Αριστοτέλης Ωνάσης: Από το φτωχό παιδί που πουλούσε λαθραία τσιγάρα στον μεγιστάνα με τα αμύθητα πλούτη

Στο πρόσωπο του Αριστοτέλη Ωνάση ζωντανεύει το ρομαντικό σενάριο του απλού, φτωχού νέου, που, από το τίποτα, έχτισε μια ολόκληρη αυτοκρατορία και έζησε στον αμύθητο πλούτο, που όμοιό του δεν ξαναείδαμε έκτοτε, τουλάχιστον στην Ελλάδα.

Πώς κατάφερε, όμως, ο Αριστοτέλης να γίνει ο μεγιστάνας Ωνάσης, στον οποίο η παγκόσμια επιχειρηματική -και μη- κοινότητα, υποκλίθηκε;

Το 1923, ο μικρός, τότε, Αριστοτέλης Ωνάσης, σε ηλικία μόλις 17 ετών μεταναστεύει στην Αργεντινή. Το ταξίδι του προς την Λατινική Αμερική ξεκινά τον Αύγουστο, με τον ίδιο να έχει στην τσέπη του, όπως έχει γίνει γνωστό 100 ή 250 δολάρια και μια ταξιδιωτική βίζα.

Γρήγορα καταφέρνει να βρει δουλειά, ενώ δεν διστάζει να αλλάζει δουλειές, προσπαθώντας να βρει την ευκαιρία που έψαχνε για να «πιάσει την καλή». Οι πρώτες δουλειές που έκανε στην Αργεντινή ήταν νυχτοφύλακας και λαντζέρης. Λίγο καιρό μετά, έρχεται η ευκαιρία εκείνη, που θα του αλλάξει τη ζωή για πάντα.

Ο Αριστοτέλης Ωνάσης πιάνει δουλειά ως νυχτερινός τηλεφωνητής στη Βρετανική Τηλεφωνική Εταιρεία. Με την αδιαμφισβήτητη ευφυΐα που τον χαρακτήριζε, ο Ωνάσης εκμεταλλεύεται τη θέση του για να κρυφακούει συνομιλίες, το περιεχόμενο των οποίων εκτιμούσε ότι ήταν σημαντικό και χρήσιμο. Σημαντικός αρωγός σε αυτή του την προσπάθεια ήταν το γεγονός ότι μιλούσε 4 γλώσσες: ελληνικά, τουρκικά, ισπανικά και αγγλικά.

Από τις πληροφορίες που καταφέρνει να υποκλέψει, αποφασίζει να ξεκινήσει μια μικρή επιχείρηση εισαγωγής καπνού και κατασκευής τσιγάρων. Η προμήθεια του καπνού γίνεται με λαθραίο τρόπο από την Τουρκία, με τη βοήθεια του πατέρα του.

O τρόπος με τον οποίο ο Ωνάσης πλάσαρε τα τσιγάρα του στην αγορά της Αργεντινής έχει γράψει ιστορία.

Δύο ήταν τα σημεία εκείνα της τακτικής «μάρκετινγκ» που ακολούθησε, ώστε να καθιερώσει το προϊόν του στην αγορά. Το πρώτο ήταν ότι πετούσε άδεια πακέτα σε πολυσύχναστους δρόμους του Μπουένος Άιρες, γεγονός που λειτούργησε σαν μια πολύ ισχυρή διαφήμιση για τον ίδιο και το προϊόν του. Το δεύτερο στοιχείο που τον έκανε να ξεχωρίσει ήταν ότι είχε την ευστροφία να σκεφτεί να δημιουργήσει τσιγάρα πιο ελαφριά, καταλληλότερα για γυναίκες. Το συγκεκριμένο είδος τσιγάρου είχε ροζ φίλτρο και χρυσό χαρτί.

