Η Barbie γεννήθηκε για να ενσαρκώσει τα κοριτσίστικα όνειρα, να εμπνεύσει τη μελλοντική τους ταυτότητα, να  γίνει το αστέρι που τις οδηγούσε στο μέλλον τους.

Να συμβολίζει πρώτα την ομορφιά και την ανεμελιά του ροζ, μετά το δυναμισμό και τις γυναίκες που διακρίνονται σε κάθε τομέα και σε κάθε επάγγελμα και τώρα να γίνει  ταινία  για να απελευθερώσει τις γυναίκες από τον ίδιο τους τον εαυτό.

1

Τα όνειρα είναι επαναστατικά, μας οδηγούν εκεί που δεν τολμάμε να πάμε. Κρύβονται εκεί οι μύχιες σκέψεις, ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε, η εξέλιξή μας, το μέλλον. Σε κάθε εποχή τα όνειρα αλλάζουν και γίνονται η πυξίδα για την επόμενη μας αλλαγή. Καθρεφτίζουν την πιο βαθιά μας ανάγκη, έτοιμη να συγκρουστεί για να φέρει στην επιφάνεια το νέο, αυτό που τώρα, είναι το μόνο απαραίτητο.

Μπορεί στην ταινία Barbie να κυριαρχεί η επιτυχημένη απεικόνιση του χαρούμενου, ανέμελου, και ροζ πλαστικού κόσμου της, όμως η δύναμή της κρύβεται στην επιτυχία, με την οποία, για άλλη μια φορά, η Barbie καθρεφτίζει τα όνειρα των γυναικών  για περισσότερη ελευθερία και ουσιαστική ισότητα.

Τους φωνάζει, ότι δε χρειάζεται να αρέσουν σε όλους, δε χρειάζεται συνέχεια να αποδεικνύουν την αξία τους, ούτε να πιέζονται άλλο, ανάμεσα στους πολλαπλούς ρόλους, τα politically correct και τις υψηλές απαιτήσεις τους. Απλά να αποδεχτούν τον εαυτό τους και να τον αγαπήσουν, όποιος κι αν είναι, ανεξάρτητα από τα πόσα έχει καταφέρει.

Η Barbie στην ταινία καταγγέλλει την πατριαρχία, ρίχνει φως σε μερικούς από τους αγώνες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες καθημερινά και τους λέει τελικά ότι δεν χρειάζονται κανένα πρότυπο, εκείνες είναι το πρότυπο.

Αφού ανέδειξε και το τελευταίο όνειρο των γυναικών, για απενοχοποίηση και αποδοχή,  άφησε τις αλλαγές και τις μεταμορφώσεις τους ελεύθερες από πρότυπα. Και τότε, αυτή η ελεύθερη από εξωτερικούς και εσωτερικούς καταναγκασμούς γυναίκα έγινε… το πρότυπο της Barbie, το πρότυπο που την οδηγεί στο δικό της όνειρο, να πάψει να είναι κούκλα, να γίνει άνθρωπος, και αυτοκαταργείται.

Ο μονόλογος της Γκλόρια

“Η συνειδητοποίηση σε απελευθερώνει”, λέει η Barbie, όταν ξαναβρίσκει τη χαμένη, δύναμή της μετά  το μονόλογο της Γκλόρια, της γυναίκας, που όταν ήταν μικρή έπαιζε μαζί της. Η Γκλόρια, σε μια από τις σημαντικότερες στιγμές της ταινίας, προσπαθώντας να την εμψυχώσει για να πάρει πίσω την κυριαρχία της στην Barbieland (που την έχασε από τον Κεν και τη μετέτεψε σε Kendom), της περιγράφει πώς είναι να είσαι γυναίκα στον πραγματικό κόσμο:

“Είναι κυριολεκτικά αδύνατο να είσαι γυναίκα. Είσαι τόσο όμορφη, και τόσο έξυπνη, και με σκοτώνει που δεν πιστεύεις ότι είσαι αρκετά καλή. Σαν να  πρέπει να είμαστε πάντα εξαιρετικές αλλά με κάποιο τρόπο το κάνουμε πάντα λάθος.

