Ο νέος δικαστικός χάρτης, που έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων στο σώμα των δικηγόρων και κυρίως στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών, αποτελεί πλέον νόμο του κράτους. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης υποστηρίζει εδώ και μήνες ότι σύμφωνα με μελέτες η ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας θα μειώσει τον χρόνο εκδίκασης έως και 30%. Και τότε γιατί οι συλλειτουργοί της Δικαιοσύνης είναι τόσο αρνητικοί;

Με την Ελλάδα να έχει κερδίσει «επάξια» ένα από τα θλιβερότερα βραβεία, αυτό της μίας από τις χειρότερες χώρες στην Ευρώπη ως προς τον χρόνο απονομής της δικαιοσύνης, είναι απορίας άξιο πώς δεν χαιρετίστηκε, έστω και με συγκρατημένη αισιοδοξία, η ψήφιση του νέου δικαστικού χάρτη.

Διότι οι αλλαγές που προτείνει δεν είναι διόλου παράλογες και οι αιτιάσεις που έχουν ακουστεί ούτε άπτονται της ουσίας του νόμου ούτε προτείνουν κάτι καλύτερο.

Οι αλλαγές του νέου νόμου και το γιατί πίσω από αυτές

Αν θέλαμε να συνοψίσουμε με δύο λόγια τις αλλαγές που φέρνει ο νέος νόμος και ποιος είναι ο λόγος που τις επιβάλλει, θα λέγαμε το εξής. Το Ειρηνοδικείο και το Πρωτοδικείο αποτελούν τον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας, επιδικάζοντας υποθέσεις το μεν κάτω των 20.000 ευρώ και το δε άνω των 20.000 ευρώ. Επί της ουσίας, δηλαδή, αυτό που αλλάζει στον κάθε δικαστικό σχηματισμό είναι η αξία της υπόθεσης και όχι η νομική βάση.

Ωστόσο, τα Ειρηνοδικεία εκδίκαζαν πολύ λιγότερες υποθέσεις σε σχέση με τα Πρωτοδικεία, αφού η μεγάλη πλειοψηφία των υποθέσεων είναι αξίας άνω των 20.000 ευρώ. Συνεπώς, το σκεπτικό είναι τα Ειρηνοδικεία που δεν έχουν να αντιμετωπίσουν τόσο μεγάλο όγκο υποθέσεων να «βοηθήσουν» τα Πρωτοδικεία, αναλαμβάνοντας ορισμένες από τις υποθέσεις τους.

Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της ενοποίησης του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, αφού πλέον καταργούνται τα Ειρηνοδικεία και οι Ειρηνοδίκες αποτελούν δικαστές των Πρωτοδικείων, εκδικάζοντας συλλήβδην όλες τις υποθέσεις που ανήκουν στη δικαιοδοσία του πρώτου βαθμού. Η συνδυασμένη απόδοση όλων πλέον των πρωτοβάθμιων δικαστών εκτιμάται ότι μετά την ενοποίηση μπορεί να αυξηθεί μέχρι και 17%.

Ειδικότερα, οι συγκεκριμένες αλλαγές που έρχονται είναι οι εξής:

  • Κάθε περιφερειακή ενότητα θα έχει κεντρική έδρα Πρωτοδικείου, στην οποία θα υπάγεται το σύνολο πλέον των πρωτοβάθμιων δικαστών.
  • Σε περιοχές με ειδικές ανάγκες μετακίνησης και απόστασης αλλά και για λόγους εθνικής σημασίας (π.χ. ακριτικές περιοχές και νησιά), θα υπάρχει επιπλέον παράλληλη και περιφερειακή έδρα Πρωτοδικείου.
  • Τα Ειρηνοδικεία που βρίσκονται στην έδρα του Πρωτοδικείου καταργούνται τυπικά ως ξεχωριστοί δικαστικοί σχηματισμοί, όμως τα κτίριά τους και οι δικαστές τους παραμένουν και λειτουργούν ως υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό του Πρωτοδικείου.
  • Αυτό σε αριθμούς μεταφράζεται ως εξής. Θα καταργηθούν τα 63 Ειρηνοδικεία που βρίσκονται στις έδρες των 63 Πρωτοδικείων (56 στις κεντρικές έδρες και 7 στις παράλληλες). Από τα εναπομείναντα 91 Ειρηνοδικεία, τα 48 αναβαθμίζονται σε περιφερειακές έδρες Πρωτοδικείου και τα υπόλοιπα 43 καταργούνται τελείως.
  • Ειδικά για την Αθήνα και τον Πειραιά, θα διαχωριστεί το Πρωτοδικείο Αθηνών σε Ποινικό και Πολιτικό. Το πρώτο θα στεγαστεί στην Ευελπίδων και το δεύτερο στη Λουκάρεως, όπου σήμερα βρίσκεται το Ειρηνοδικείο. Περαιτέρω, θα λειτουργήσουν από 16/9/2024 τρία περιφερειακά Πρωτοδικεία με έδρες το Μαρούσι, το Κορωπί και το Περιστέρι με πλήρη αρμοδιότητα από 01/01/2026. Αντίστοιχα στον Πειραιά θα λειτουργήσουν δύο περιφερειακά Πρωτοδικεία με έδρα την Καλλιθέα και τα Μέγαρα.