Η πορεία της μικρής επιχείρησης του Αριστοτέλη Ωνάση εκτοξεύθηκε όταν η διάσημη σοπράνο της Αργεντινής, Κλαούντια Μούθιο, που λάτρευε το τούρκικο χαρμάνι, που έκανε εισαγωγή ο Ωνάσης, εμφανίστηκε στα σαλόνια της υψηλής κοινωνίας καπνίζοντας τα τσιγάρα του.

Λίγο αργότερα οι δυο τους έγιναν ζευγάρι.

Ο Ωνάσης γρήγορα εκτίμησε ότι το τουρκικό χαρμάνι θα άρεσε περισσότερο στις γυναίκες από το ταμπάκο της Κούβας και, όπως αποδείχθηκε, είχε απόλυτο δίκιο. Έτσι, έστρεψε το επιχειρηματικό του βλέμμα προς την αγορά των γυναικών. Δύο σειρές τσιγάρων που απευθύνονταν στις γυναίκες, η «Osman» και η «Primeros» ήταν εκείνες που του απέφεραν το πρώτο σημαντικό κεφάλαιο.

Μέσα στο επόμενο διάστημα, ο Αριστοτέλης Ωνάσης κατάφερε να επεκτείνει την επιχειρηματική του δραστηριότητα, με τη βοήθεια και των εξαδέλφων του, Κώστα και Νίκου Κονιαλίδη. Ωστόσο, σύντομα ήρθαν τα κακά νέα: Ανακοινώθηκε ότι οι φόροι για εμπορεύματα που εισάγονταν από χώρες που δεν είχαν εμπορική συμφωνία με την Ελλάδα θα αυξάνονταν μέχρι και 1000%.

Θα ακολουθήσει το οικονομικό κραχ του 1929, που θα συγκλονίσει την παγκόσμια κοινότητα, ενώ μόλις λίγο αργότερα, το 1932, ο Ωνάσης αποφασίζει να στρέψει το βλέμμα του σε έναν άλλο επιχειρηματικό χώρο: Αυτόν της θάλασσας.

Η πρώτη του αγορά σε πλοίο θα γίνει το 1932, μόλις 9 χρόνια μετά τη στιγμή που, ως φτωχός νέος, εγκατέλειψε την Ελλάδα και πήγε στην Λατινική Αμερική για μια καλύτερη ζωή. Πρόκειται για ένα εμπορικό πλοίο 7.000 τόνων.

Γρήγορα βάζει στο μάτι τα παροπλισμένα πλοία της καναδικής National Steamship Company, τα οποία πωλούνταν τότε ως σκραπ. Ο Αριστοτέλης Ωνάσης εμφανίζεται μπροστά στους Καναδούς και τους προτείνει να αγοράσει έξι πλοία, με το αντίτιμο των 20.000 δολαρίων για το καθένα. Η εταιρεία αρχικά αρνείται, αλλά ο Ωνάσης δεν έχει μάθει να χάνει και επιμένει. Το θηριώδες πείσμα του, στο τέλος, τους εξαντλεί και υποχωρούν. Τότε είναι που ξεκινά η καριέρα του Ωνάση ως εφοπλιστής.

Ο κόσμος αρχίζει να αναγνωρίζει και να σέβεται σταδιακά τον Ωνάση σαν επιχειρηματία. Ενώ ο δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος βρίσκεται σε εξέλιξη, ο εφοπλιστής, πλέον, έχει αρχίσει την επιχειρηματική δραστηριότητά του σε Μπουένος Αϊρες και Νέα Υόρκη, ενώ το Στέιτ Ντιπάρτμεντ του έχει δώσει ειδική βίζα διαμονής στις ΗΠΑ από το καλοκαίρι του 1942. Την ίδια χρονιά, ο Αριστοτέλης Ωνάσης έχει προσπαθήσει να πουλήσει τα τάνκερ «Καλλιρρόη» και «Αντιόπη», πριν προλάβουν να τα κατασχέσουν οι Αμερικανοί για τις ανάγκες του πολέμου.

