Πώς αναμορφώθηκε το θεσμικό πλαίσιο για τις Δημόσιες Επενδύσεις: Μια ιστορία 70 ετών

Το νομοθετικό πλαίσιο για τις δημόσιες επενδύσεις εκσυγχρονίστηκε έπειτα από δεκαετίες στασιμότητας και αναχρονισμού. Η δικηγόρος που ανέλαβε αυτό το γιγαντιαίο έργο περιγράφει ενδιαφέροντα στιγμιότυπα της πολύχρονης πορείας προς την ψήφιση του ν. 5140/2024.

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της ελληνικής νομοθεσίας είναι ότι ολόκληροι δικαιικοί κλάδοι αποτελούνται από διατάξεις που βρίσκονται διάσπαρτες σε διάφορα νομοθετήματα, πολλά εκ των οποίων θεσπισμένα προ δεκαετιών, με αποτέλεσμα οι ρυθμίσεις να είναι ασαφείς, ακατάλληλες για την εποχή ή αλληλοσυγκρουόμενες.

Η κωδικοποίηση της νομοθεσίας είναι ένα τιτάνιο έργο που έχει ολοκληρωθεί σε ορισμένους τομείς, απαιτώντας χρόνο, πόρους και εξειδικευμένη συμβολή. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου για τις δημόσιες επενδύσεις, το οποίο απαίτησε πολυετή προετοιμασία και υλοποιήθηκε από τη δικηγορική εταιρεία «ΜΙΧΑΗΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ» υπό τον συντονισμό της εταίρου Ευτυχίας Πουρναρά, η οποία μοιράζεται μαζί μας αξιοπρόσεκτες πτυχές της διαδικασίας και του τελικού αποτελέσματος.

270 νομοθετικά κείμενα από το 1952

Είναι κωμικοτραγικό να συνειδητοποιεί κανείς ότι μια χώρα που διατείνεται εδώ και χρόνια -προ κρίσης και φυσικά μετά- ότι επιθυμεί να προσελκύσει επενδύσεις, στηριζόταν μέχρι το μόλις περασμένο καλοκαίρι σε ένα παρωχημένο κανονιστικό πλαίσιο (ν. 2212/1952), το οποίο πρακτικά, αντί να ενισχύει, έθετε εμπόδια στο σημαντικότερο αναπτυξιακό εργαλείο της χώρας.

«Το θεσμικό πλαίσιο για τη χρηματοδότηση έργων μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ήταν, μέχρι την ψήφιση του νόμου, κατακερματισμένο σε περίπου 270 νομοθετικά κείμενα και κανονιστικές διοικητικές πράξεις. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι ξεπερασμένοι (πολλοί θεσπίστηκαν τη δεκαετία του 1950), περίπλοκοι και άνευ συνοχής μεταξύ τους. Επιπλέον, όλες  οι εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης στηρίζονταν σε  ένα πλέγμα διαφορετικών διαδικασιών (τις περισσότερες φορές) που προέβλεπαν διαφορετικούς κανόνες διαχείρισης, η υπαγωγή στους οποίους ήταν υποχρεωτική, προκειμένου να επιτευχθεί ένα βιώσιμο και αποτελεσματικό αναπτυξιακό πρόγραμμα επενδύσεων», εξηγεί η Ε. Πουρναρά.

Έργο τριετίας με ομάδα νομικών, οικονομολόγων και ειδικών συμβούλων

Η πρόκληση της οργάνωσης και αποδελτίωσης της νομοθεσίας, ώστε να αποτυπωθούν τα κενά και να γίνουν σύγχρονες προτάσεις βελτίωσης, ήταν τόσο υψηλή που η διαδικασία διήρκεσε τρία χρόνια και απαίτησε την εμπλοκή δικηγόρων, οικονομολόγων και άλλων έμπειρων συμβούλων.

Όπως περιγράφει η Ε. Πουρναρά, «τo έργο «Εκσυγχρονισμός του νομικού πλαισίου του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ)» το οποίο εκκίνησε τον Ιούλιο του 2021, χρηματοδοτήθηκε από τη DG Reform και υλοποιήθηκε από τη Δικηγορική μας εταιρεία  «ΜΙΧΑΗΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ», σε συνεργασία  με την εταιρεία Ernst & Young και το Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου, που οδήγησε στην ψήφιση του ν.5140/2024 τον Σεπτέμβριο του 2024 ήταν πράγματι ένα δαιδαλώδες έργο».

