Πώς το Facebook και οι άλλες πλατφόρμες θα πληρώνουν πλέον τα online μέσα ενημέρωσης

Όταν το 2019 άνοιξε η συζήτηση για την πληρωμή των online μέσων ενημέρωσης από τις ψηφιακές πλατφόρμες που αναμεταδίδουν το περιεχόμενό τους, η διαδικασία ήταν μακρόχρονη μέχρι να ενσωματωθεί η Οδηγία στο ελληνικό δίκαιο και να εκδοθούν όλα τα απαραίτητα κανονιστικά κείμενα. Τώρα, πέντε και πλέον χρόνια μετά, ο δρόμος άνοιξε από την ΕΕΤΤ, για να αρχίσουν τα online μέσα να πληρώνονται από τις ίδιες τις πλατφόρμες.

Τα τελευταία χρόνια είχε γίνει ξεκάθαρο ότι η νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο δεν ήταν αρκετή, για να προστατεύσει τα δικαιώματα των δημιουργών στην ψηφιακή αγορά. Τόσο η ευρωπαϊκή Οδηγία όσο και ο νόμος 2121/1993 για την πνευματική ιδιοκτησία δεν ήταν δυνατόν να προβλέψουν αυτό που συμβαίνει στην εποχή μας, με την πρόσβαση στο περιεχόμενο να είναι πιο εύκολη από ποτέ και τα social media ή οι υπηρεσίες streaming να διακινούν αυτό το περιεχόμενο σε τεράστιο αριθμό χρηστών.

Επειδή, λοιπόν, διαπιστώθηκε ότι είναι εξαιρετικά δυσχερές να αποτραπεί η ανεξέλεγκτη αντιγραφή και αναπαραγωγή της πνευματικής ιδιοκτησίας, να γίνουν επαρκείς έλεγχοι και να γίνει επιβολή των πνευματικών δικαιωμάτων σε τρίτους, αποφασίστηκε να καθοριστεί ένας ενιαίος τρόπος αμοιβής με συγκεκριμένα κριτήρια.

Τι προβλέπει η νομοθεσία για τις αμοιβές των online μέσων

Αρχικά, θεσπίστηκε η ευρωπαϊκή Οδηγία 790/2019, η οποία εισήγαγε σημαντικές αλλαγές στον τρόπο που προστατεύονται και αξιοποιούνται τα πνευματικά δικαιώματα στον ψηφιακό χώρο. Η βασικότερη καινοτομία ήταν ότι καθιερώθηκαν πλέον δικαιώματα για τους εκδότες όσον αφορά στην ψηφιακή χρήση των εκδόσεών τους από παρόχους ψηφιακών υπηρεσιών, με αυτά τα δικαιώματα να τους παρέχουν την αξίωση να απαιτήσουν αμοιβή από τις πλατφόρμες.

Παράλληλα, οι πλατφόρμες που φιλοξενούν και δημοσιεύουν περιεχόμενο που ανεβάζουν οι χρήστες τους (π.χ. YouTube, Facebook) οφείλουν να λαμβάνουν άδεια από τους κατόχους των πνευματικών δικαιωμάτων, για να μπορούν να χρησιμοποιούν το περιεχόμενο αυτό. Εάν δεν υπάρχει άδεια, οι πλατφόρμες είναι υπεύθυνες για τη μη εξουσιοδοτημένη χρήση και πρέπει να αφαιρούν άμεσα το παράνομο περιεχόμενο, μόλις ενημερωθούν σχετικά.

Ο ν. 4996/2022 ενσωμάτωσε την Οδηγία στο ελληνικό δίκαιο, διευρύνοντας την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και στις επιγραμμικές χρήσεις. Μάλιστα, καθόρισε την αξίωση των εκδοτών για αμοιβή από τις πλατφόρμες με καθορισμένα κριτήρια, όπως η επισκεψιμότητα, τα έτη δραστηριοποίησης και το μερίδιο των εκδοτών στην αγορά.

Τα κριτήρια, πάντως, αυτά δεν ήταν επαρκώς καθορισμένα στον νόμο, οπότε από τον νόμο δόθηκε εξουσιοδότηση στην Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) να εκδώσει Κανονισμό, για να τα εξειδικεύσει περαιτέρω.