Μετά το πέρας του πολέμου και αφού έχει μεσολαβήσει ο γάμος του μεγιστάνα με την πρώτη του σύζυγο, Τίνα Λιβανού και η έλευση των δύο παιδιών του, Αλέξανδρου και Χριστίνας, ο Ωνάσης στρέφεται στα φαλαινοθηρικά. Υπάρχει, βέβαια, η συμφωνία του Πότσδαμ του 1945, η οποία απαγορεύει στους Γερμανούς να ναυπηγούν πλοία άνω των 15.000 τόνων, ωστόσο καμία συμφωνία δεν απαγόρευε τις μετατροπές.

Ο Ωνάσης κάνει έδρα των επιχειρήσεών του το Μόντε Κάρλο και, λίγο αργότερα, το 1953, ολόκληρο το Μονακό του ανήκει. Ακολουθεί το «βάπτισμα» του μεγαλύτερου τάνκερ στον κόσμο, που φυσικά είναι δικό του και παίρνει το όνομα «Τίνα Ωνάση».

Οι γνωριμίες με σημαντικά πρόσωπα της τότε πολιτικής σκηνής θα είναι καθοριστικής σημασίας για τον ίδιο.

Το 1956, ο Αριστοτέλης Ωνάσης γνωρίζει τον τότε Βρετανό πρωθυπουργό, Ουίνστον Τσόρτσιλ. Ένα χρόνο αργότερα, το 1957, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τον ενθαρρύνει να αναλάβει τη μικρή επιζήμια αεροπορική εταιρία Τ.Α.Ε. Ο εφοπλιστής την αγοράζει έναντι του ποσού των μόλις 2 εκατ. ευρώ και την μετονομάζει σε «Ολυμπιακή Αεροπορία».

To επιχειρηματικό άστρο που είχε ο Αριστοτέλης Ωνάσης είναι πέραν πάσης αμφιβολίας και αποδεικνύεται περίτρανα και από το γεγονός ότι η μικρή επιζήμια αεροπορική εταιρεία εξελίσσεται γρήγορα σε έναν επιχειρηματικό κολοσσό των πέντε ηπείρων.

Αξίζει, μάλιστα, να αναφερθεί ότι η πρώτη πτήση έγινε στις 6 Απριλίου 1957, παρέχοντας στους επιβάτες υπηρεσίες εξυπηρέτησης που σήμερα θεωρούνται αδιανόητες, εξαιτίας του ιδιαίτερα υψηλού τους κόστους.

Σε εκείνο το χρονικό σημείο, ο Ωνάσης έχει ήδη κατακτήσει την κορυφή. Κατέχει περί τις 70 εταιρίες σε όλο τον κόσμο, η διάσημη θαλαμηγός του, «Χριστίνα» φιλοξενεί την αφρόκρεμα της παγκόσμιας επιχειρηματικής, πολιτικής, αλλά και καλλιτεχνικής κοινότητας, ενώ λίγο αργότερα, γίνεται ο πρώτος και ο μοναδικός, μέχρι σήμερα, Έλληνας που αγοράζει από το κράτος ένα μικρό νησί στο Ιόνιο, που το ονομάζει Σκορπιό, για χάρη του πολυαγαπημένου του γιου.

Ο Σκορπιός, εκτός από το θέρετρό του για διακοπές, θα γίνει και το προσωπικό καταφύγιό του. Ο Αριστοτέλης Ωνάσης έχει αγγίξει την κορυφή. Κι όμως, η πτώση θα είναι απότομη. Στις 24 Ιανουαρίου 1973, ο γιος του, Αλέξανδρος σκοτώνεται σε αεροπορικό δυστύχημα, σε ηλικία μόλις 25 ετών. Ο πρόωρος, τραγικός θάνατός του επέφερε στον Αριστοτέλη Ωνάση βαρύ πλήγμα, από το οποίο δεν συνήλθε ποτέ. Ο ίδιος πεθαίνει δύο χρόνια αργότερα, στις 15 Μαρτίου 1975, από οξεία μυασθένεια. Σύμφωνα με την επιθυμία του, ετάφη δίπλα στο εκκλησάκι της Παναγίτσας, στον Σκορπιό, όπου αναπαύονταν ήδη ο γιος του και η αδελφή του, Άρτεμις.

