Η πρόταση της εισαγγελέως για απαλλαγή του Ηλία Μίχου για τις κατηγορίες του βιασμού και της μαστροπείας δεν προσκρούει μόνο στην ενστικτώδη αντίληψη του οποιουδήποτε για το τι συνιστούν αυτές οι πράξεις. Προσκρούει και στις νομικές διατάξεις της ποινικής νομοθεσίας στη χώρα μας και προσβάλλει βάναυσα όποια εμπιστοσύνη μπορούμε να έχουμε ως πολίτες στη δικαιοσύνη.

Ο Ποινικός Κώδικας μπορεί να είναι ένα δαιδαλώδες νομοθέτημα με αρκετές αλληλοεπικαλυπτόμενες διατάξεις, άλλες γενικές και άλλες ειδικότερες, που χρειάζεται ένα έμπειρο νομικό μάτι, για να αντιληφθεί κανείς τις διαφορές τους. Όμως, υπάρχουν και ορισμένες περιβόητες περιπτώσεις αδικημάτων που δεν μπορεί κανείς με νομικίστικες απόψεις να μας πείσει ότι δεν τελούνται.

1

Στην υπόθεση του Κολωνού, η εισαγγελέας πρότεινε να καταδικαστεί ο Ηλίας Μίχος για τις κατηγορίες της διακεκριμένης κατάχρησης ανηλίκου, της κατοχής πορνογραφικού υλικού με ανήλικο κάτω των 12 ετών και της διευκόλυνσης προσβολών της ανηλικότητας. Αντίθετα, προτάθηκε να κηρυχτεί αθώος λόγω αμφιβολιών για τα αδικήματα της μαστροπείας και του βιασμού. Αν κανείς ανατρέξει στον Ποινικό Κώδικα στα εν λόγω αδικήματα, θα συνειδητοποιήσει ότι πρόκειται για μια σκανδαλώδη εισαγγελική πρόταση που δεν θεμελιώνεται νομικά σε καμία διάταξη.

Και αυτό επειδή η έλλειψη συναίνεσης (που πρέπει να θεωρείται δεδομένη σε οποιαδήποτε σεξουαλική πράξη με ένα παιδί 12 ετών) αρκεί για τη στοιχειοθέτηση του βιασμού. Αφηγήσεις του κατηγορουμένου για τον έρωτά του με τη 12χρονη, προφανώς ακολουθώντας τις συμβουλές του δικηγόρου του, θα έπρεπε να μην τον φέρνουν σε ευμενέστερη θέση, αλλά απλώς να επιτείνουν το αίσθημα αποτροπιασμού για το ειδεχθές των εγκλημάτων του.

Προτού ξεκαθαρίσουμε τι ακριβώς ισχύει για το κάθε έγκλημα, θα πρέπει βεβαίως να επισημάνουμε ότι η εισαγγελική πρόταση δεν δεσμεύει το δικαστήριο στην απόφασή του. Επίσης, δεν έχουμε πρόσβαση στη δικογραφία ούτε στα αποδεικτικά μέσα, όπως παρουσιάστηκαν στο δικαστήριο, διότι η δίκη γίνεται κεκλεισμένων των θυρών για λόγους προστασίας των ιδιωτικότητας της ανήλικης.

Ωστόσο, τα πραγματικά περιστατικά είναι γνωστά και είναι απορίας άξιο ποιος νομικός συλλογισμός ακολουθήθηκε, για να υπαχθούν σε διαφορετικές διατάξεις από αυτές που έπρεπε. Και είναι εύλογο να υποθέτουμε ότι για κάποιο λόγο γίνεται προσπάθεια ο κατηγορούμενος να κατηγορηθεί για αδικήματα με ελαφρύτερες ποινές…

Μαστροπεία και διευκόλυνση προσβολών της ανηλικότητας

Η εισαγγελέας πρότεινε να κηρυχθεί ένοχος ο κατηγορούμενος για την κατηγορία της διευκόλυνσης προσβολών της ανηλικότητας, αλλά όχι για τη μαστροπεία. Το υποτιθέμενο σκεπτικό της εισαγγελικής πρότασης, όπως αναπτύχθηκε από αρκετά μέσα τις πρώτες ώρες και όπως μπορούμε να το ανασκευάσουμε με δεδομένο ότι αναπτύχθηκε πίσω από τις κλειστές πόρτες του δικαστηρίου, είναι ότι δεν αποδείχθηκε πως ο Μίχος είχε οικονομικές απολαβές από την ώθηση της ανήλικης στην πορνεία.