Πρέπει να είσαι αδύνατη, αλλά όχι πολύ αδύνατη. Και ποτέ δεν μπορείς  να πεις ότι θέλεις να είσαι αδύνατη.

Πρέπει να λες ότι θέλεις να είσαι υγιής, αλλά και να είσαι αδύνατη. Πρέπει να έχεις χρήματα, αλλά δεν μπορείς να ζητάς λεφτά γιατί είναι αγενές.

Πρέπει να είσαι αφεντικό, αλλά δεν μπορεί να είσαι κακιά.  Πρέπει να ηγηθείς, αλλά δεν μπορείς να καταπνίγεις τις ιδέες των άλλων. Πρέπει να σου αρέσει η μητρότητα, αλλά μη μιλάς για τα παιδιά σου όλη την ώρα.

Πρέπει να είσαι γυναίκα καριέρας αλλά και πάντα να νοιάζεσαι για τους άλλους ανθρώπους. Πρέπει να απολογείσαι για την κακή συμπεριφορά των ανδρών, κάτι που είναι τρελό, αλλά αν το επισημαίνεις, κατηγορείσαι ότι παραπονιέσαι. Υποτίθεται ότι πρέπει να παραμείνεις  όμορφη για τους άντρες, αλλά όχι τόσο όμορφη ώστε να τους δελεάζεις πολύ ή να απειλείς τις άλλες γυναίκες.

Πάντα να αντιστέκεσαι και πάντα να είσαι πάντα ευγνώμων. Να μην ξεχνάς ποτέ ότι το σύστημα είναι στημένο. Να βρεις τρόπο να το αναγνωρίζεις αλλά και να είσαι πάντα ευγνώμων. Δεν πρέπει να γερνάς ποτέ, να μην είσαι ποτέ αγενής, να μην επιδεικνύεσαι, να μην είσαι ποτέ εγωίστρια, να μην πέσεις κάτω, να μην αποτύχεις, να μην δείξεις φόβο, να μην ξεφύγεις ποτέ από τη γραμμή.

Είναι πολύ δύσκολο! Είναι πολύ αντιφατικό και κανείς δεν σου δίνει μετάλλιο ή δεν σου λέει ευχαριστώ! Και αποδεικνύεται, στην πραγματικότητα, ότι όχι μόνο τα κάνεις όλα λάθος, αλλά και ότι όλα είναι δικό σου λάθος.

Βαρέθηκα τόσο πολύ να βλέπω τον εαυτό μου και κάθε άλλη γυναίκα να δένει τον εαυτό της σε κόμπους για να αρέσουν σε όλους. Και αν όλα αυτά ισχύουν και για μια κούκλα που απλώς αντιπροσωπεύει γυναίκες, τότε δεν ξέρω τι να πω…».

Από το επαναστατικό, στο politically correct  και  στo it’s enough

Η επιτυχία της Barbie, από τη δημιουργία της μέχρι σήμερα, βασίστηκε στην επαναστατικότητά της, απέναντι στους νόμους της πατριαρχίας, στη μάχη με το politically correct και στη δύναμή της να διαμορφώνει νέους κανόνες ακολουθώντας τις τάσεις κάθε εποχής.

Ως ναυαρχίδα του κολοσσού παιχνιδιών Mattel, δεν ήταν απλά ένα παιχνίδι. Η ανάγκη να ξεχωρίζει για να είναι πάντα επιλογή των κοριτσιών οδηγούσε την ομάδα των δημιουργών της να συνομιλεί με τις ανάγκες κάθε εποχής και να τις αποτυπώνει,  για να ενσαρκώνει η Barbie πάντα το γυναικείο όνειρο για αλλαγή, για να εμπνέει και να αγαπιέται.

