτεύουν την εφαρμογή του Κανονισμού

• Καθ’ όσον αφορά τις μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες (αυτές που έχουν τουλάχιστον 45 εκ. χρήστες στην ΕΕ), αρμόδια για την επιβολή του Κανονισμού είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

• Καθ’ όσον αφορά τις λοιπές ενδιάμεσες υπηρεσίες, η σχετική αρμοδιότητα ανήκει στον Συντονιστή Ψηφιακών Υπηρεσιών (ΣΨΥ) και τις Αρμόδιες Αρχές που τυχόν οριστούν σε κάθε κράτος μέλος. Η Ελλάδα έχει επιλέξει ως Συντονιστή Ψηφιακών Υπηρεσιών την ΕΕΤΤ και έχει ορίσει ως Αρμόδιες Αρχές την ΑΠΔΠΧ και το ΕΣΡ.

Ποιες οι νέες αρμοδιότητες του ΕΣΡ

Το ΕΣΡ είναι αρμόδιο για:

Για την εφαρμογή του άρθρου 26 παρ. 1 α-γ και παρ. 2 της Πράξης/Κανονισμού, που αφορά στις κάθε είδους (και πολιτικές) διαφημίσεις και επιβάλλει στις επιγραμμικές πλατφόρμες υποχρεώσεις διαφάνειας σε σχέση με τις διαφημίσεις που παρουσιάζουν με την χρήση σήμανσης, την γνωστοποίηση του διαφημιζόμενου και του προσώπου που πληρώνει για την διαφήμιση, καθώς και για τον στόχο της διαφήμισης.

Νέες δυνατότητες προστασίας που παρέχει ο Κανονισμός

Καταγγελίες: Ο Κανονισμός δίνει την δυνατότητα στους χρήστες – αλλά και σε φορείς ή ενώσεις που έχουν εξουσιοδοτηθεί προς τούτο – να υποβάλλουν καταγγελία κατά παρόχων ενδιάμεσων υπηρεσιών για παραβάσεις του κανονισμού.

Η καταγγελία υποβάλλεται στον ΣΨΥ του τόπου κατοικίας του χρήστη και ο ΣΨΥ την διαβιβάζει στον αρμόδιο ΣΨΥ του τόπου εγκατάστασης του παρόχου της υπηρεσίας για την αξιολόγηση.

Εντολές ανάληψης δράσης ή παροχής πληροφόρησης σε σχέση με παράνομο περιεχόμενο:

• Αφορούν σε συγκεκριμένο παράνομο περιεχόμενο

• Εκδίδονται από εθνικές δικαστικές ή διοικητικές αρχές που έχουν εξουσιοδοτηθεί ειδικώς προς τούτο και έχουν το ελάχιστο περιεχόμενο που ορίζεται στον Κανονισμό

• Μπορεί να έχουν εδαφικό πεδίο εφαρμογής ευρύτερο του κράτους που εκδίδει την εντολή

• Διαβιβάζονται μέσω του συστήματος επικοινωνίας των ΣΨΥ.

Β. Ο Κανονισμός για την ελευθερία των Μέσων 2024/1083/ΕΕ (EMFA)

Στόχοι της EMFA

Πολλές υπηρεσίες μέσων ενημέρωσης διατίθενται πλέον ψηφιακά και διασυνοριακά θέτοντας ζητήματα στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.

Με την EMFA επιδιώκεται αφενός η προστασία της πολυφωνίας και ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης και αφετέρου η ενδυνάμωση του ρόλου των ραδιοτηλεοπτικών ρυθμιστικών αρχών.

Προτάσσεται, μάλιστα, η υποχρέωση των κρατών μελών να διασφαλίσουν την απαραίτητη οικονομική και υλικοτεχνική επάρκεια των αρχών για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους.

Νέες αρμοδιότητες για το ΕΣΡ

Το ΕΣΡ αποκτά αρμοδιότητα σε νέες διαδικτυακές υπηρεσίες, καθώς και σε διαδικασίες αξιολόγησης και πιστοποίησης, ενώ εξοπλίζεται με εργαλεία συνεργασίας και επιβολής.

Επιπλέον, προβλέπεται η υποχρέωση συμμετοχής του στο νέο Σύστημα Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών (EBMS), το οποίο έχει διευρυμένες αρμοδιότητες διαβούλευσης, γνωμοδότησης και μεσολάβησης.

1. Διεύρυνση του ρυθμιστικού πεδίου του ΕΣΡ

α. Αναγνώριση συντακτικής ευθύνης σε πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο

Οι πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο μπορεί να εμπίπτουν στον ορισμό του παρόχου μέσων ενημέρωσης από εθνικές αρμόδιες αρχές και συνεπώς να υποχρεώνονται να τηρούν τους ίδιους κανόνες με τους παραδοσιακούς φορείς.