Πέρα από το γεγονός ότι αυτός ο συλλογισμός πλήττει οποιαδήποτε αίσθηση κοινής λογικής, δεν συνάδει και με το περιεχόμενο των συγκεκριμένων διατάξεων για τα εν λόγω αδικήματα.

Το αδίκημα της διευκόλυνσης προσβολών της ανηλικότητας αναφέρεται στο άρθρο 348 του Ποινικού Κώδικα ως εξής: «Όποιος κατ’ επάγγελμα ή από κερδοσκοπία επιχειρεί να διευκολύνει, έστω και συγκαλυμμένα, με τη δημοσίευση αγγελίας ή εικόνας ή αριθμού τηλεφωνικής σύνδεσης ή με τη μετάδοση ηλεκτρονικών μηνυμάτων ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο τη γενετήσια πράξη με ανήλικο τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηματική ποινή».

Πρόκειται, δηλαδή, για ένα αδίκημα, στο οποίο τιμωρείται η διακινδύνευση των έννομων αγαθών της γενετήσιας αξιοπρέπειας και της ανηλικότητας των θυμάτων. Δεν είναι, επομένως, κρίσιμο το αν τελικά τελεσφόρησε η εκμετάλλευση των ανηλίκων, αλλά τιμωρείται η πράξη διευκόλυνσης, στην οποία προχώρησε ο δράστης. Αντίθετα, είναι κρίσιμο το ότι ο δράστης έκανε αυτές τις πράξεις κατ’ επάγγελμα ή από κερδοσκοπία.

Από την άλλη, η μαστροπεία είναι πολύ βαρύτερο έγκλημα, διότι συμπεριλαμβάνει την εξώθηση ανηλίκων στην πορνεία, δηλαδή την επ’ αμοιβή τέλεση σεξουαλικών πράξεων με αόριστο αριθμό προσώπων με την μορφή της παροχής υπηρεσιών. Ο Ποινικός Κώδικας στο άρθρο 349 αναφέρει: «1. Όποιος, για να εξυπηρετήσει την ακολασία άλλων, προάγει ή εξωθεί στην πορνεία ανήλικο ή υποθάλπει ή εξαναγκάζει ή διευκολύνει ή συμμετέχει στην πορνεία ανηλίκων, τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη και χρηματική ποινή. 2. Με κάθειρξη και χρηματική ποινή τιμωρείται ο υπαίτιος αν το έγκλημα τελέστηκε: α) εναντίον προσώπου νεότερου των δεκαπέντε (15) ετών».

Η διαφορά, συνεπώς, της μαστροπείας από τη διευκόλυνση προσβολών ανηλικότητας είναι ότι πρέπει να υπάρχει αιτιώδης συνάφεια ανάμεσα στη συμπεριφορά του δράστη με την εκπόρνευση του ανηλίκου, δηλαδή δεν αρκεί απλώς ο δράστης να επιχείρησε πράξεις διευκόλυνσης, αλλά πρέπει αυτές οι πράξεις να οδήγησαν τον ανήλικο στην πορνεία. Επιπλέον, η έννοια της πορνείας είναι κρίσιμη, καθώς προϋποθέτει μια οργανωμένη δραστηριότητα, σε αντίθεση με τη διευκόλυνση προσβολών της ανηλικότητας που καλύπτει οποιαδήποτε γενετήσια πράξη με ανήλικο.