Στην πρώιμη εποχή της πατριαρχίας, η ομορφιά και η θηλυκότητα, για πολλές δεκαετίες, ήταν ενοχοποιημένες, και ταυτισμένες με την έλλειψη πραγματικής αξίας. Η σεμνοτυφία και ο συντηρητισμός, ήταν το politically correct  και η κύρια απόδειξη αξίας που προκαλούσε τον θαυμασμό και την καταξίωση.  Ο κανόνας αυτός όμως καταπίεζε και καταδίκαζε τις γυναίκες, στην ενοχικότητα και την ντροπή.

Και τότε ήρθε η στερεοτυπική Barbie να εμπνεύσει το γυναικείο όνειρο για ομορφιά, να απελευθερώσει από το φόβο και να επιτρέψει την επιδίωξη της ομορφιάς, ώστε να μην ταυτίζεται με το απεχθές και το φθηνό, την ντροπή ή το βάρος, αλλά να γίνει προσδοκία και στόχος που προσθέτει αυτοπεποίθηση και σιγουριά και  έκανε τις γυναίκες να κερδίζουν με την εμφάνισή τους τον θαυμασμό και την καταξίωση.

Μετά η ομορφιά και η θηλυκότητα, έγινε και αυτή κανόνας, το νέο politically correct και ταυτόχρονα ακόμη μια καταπιεστική και μονοδιάστατη απόδειξη αξίας στην επόμενη εποχή της πατριαρχίας, που ξανακαταδίκασε τις γυναίκες σε ένα ακόμη τέλμα συμπεριφορών και περιορισμών.

Έπαψε να συμβολίζει την ελευθερία του αυτοπροσδιορισμού  και ταυτίστηκε με τον περιορισμό σε έναν ρόλο και την υποτέλεια σε συμβατικούς κανόνες, που όριζαν πώς έπρεπε να είναι για να αρέσει στους άνδρες. Και τότε η επικράτησε το “η χαζή ξανθιά” και η ομορφιά απέκτησε αρνητική σημασιοδότηση, αν είσαι όμορφη δεν θα είσαι έξυπνη.

Η μορφή δεν ήταν αρκετή για να εκφράσει την εσωτερικότητα, την  προσωπικότητα, τη δυνατότητα της γυναίκας να πρωταγωνιστήσει σε όλους τους ρόλους και να εκφράσει όλα όσα μπορεί να είναι.

Και τότε ήρθε η μοντέρνα Barbie, που  απέκτησε δυναμισμό, πνεύμα και ικανότητες και εξέφρασε την ανάγκη να οι γυναίκες να μπορούν να κάνουν όλα τα επαγγέλματα, να έχουν δύναμη, εξυπνάδα, ικανότητες, εμπνέοντας τις γυναίκες να δώσουν έμφαση όχι μόνο στην εμφάνιση, αλλά στην προσωπικότητα και το μυαλό τους και να μπορούν να κάνουν τα πάντα, χωρίς περιορισμούς. Να αναλάβουν κάθε ευθύνη και απελευθερωμένες από συμβατικούς περιορισμούς να τολμούν να γίνουν ότι θέλουν και να συνδυάζουν κάθε δραστηριότητα. Και τότε θα κέρδιζαν τον θαυμασμό και την καταξίωση.

