Είναι γνωστό ότι όταν κάποιος λέει σ’ ένα παιδί ότι είναι έξυπνο, εμπλέκεται σε πολύ επικίνδυνο έδαφος. Σωροί από έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά, που επαινούνται, επειδή είναι έξυπνα παθαίνουν εμμονή με την απόδοση, αποφεύγοντας να παίρνουν ρίσκα, μήπως έρθουν αντιμέτωπα με πιθανή αποτυχία.

Τα παιδιά, που επαινούνται για τις προσπάθειές τους, προσπαθούν πιο σκληρά και επιμένουν περισσότερο με τα καθήκοντά τους. Αυτά τα παιδιά της «προσπάθειας» έχουν μία «νοοτροπία ανάπτυξης», που χαρακτηρίζεται από προσαρμοστικότητα και μια δίψα για κυριαρχία. Τα «έξυπνα» έχουν μια «σταθερή νοοτροπία», πιστεύοντας ότι η νοημοσύνη είναι έμφυτη και όχι επεξεργάσιμη.

Αλλά τώρα, η Carol Dweck, η καθηγήτρια της ψυχολογίας στο Stanford, η οποία πέρασε 40 χρόνια ερευνώντας, εισάγοντας και εξηγώντας την νοοτροπία ανάπτυξης, ζητά ένα μεγάλο διάλλειμα.

Φαίνεται ότι η νοοτροπία της ανάπτυξης είναι εκτός ελέγχου. Στα παιδιά προσφέρονται κούφιοι έπαινοι, γιατί απλά προσπαθούν. Η προσπάθεια από μόνη της έχει γίνει αντάξια επαίνου, χωρίς να εκφράσει τον πραγματικό σκοπό της: τη μάθηση. Οι γονείς λένε ότι έχουν μια νοοτροπία ανάπτυξης, αλλά στη συνέχεια αντιδρούν με άγχος ή λάθος διάθεση στον αγώνα του παιδιού ή την αναποδιά. «Χρειάζονται μία μαθησιακή αντιμετώπιση – “Τι έκανες;”, “Τι μπορούμε να κάνουμε μετά;”» λέει η Dweck.

Οι εκπαιδευτικοί λένε ότι έχουν μια «νοοτροπία ανάπτυξης», επειδή το να μην έχουν καμία, θα ήταν ανόητο. Στη συνέχεια όμως αποτυγχάνουν να διδάξουν με τέτοιο τρόπο ώστε τα παιδιά να μπορούν πραγματικά να αναπτύξουν τους μύες της «νοοτροπίας ανάπτυξης». «Δεν ήταν ποτέ απλώς η προσπάθεια γενικά και αφηρημένα», λέει η Dweck στο «Quartz». «Μερικοί εκπαιδευτικοί το χρησιμοποιούν ως ένα παιχνίδι παρηγοριάς, λέγοντας πράγματα όπως: «Λέω σε όλα μου τα παιδιά να προσπαθούν σκληρά» ή «μπορείς να κάνεις τα πάντα αν προσπαθήσεις».

«Αυτό είναι γκρίνια, δεν είναι μια νοοτροπία ανάπτυξης», λέει.

Το κλειδί για την έμπνευση μιας νοοτροπίας ανάπτυξης είναι να διδάσκουν στα παιδιά ότι το μυαλό τους είναι σαν μυς, που μπορεί να ενισχυθεί μέσα από σκληρή δουλειά και επιμονή. Έτσι, αντί να λέει «Δεν είναι όλοι καλοί στα μαθηματικά. Απλά κάνε ό,τι καλύτερο μπορείς», ο δάσκαλος ή ο γονιός θα πρέπει να λέει «Όταν μάθεις πώς να λύνεις ένα νέο πρόβλημα μαθηματικών, μεγαλώνει ο εγκέφαλός σου». Ή αντί να λέει «Ίσως τα μαθηματικά δεν είναι ένα από τα δυνατά σου σημεία», μια καλύτερη προσέγγιση είναι η προσθήκη της λέξης «ακόμα» στο τέλος της φράσης: «Ίσως τα μαθηματικά δεν είναι ένα από τα δυνατά σου σημεία ακόμα».

Το συναρπαστικό μέρος της έρευνας της Dweck για τη νοοτροπία είναι πως δείχνει ότι η νοημοσύνη είναι επιτεύξιμη και ότι ο καθένας μπορεί να αλλάξει τη νοοτροπία του.

«Είχα επενδύσει πολύ στο να γίνω έξυπνη και πίστευα ότι το να είμαι έξυπνη ήταν πιο σημαντικό από το να πετύχω οτιδήποτε στη ζωή», λέει. Αλλά η έρευνά της, την έκανε να συνειδητοποιήσει ότι θα μπορούσε να πάρει κάποια ρίσκα και να ωθήσει τον εαυτό της να φτάσει τις δυνατότητές της, ή αλλιώς θα μπορούσε να ξοδεύει όλο το χρόνο της προσπαθώντας να φανεί έξυπνη.