Είναι, λοιπόν, απορίας άξιο πώς στη διαβόητη υπόθεση του Κολωνού κρίθηκε από την εισαγγελέα ότι ο δράστης διευκόλυνε μεν να πραγματοποιηθούν γενετήσιες πράξεις με την ανήλικη, αλλά δεν λαμβάνεται υπόψη το αποτέλεσμα. Όταν μιλάμε για ανήλικο θύμα που είχε συνευρεθεί με ενηλίκους δεκάδες φορές υπό τη διευκόλυνση του Μίχου, την οποία δέχεται η εισαγγελική πρόταση, πώς είναι συνεπές νομικά να μην οδηγηθούμε στο έγκλημα της μαστροπείας;

Επιπλέον, αφελή επιχειρήματα που εκφράστηκαν ότι δήθεν η μαστροπεία απαιτεί προσκόμιση οικονομικού οφέλους, ενώ το έγκλημα της διευκόλυνσης προσβολών ανηλικότητας όχι, είναι ανυπόστατα. Αντίθετα, το δεύτερο είναι που απαιτείται να γίνεται κατ’ επάγγελμα ή από κερδοσκοπία, ενώ στις διατάξεις για τη μαστροπεία ανηλίκων δεν αναφέρεται αυτή η προϋπόθεση. Η προϋπόθεση της κατ’ επάγγελμα τέλεσης ή της κερδοσκοπίας στη μαστροπεία απαιτείται στις περιπτώσεις, όπου δεν εμπλέκονται ανήλικοι, όπως εξειδικεύεται στην τρίτη παράγραφο του άρθρου. Όμως αυτό είναι κάτι που είναι εντελώς αδιάφορο, όταν εμπλέκονται ανήλικοι.

Τρία έτη φυλάκιση στο ένα αδίκημα, κάθειρξη ακόμα και άνω των 10 ετών στο άλλο. Δυστυχώς, γίνεται ξεκάθαρο ότι η εισαγγελική πρόταση θέλει να ρίξει στα μαλακά τον Μίχο. Και αυτό φαίνεται ακόμα περισσότερο στην απαλλαγή από την ακόμη πιο σοβαρή κατηγορία, αυτή του βιασμού.

Βιασμός και κατάχρηση ανηλίκων

Η εισαγγελέας τάχθηκε υπέρ της ενοχής του κατηγορουμένου για το αδίκημα της κατάχρησης ανηλίκων, δηλαδή, όπως αναφέρει το άρθρο 342 του Ποινικού Κώδικα για την τέλη του εγκλήματος με ανήλικο κάτω των 14 ετών: «1. Ο ενήλικος ο οποίος ενεργεί γενετήσιες πράξεις με ανήλικο, τον οποίον του έχουν εμπιστευθεί για να τον επιβλέπει ή να τον φυλάσσει, έστω και προσωρινά, τιμωρείται ως εξής: α) αν ο παθών δεν συμπλήρωσε τα δεκατέσσερα (14) έτη, με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα (10) ετών και χρηματική ποινή».

Πρόκειται, επομένως, για ένα αυστηρά τιμωρούμενο αδίκημα που επισύρει κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών, ακριβώς επειδή γίνεται κατάχρηση της εμπιστοσύνης από πρόσωπο που επιβλέπει τον ανήλικο. Ωστόσο, αυτή η πράγματι αυστηρή τιμωρία δεν εμποδίζει την επιβολή ποινής και για τον βιασμό, καθώς και τα δύο μεν αδικήματα πλήττουν το έννομο αγαθό της γενετήσιας ελευθερίας, όμως η κατάχρηση ανηλίκων πλήττει επιπλέον και τις σχέσεις εμπιστοσύνης με τον ανήλικο, οπότε επιβάλλονται ποινές και για τα δύο.

Για τον βιασμό, πάντως, ο Μίχος προτάθηκε από την εισαγγελέα να μην κηρυχθεί ένοχος και το σκεπτικό είναι προφανώς ότι δεν υπήρξε σωματική βία ή απειλή που εξανάγκασε την ανήλικη σε συνουσία. Πράγματι, το άρθρο 336 του Ποινικού Κώδικα ορίζει το εξής: «1.Όποιος με σωματική βία ή με απειλή σοβαρού και άμεσου κινδύνου ζωής ή σωματικής ακεραιότητας εξαναγκάζει άλλον σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης τιμωρείται με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα (10) ετών. 2. Γενετήσια πράξη είναι η συνουσία και οι ίσης βαρύτητας με αυτήν πράξεις».