Οι πολλαπλοί ρόλοι όμως και πάλι δεν απελευθέρωσαν. Και πάλι τις παγίδευσαν και τις οδήγησαν σε ένα νέο τέλμα. Επέτειναν την αυτοκριτική, την απαίτηση, την ενοχή. Οι γυναίκες, ακολουθώντας τους κανόνες της πατριαρχίας, κράτησαν όλα τα πρότυπα, της σεμνοτυφίας, της στερεοτυπικής ομορφιάς, της δυναμικής ικανής και έξυπνης γυναίκας, ακόμη και αντιφατικά μεταξύ τους, πάντα προσπαθώντας να κερδίσουν θαυμασμό και καταξίωση και να αποδείξουν ότι αξίζουν. Και τρέχοντας πίσω από την ελευθερία να γίνουν τα πάντα,  καταδικασμένες να κουβαλάνε προσδοκίες, να πραγματοποιούν κάποιες, να κρίνονται για όσες δεν κατάφεραν, ένιωσαν και πάλι χαμένες.

Και ο πόνος τους, βγήκε στα όνειρά τους. Και ονειρεύτηκαν να απενοχοποιηθούν, να έχουν δικαίωμα να είναι όσα μπορούν, να είναι περήφανες για τους εαυτούς τους και να αγαπήσουν όσα και ό,τι είναι. Να συμφιλιωθούν. Και ταυτόχρονα να μη διστάζουν να αλλάζουν και να μεταμορφώνονται κάθε φορά σε αυτό που βαθιά μέσα τους έχουν ανάγκη, χωρίς να λογοδοτούν, χωρίς να περιμένουν έγκριση ή επιβεβαίωση.

Χωρίς να χρειάζονται το πρότυπο, χωρίς να έχουν ανάγκη το θαυμασμό και την καταξίωση για ό,τι κάνουν, χωρίς να είναι υποχρεωμένες να αποδείξουν ότι μπορούν τα πάντα, μόνο επειδή θα τα μπορούσαν.

Και ήρθε η απελευθερωτική Barbie της ταινίας, να τους φωνάξει να σταματήσουν να τρέχουν πίσω από την ουρά τους, να μην προσπαθούν να απελευθερωθούν σφίγγοντας όλο και πιο σφιχτά τα γκέμια γύρω από το λαιμό τους. Να αποδεχτούν τον εσωτερικό τους εαυτό και απλά να είναι, συνειδητοποιώντας ότι δε χρειάζονται άλλο να επιζητούν τον θαυμασμό και την καταξίωση, μπορούν απλά να υπάρχουν και να είναι καλά. Να ζουν ό,τι ονειρεύονται.

Πλέον δεν χρειάζεται άλλο η ίδια η Barbie να προσωποποιεί τα όνειρα τους, να συμβολίζει όσα δεν είναι και να τις οδηγεί σε ένα αέναο κυνήγι νέων ρόλων ως απόδειξη αξίας.

Αφού ανέδειξε και το τελευταίο όνειρο των γυναικών, για απενοχοποίηση και αποδοχή,  άφησε τις αλλαγές και τις μεταμορφώσεις τους ελεύθερες από πρότυπα και αυτή η ελεύθερη από εξωτερικούς και εσωτερικούς καταναγκασμούς γυναίκα, γίνεται στην ταινία, πλέον το πρότυπο της Barbie, το πρότυπο που την οδηγεί στο δικό της όνειρο, να πάψει να είναι “κούκλα”.

Και όταν ζητά την έγκριση από τη δημιουργό της για να αυτοκαταργηθεί και να ακολουθήσει το δικό της όνειρο να γίνει πραγματική γυναίκα της λέει δεν το χρειάζεσαι. Και ελεύθερη από τον πλαστικό ρόλο της, τολμά να εγκαταλείψει την ασφάλεια και την ψεύτικη μόνιμη χαρά της Barbieland και γίνεται αληθινός άνθρωπος.

 

Διαβάστε επίσης:

Όταν η Μπάρμπι έσπασε το κατεστημένο – Ένα εμπορικό προϊόν που έγινε πρότυπο για τα κορίτσια

Mattel: Το success story της Barbie, το σκάνδαλο των 70s και η ταινία που σαρώνει τα box office

Barbenheimer: Το κινηματογραφικό φαινόμενο εκτοξεύει «Barbie» και «Oppenheimer» στo Box Office