Βίντεο με εγκατάσταση στην Ελλάδα μπορεί να θεωρηθούν πάροχοι μέσων ενημέρωσης και να εμπίπτουν στην ελεγκτική και κυρωτική αρμοδιότητα του ΕΣΡ για όλες τις παραβάσεις του Ν. 4779/2021 και όχι μόνο για τις περιοριστικά αναφερόμενες στο άρθρο 32 αυτού.

β. Εισαγωγή νέων υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης

Ο νέος ορισμός της υπηρεσίας μέσων ενημέρωσης καλύπτει τις τηλεοπτικές ή ραδιοφωνικές εκπομπές, τις κατά παραγγελία υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, το περιεχόμενο που δημιουργείται από επαγγελματίες χρήστες και αναρτώνται σε επιγραμμική πλατφόρμα, αλλά και τα ακουστικά podcast ή τις εκδόσεις (ηλεκτρονικού) τύπου.

Εφόσον οι τελευταίες αυτές υπηρεσίες ενταχθούν στην αρμοδιότητα του ΕΣΡ, θα απαιτηθεί τροποποίηση της κείμενης νομοθεσίας.

2. Ενίσχυση των εργαλείων επίλυσης διασυνοριακών υποθέσεων

α. Διαρθρωμένη συνεργασία επί διασυνοριακών υποθέσεων για παρόχους μέσων ενημέρωσης

Θεσπίζεται πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ των εθνικών αρχών με σκοπό την προστασία της εσωτερικής αγοράς από τους αναξιόπιστους παρόχους μέσων ενημέρωσης.

Διασφαλίζεται η ομαλή ανταλλαγή πληροφοριών και η δυνατότητα διακρίσεως ερωτημάτων σχετικών με τη δικαιοδοσία επί ορισμένων παρόχων. Σε περιπτώσεις σοβαρού κινδύνου για την ελευθερία της έκφρασης ή τη δημόσια ασφάλεια θεσπίζεται σύστημα ταχείας συνεργασίας (εντός 14 ημερολογιακών ημερών).

β. Συνεργασία για την επιβολή υποχρεώσεων σε πλατφόρμες με εγκατάσταση σε άλλο κράτος μέλος

Με την κείμενη νομοθεσία το ΕΣΡ μπορεί να επιβάλει κυρώσεις μόνο στις πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο με εγκατάσταση στη χώρα (αρχή της χώρας προέλευσης). Εμποδίζεται, έτσι, η επιβολή κυρώσεων στις πλατφόρμες πανευρωπαϊκού χαρακτήρα καίτοι στοχεύουν το ελληνικό κοινό.

Πλέον, το ΕΣΡ μπορεί να στραφεί κατά πλατφόρμες με εγκατάσταση σε άλλο κράτος μέλος και να αιτηθεί στην αρμόδια αρχή να λάβει τα αναγκαία και αναλογικά μέτρα για την επιβολή των υποχρεώσεων σε λόγου πλατφόρμες, όπως προβλέπεται στο άρθρο 28β παρ. 1, 2 και 3 της Οδηγίας 2010/13/ΕΕ.

Αντιστοίχως έχει την υποχρέωση να απαντήσει σε παρόμοιο αίτημα. Έχει, επίσης, το δικαίωμα να παραπέμπει το ζήτημα στο Συμβούλιο (EBMS) για διαμεσολάβηση και να ζητήσει την έκδοση γνώμης.

γ. Λήψη μέτρων κατά παρόχων υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης με εγκατάσταση εκτός ΕΕ

Το ΕΣΡ μπορεί να υποβάλει αίτημα συνεργασίας μόνο με άλλες ρυθμιστικές αρχές προς το Συμβούλιο των υπηρεσιών για λήψη μέτρων κατά παρόχων μέσων ενημέρωσης με εγκατάσταση εκτός ΕΕ.

Σε περίπτωση απόρριψης από κράτος εκτός ΕΕ, οι υπηρεσίες μέσων ενημέρωσης θεωρούνται αναξιόπιστες και κάθε κράτος μέλος μπορεί να θεσπίσει περιορισμούς ως προς τη διανομή της υπηρεσίας εντός της περιοχής του.

3. Νέες αρμοδιότητες πιστοποίησης και αξιολόγησης

α. Πιστοποίηση εποπτείας επί παρόχων μέσων ενημέρωσης

Νέα αρμοδιότητα πιστοποίησης του ΕΣΡ σε μεγάλη επιγραμμική πλατφόρμα ότι ορισμένος πάροχος μέσων ενημέρωσης τελεί υπό την εποπτεία του. Με την πιστοποίηση ο πάροχος επωφελείται από τις διαδικασίες ενημέρωσης και μεσολάβησης σε περίπτωση λήψης μέτρων σε βάρος του από την πλατφόρμα.

β. Αξιολόγηση των συγκεντρώσεων στην αγορά μέσων ενημέρωσης.