Θα μπορούσαμε πολλά να γράψουμε και να υποθέσουμε για το πώς ένα παιδί καταλήγει να συνουσιάζεται με έναν 50χρονο και για το αν υπήρξε σε κάποια φάση σωματική φάση ή απειλή, ώστε να καταλήξει εκεί. Ωστόσο, εφόσον δεν γνωρίζουμε τι έχει ειπωθεί και αποδειχθεί στη δικαστική αίθουσα, ας είμαστε φειδωλοί με αυτές τις υποθέσεις.

Όμως, για ένα πράγμα δεν χρειάζεται να κάνουμε καμία υπόθεση ούτε να περιμένουμε αποδεικτικά μέσα για τα πραγματικά περιστατικά. Διότι υπάρχει η παράγραφος 4 του άρθρου 336: «4. Όποιος, εκτός από την περίπτωση της παρ. 1, τελεί γενετήσια πράξη χωρίς τη συναίνεση του παθόντος, τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη».

Είναι μεν μια τρόπον τινά ελαφρύτερη μορφή του βιασμού, αφού δεν επισύρει ισόβια, αλλά κάθειρξη μέχρι 10 έτη, όμως ενέχει την ίδια απαξία και είναι αρκετή, για να καταδικαστεί ο κατηγορούμενος για βιασμό και να του επιβληθεί η ποινή ΚΑΙ για αυτό έγκλημα (μαζί με όλα τα υπόλοιπα).

Πολλά έχουν γραφτεί για την έννοια της συναίνεσης μεταξύ δύο ενηλίκων, για το πώς μπορεί να στοιχειοθετηθεί η έλλειψή της και πιθανές περιπτώσεις κατάχρησης της εν λόγω διάταξης. Η υπόθεση, όμως, του Κολωνού δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το MeToo ούτε με τίποτα παρόμοιο. Γιατί πολύ απλά, όταν μιλάμε για ένα παιδί, η απουσία συναίνεσης πρέπει να θεωρείται δεδομένη.

Δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν αναλυτικές διατάξεις για το τι συνιστά δικαιοπρακτική ικανότητα ανηλίκου στο αστικό δίκαιο και τι καταλογισμός στο ποινικό δίκαιο και ταυτόχρονα να θεωρούμε ότι είναι ποτέ δυνατόν ένα παιδί που οριακά έχει αφήσει πίσω του την παιδική ηλικία και έχει μπει στην εφηβεία να δίνει τη συναίνεσή του, δηλαδή με ελεύθερη βούληση και χωρίς να βρίσκεται σε ευάλωτη ψυχική κατάσταση να θέλει να συνευρεθεί ερωτικά με έναν άντρα που θα μπορούσε να είναι ο παππούς της.

Θα έπρεπε να θεωρείται δεδομένο, ακόμα και αμάχητο τεκμήριο, ότι δεν υπάρξει συναίνεση σε τέτοιες περιπτώσεις και επομένως η πράξη είναι βιασμός. Ας ελπίσουμε ότι το δικαστήριο θα αποφασίσει διαφορετικά από την εισαγγελική πρόταση. Γιατί αλλιώς θα οδηγηθούμε σε κάτι πολύ πιο τρομακτικό από το βαθύ νομικό ρήγμα στη διαχείριση σεξουαλικών εγκλημάτων με θύματα ανηλίκους. Θα οδηγηθούμε σε ένα αδιόρθωτο ρήγμα στην εμπιστοσύνη μας απέναντι στους θεσμούς και αυτό είναι ό,τι πιο διαβρωτικό μπορεί να συμβεί σε μια κοινωνία.

Διαβάστε επίσης:

Φρέντι Μπελέρης: Μου ζητούν να παραιτηθώ από δήμαρχος Χειμάρρας για να με αφήσουν ελεύθερο
Όπρα Γουίνφρεϊ: Η νέα σύμμαχος των Ozempic και Wegovy
Σε πλειστηριασμό οδηγείται ξανά η κατοικία του Βγενόπουλου