Γιατί διαμαρτύρονται οι δικηγόροι

Κατά τη φάση της διαβούλευσης και της ψήφισης του νομοσχεδίου υπήρξαν αρκετές αντίθετες φωνές από τους δικηγορικούς συλλόγους της χώρας, όμως η πιο «βροντερή» ήταν αυτή του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών. Ο ΔΣΑ προχώρησε στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, το οποίο ολοκληρώθηκε τη Μ. Δευτέρα και του οποίου το αποτέλεσμα ήταν συντριπτικά κατά του νέου δικαστικού χάρτη όσον αφορά την Αθήνα και τη δημιουργία περιφερειακών Πρωτοδικείων.

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν εντελώς αναμενόμενο, αφού, πέρα από τις δικηγορικές εταιρείες που διαθέτουν αρκετούς συνεργάτες, ο απλός μαχόμενος δικηγόρος ήταν εξαρχής αντίθετος με το νομοσχέδιο. Ο λόγος;

Ότι με τη δημιουργία περισσότερων του ενός Πρωτοδικείων στην Αττική θα είναι δύσκολο για τον δικηγόρο να μετακινείται από το ένα δικαστήριο στο άλλο και η καθημερινότητά του θα αλλάξει ριζικά. Το δικηγορικό σώμα, το οποίο είναι γνωστό για την αντίστασή του στις αλλαγές, αποτελώντας ένα κατεξοχήν παραδοσιακό επάγγελμα, βλέπει με εχθρικότητα την απομάκρυνση από τη σιγουριά της Ευελπίδων (ή της σε κοντινή απόσταση Λουκάρεως), όπου εκδικάζονταν όλες οι υποθέσεις του πρώτου βαθμού, γλιτώνοντας τον μέσο δικηγόρο από περιττές μετακινήσεις τουλάχιστον ως προς αυτό το σκέλος της εργασίας του.

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η καθημερινότητα του μαχόμενου δικηγόρου στην Αθήνα, όπως και κάθε ελεύθερου επαγγελματία, είναι εξαιρετικά απαιτητική. Απλώς αναρωτιέται κανείς αν αυτό αποτελεί ισχυρό λόγο, για να μπει φρένο σε μια μεταρρύθμιση.

Θα ήταν ενδιαφέρον να ακούσουμε από τη διοίκηση του ΔΣΑ καινοτόμες προτάσεις για το πώς θα μειωθεί ο εξωφρενικά αργός χρόνος εκδίκασης μια υπόθεσης στην Ελλάδα. Προτάσεις που δεν θα δυσκολεύουν την καθημερινότητα κανενός και θα είναι εφαρμόσιμες τόσο σε οικονομικό όσο και σε οργανωτικό επίπεδο.

Μέχρι τότε, προτάσεις για την ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης και την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού είναι φυσικά ευπρόσδεκτες, αρκεί να μην αποτελούν απλώς το όχημα για μεταμφίεση της πεισματικής άρνησης σε μια δήθεν ειλικρινή έγνοια για τα τεράστια προβλήματα της δικαιοσύνης στη χώρα.

Διαβάστε επίσης:

Tα σενάρια για την πώληση της United Group, οι Άραβες και o Νίκος Σταθόπουλος

Πού θα περάσουν τις διακοπές του Πάσχα οι πολιτικοί αρχηγοί

Süddeutsche Zeitung: Ο «σκιώδης στόλος» του Πούτιν στον Λακωνικό Κόλπο