Είτε κανείς τον θαυμάζει, είτε λατρεύει να τον μισεί, το σίγουρο είναι πως ο Αριστοτέλης Ωνάσης δεν έμεινε τυχαία στη λίστα των «αιωνίων», που δεν θα ξεχαστούν ποτέ και που το όνομά τους θα συνεχίσει να αναπαράγεται και να αποτελεί πρότυπο για πολλά, ακόμα και μετά το θάνατό τους.

Οι πρακτικές του Ωνάση για να φτάσει εκεί που έφθασε δεν ήταν πάντοτε νόμιμες, ούτε έντιμες. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την οξεία ευφυΐα του, την ικανότητά του να «βλέπει» τις ευκαιρίες, αλλά και την ατίθαση θέλησή του να πετύχει.

Μεταξύ άλλων, αξίζει να αναφερθεί ότι έχει υπογράψει μεταφορές με πλοία που δεν κατείχε ή, που ακόμα δεν είχαν ναυπηγηθεί. Παράλληλα, πασίγνωστο στην ιστορία έμεινε το tanker deal του με τον βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας, το 1954, που θορύβησε τόσο έντονα την κυβέρνηση των ΗΠΑ, ώστε έκανε τα πάντα για να ακυρώσει τη συμφωνία. Σημειώνεται ότι η συμφωνία μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ωνάση για τη μεταφορά πετρελαίου με τα δεξαμενόπλοια του θα έβαζε τέλος στον μονοπωλιακό έλεγχο του πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας από τις αμερικανικές εταιρείες πετρελαίου. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που ο Ωνάσης μπήκε στο στόχαστρο του FΒΙ και του Χούβερ.

Η ενασχόλησή του με τη φαλαινοθηρία, την περίοδο 1950 – 1956 του απέφερε άμεσο κέρδος 4,5 εκατ. δολάρια. Η επιχείρηση έληξε άδοξα, όταν η εφημερίδα Norwegian Whaling Gazette κατήγγειλε, βασιζόμενη σε μαρτυρίες ναυτικών που εργάζονταν στο φαλαινοθηρικό του, ότι «… κομμάτια νωπού κρέατος από 124 φάλαινες, που είχαν σκοτώσει μία ημέρα πριν, παρέμεναν στο κατάστρωμα» και ότι, μεταξύ των θηλαστικών αυτών, μόνο ένα ήταν ενήλικο.

Mega deal, όπως ο ίδιος το είχε χαρακτηρίσει ήταν και ο γάμος του με τη δεύτερη σύζυγό του, Τζάκι Κένεντι, που προκάλεσε ιδιαίτερη έκπληξη στους κύκλους των υψηλά ιστάμενων, καθώς το θυελλώδες και παθιασμένο ειδύλλιό του με την σοπράνο της όπερας, Μαρία Κάλλας ήταν γνωστό σε όλους και πιστευόταν πως αυτοί οι δύο θα κατέληγαν μαζί.

Ο ίδιος, ωστόσο, είχε στην κορυφή της λίστας του το κέρδος και κανένα πάθος και συναίσθημα δεν ήταν ικανό να καταβαραθρώσει τον στόχο αυτό. Η επιτυχία του τεράστια, τα πλούτη που κατέκτησε αμύθητα, το όνομά του, αξέχαστο στα χρόνια και τις δεκαετίες που περνούν. Όλα αυτά, όμως, δεν κατακτώνται μόνο με αγνές προθέσεις και νόμιμες ενέργειες…