Νέα αρμοδιότητα αξιολόγησης των συγκεντρώσεων μέσων ενημέρωσης με κριτήριο των αντίκτυπο στην πολυφωνία της εθνικής ή της ενωσιακής αγοράς και της συντακτική ανεξαρτησία των εμπλεκόμενων φορέων.

Τα κριτήρια αξιολόγησης διαφέρουν από εκείνοι από εξετάζει το δίκιο του ανταγωνισμού. Αναμένεται περαιτέρω εξειδίκευση τους από τις κατευθυντήριες γραμμές που θα εκδώσει η επιτροπή σε συνεργασία με το συμβούλιο.

γ. Έλεγχος κατανομής πόρων κρατικής διαφήμισης

Ενδέχεται να ανατεθεί στο ΕΣΡ η αρμοδιότητα για την παρακολούθηση της κατανομής της κρατικής διαφήμισης παρόχους υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης ή επιγραμμικές πλατφόρμες καθώς και η σύνταξη ετήσιας έκθεσης.

Ως κρατική διαφήμιση θεωρούνται οι δραστηριότητες προώθησης ή αυτοπροβολής οι δημόσιες αναγγελίες και οι ενημερωτικές που αναλαμβάνονται απο δημόσιες αρχές ή οντότητες συμπεριλαμβανομένων των εθνικών κυβερνήσεων των ρυθμιστικών αρχών ή φορέων και οντοτήτων ελεγχόμενων από εθνικές κυβερνήσεις εκτός από τα μηνύματα έκτακτης ανάγκης.

Αρμοδιότητα ελέγχου ΕΣΡ επί διαδικτυακών παρόχων βάση του νόμου 47 79/21

Για να στοιχειοθετήσει βάσει του νόμου αρμοδιότητα ελέγχου του ΕΣΡ επί του περιεχομένου ηλεκτρονικών ιστοτόπων και πλατφορμών θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι ακόλουθοι όροι:
– Να πρόκειται περί οπτικοακουστικού περιεχομένου άρα εξαιρείται του ελέγχου του αμιγώς στατικό περιεχόμενο όπως για παράδειγμα η αναφορά ειδήσεων σε γραπτή μορφή σε ηλεκτρονική εφημερίδα όπως επίσης και το αμιγώς ηχητικό περιεχόμενο όπως για παράδειγμα το πρόγραμμα ραδιοφωνικού σταθμού που εκπέμπει αποκλειστικά μέσω ηλεκτρονικού ιστοτόπου.

-Το φυσικό νομικό πρόσωπο που παρέχει αυτό το περιεχόμενο να μπορεί να χαρακτηριστεί ως πάροχος υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας κατά την έννοια του νόμου.

Θα πρέπει επομένως να πρόκειται για παροχή οπτικοακουστικού τύπου υπηρεσιών με τρόπο οργανωμένο και συστηματικό που προσομοιάζει με την παροχή οπτικοακουστικού περιεχομένου από τους κλασικούς παρόχους και ενεργεί ανταγωνιστικά ως προς αυτούς και το περιεχόμενο που προσφέρουν στο κοινό.

Υπάρχει επομένως περίπτωση να παρέχεται οπτικό ακουστικό περιεχόμενο μέσω ηλεκτρονικών ιστοτόπων και πλατφορμών χωρίς ωστόσο αυτό να εμπίπτει στην ελεγκτική αρμοδιότητα του ΕΣΡ και χωρίς να μπορούν να επιβληθούν από το τελευταίο κυρώσεις για τον λόγο περιεχόμενο.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ανάρτηση οπτικοακουστικών αρχείων σε ηλεκτρονικές πλατφόρμες από τους απλούς χρήστες των πλατφορμών αυτών.

Όταν αντιθέτως αναρτάται σε ηλεκτρονική πλατφόρμα οπτικοακουστικό περιεχόμενο από ένα πρόσωπο που ενεργεί ως πάροχος μέσων επικοινωνίας και όχι ως απλός πολίτης υπάρχει αρμοδιότητα ελέγχου του περιεχομένου αυτού.

– Μέχρι σήμερα το ΕΣΡ έχει εκδώσει 11 αποφάσεις που αφορούν παρόχους που εκπέμπουν αποκλειστικά μέσω ηλεκτρονικών ιστοτόπων και πλατφορμών και δύο αποφάσεις που αφορούν παρόχους που εκπέμπουν ταυτοχρόνως και με τα παραδοσιακά μέσα.

Εκκρεμεί η ακρόαση των ελεγχόμενων παρόχων και η έκδοση αποφάσεων σε ευάριθμες ακόμα περιπτώσεις.

Διαβάστε επίσης:

Ποιες τροφές πρέπει να προσέξουμε πριν και μετά τον αντιγριπικό εμβολιασμό

ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή: «Πράσινο φως» από τις πολωνικές αρχές στην εξαγορά των θυγατρικών από τη Masdar

Γερμανικές αποζημιώσεις: Ολόκληρη η συζήτηση Σακελλαροπούλου – Σταϊνμάιερ