Ο Κανονισμός αυτός δημοσιεύθηκε προ ολίγων ημερών και βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση, ώστε να οριστικοποιηθεί μέχρι τον Σεπτέμβριο, διαμορφώνοντας πλέον ένα εντελώς διαφορετικό τοπίο στην αντιμετώπιση και εκμετάλλευση των πνευματικών δικαιωμάτων στον ψηφιακό χώρο.

Πώς καθορίζεται η αμοιβή των εκδοτών

Η προτεινόμενη μεθοδολογία της ΕΕΤΤ περιλαμβάνει δύο στάδια:

Στο πρώτο στάδιο καθορίζεται η κοινή βάση υπολογισμού της ετήσιας αμοιβής για όλους τους εκδότες τύπου της Ελλάδας από έναν πάροχο υπηρεσιών. Αυτή η κοινή βάση καθορίζεται ανάλογα με τα ετήσια συνολικά διαφημιστικά έσοδα της πλατφόρμας στην ελληνική αγορά, εκτιμώντας ποια είναι η αξία που παράχθηκε με βάση το δημοσιευθέν περιεχόμενο.

Στο δεύτερο στάδιο, ζητούμενο είναι να υπολογιστεί πώς θα επιμεριστεί σε κάθε εκδότη αυτή η αξία που αποκόμισε η πλατφόρμα (π.χ. το Facebook). Διότι, ναι μεν θα επιμεριστεί η συνολική αμοιβή στα διάφορα μέσα, όμως προφανώς θα υπάρξει και εξατομίκευση σε κάθε περίπτωση.

Έτσι, το τι αμοιβή θα λάβει τελικά κάθε μέσο εξαρτάται από την επισκεψιμότητά του, το μερίδιο αγοράς που κατέχει, τα έτη δραστηριοποίησης και τον αριθμό των δημοσιογράφων που απασχολεί. Μάλιστα, ειδικά για τον αριθμό των δημοσιογράφων που απασχολούνται σε κάθε μέσο, προβλέπεται προσαύξηση από 1-4%, με το σκεπτικό ότι πρόκειται για περισσότερα υποκείμενα δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Άλλωστε, για την αμοιβή των δημιουργών θεσπίζονται ειδικότερες διατάξεις.

Η αμοιβή των δημιουργών

Το άρθρο 51Β του ν. 2121/1993, όπως τροποποιήθηκε από τον ν. 4996/2022, προβλέπει ότι οι δημιουργοί του περιεχομένου δικαιούνται κατάλληλο μερίδιο των εσόδων που αποκομίζουν οι εκδότες. Αν και το ακριβές ποσό που λαμβάνει ένας δημοσιογράφος δεν ορίζεται συγκεκριμένα στον νόμο ή τον Κανονισμό της ΕΕΤΤ, η νομοθεσία θέτει τις βάσεις για τη δίκαιη διανομή των εσόδων μεταξύ των εκδοτών και των δημοσιογράφων.

Έτσι, ναι μεν η αμοιβή των δημιουργών καθορίζεται συμβατικά με τους εκδότες συνήθως μέσω συμβάσεων εργασίας. Υπό αυτό το πρίσμα, μπορεί να συμφωνείται μηνιαίος μισθός ή κατ’ αποκοπή πληρωμή για κάθε άρθρο ή πληρωμή ως ποσοστό επί των εσόδων.

Όμως, η νομοθεσία προβλέπει ρητά ότι οι δημιουργοί των έργων πρέπει να λαμβάνουν ένα κατάλληλο μερίδιο από τα έσοδα που αποκομίζουν οι εκδότες για τη χρήση των έργων τους από τις ψηφιακές πλατφόρμες. Αυτό συνεπάγεται ότι η αμοιβή που ορίζεται στις συμβάσεις εργασίας με τους δημοσιογράφους θα πρέπει να διανέμει μέρος των εσόδων από πλατφόρμες, όπως το Facebook, στους δημοσιογράφους κατά δίκαιο τρόπο.

Επιπλέον, οι δημοσιογράφοι έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν διαφανή πληροφόρηση από τους εκδότες σχετικά με τα έσοδα που αποκομίζουν από τις πλατφόρμες και τον τρόπο διανομής τους, ώστε να γνωρίζουν και την αμοιβή που μπορούν να διεκδικήσουν.

Διαβάστε επίσης:

Πτώση του δολαρίου, απώλειες στην Ασία, κέρδη για bitcoin και χρυσό με φόντο την αποχώρηση Μπάιντεν