Ο κατακερματισμός του προϋφιστάμενου νομικού πλαισίου ήταν προφανώς ένας από τους κύριους λόγους για αυτή την υψηλή απαίτηση ανθρώπινων και οικονομικών πόρων, όμως ένας ακόμη λόγος ήταν και το σύνηθες πρόβλημα στην Ελλάδα της εμπλοκής πληθώρας φορέων.

«H μεγαλύτερη πρόκληση ως προς την ψήφιση του νέου νόμου αρχικά ήταν ο ίδιος ο κατακερματισμός των υφιστάμενων διατάξεων που οδηγούσε σε ένα κανονιστικό παλίμψηστο. Η άλλη μεγάλη πρόκληση ήταν η εμπλοκή πληθώρας φορέων, πλην της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, όπως φορέων χρηματοδότησης από τα Υπουργεία, Διαχειριστικών Αρχών, ΤτΕ, ΓΛΚ κλπ. και ο συγκερασμός των διαφορετικών απόψεων- κατευθύνσεων, προκειμένου να καταστεί εφικτή η ενσωμάτωση σε ένα ενιαίο κείμενο- νόμο», συνεχίζει η ίδια.

Αυτό που έπρεπε να γίνει, από νομικής άποψης, αποτελούνταν από πολλαπλά βήματα σε μια κοπιώδη πορεία από την αναγνώριση και καταγραφή των προβλημάτων μέχρι την επίλυσή τους με καίριες προτάσεις.

«Η εταιρεία μας είχε ενεργό εμπλοκή καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου τόσο μέσω της συμμετοχής εμού, όσο και λοιπών συνεργατών της δικηγορικής μας εταιρείας, οι οποίοι υπήρξαν Μέλη της Κύριας Ομάδας Έργου (PCT). Ειδικότερα, ασχοληθήκαμε επισταμένα με την ανάλυση και καταγραφή όλων των προβλημάτων που εντοπίζονταν στο προϊσχύσαν νομικό πλαίσιο του ΠΔΕ (πρωτογενής και δευτερογενής νομοθεσία),  στην καταγραφή των νομικών κενών, στην ταυτοποίηση/αναγνώριση των αλλαγών που πρέπει να γίνουν με στόχο την απλοποίηση και τον εκσυγχρονισμό του νομικού πλαισίου, αλλά, ιδίως, στην συγγραφή και εκπόνηση του περιεχομένου των διατάξεων του νόμου και της Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης (ΑΣΥΡ)».

Ταχύτερο και αποτελεσματικότερο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων

Το αποτέλεσμα αυτής της -ακαδημαϊκού επιπέδου- αναλυτικής και συγκριτικής εργασίας ήταν η δημιουργία ενός πλαισίου που οδηγεί στην αποδοτική χρηματοδότηση της αναπτυξιακής πολιτικής, την επιτάχυνση της απορρόφησης συγχρηματοδοτούμενων και εθνικών πόρων, καθώς και στην εύρυθμη λειτουργία των λοιπών αναπτυξιακών προγραμμάτων και των φορέων που τα διαχειρίζονται.

Ο ν. 5140/2024 ωθεί στην πλήρη αξιοποίηση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, βελτιώνει τις διαδικασίες του προγραμματισμού, της κατάρτισης προϋπολογισμού, της ένταξης έργων, της ανακατανομής πόρων και πληρωμών και της παρακολούθησης εσόδων, ενώ παράλληλα βελτιστοποιεί την παρακολούθηση και τον απολογισμό των δαπανών.

Μέσω ουσιαστικών παρεμβάσεων, όπως η σύσταση του Μητρώου Καταγραφής και Παρακολούθησης Δαπανών, η δημιουργία διακριτού λογαριασμού για τη χρηματοδότηση έργων πρόληψης και αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών και η υποχρέωση των φορέων χρηματοδότησης να εκτιμούν τις δαπάνες τους και να ενημερώνουν σχετικά μία φορά ετησίως, εξορθολογίζεται η διαδικασία χρηματοδότησης και κατανομής, ενοποιούνται όλα τα διακριτά βήματα και θεσμοθετούνται εργαλεία που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες.

Μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας εκσυγχρονισμού

Αυτή η εμφατική ιστορία μετάβασης σε ένα σύγχρονο πλαίσιο είναι μόνο ένα από τα κομμάτια που συνιστούν το παζλ της μεταρρύθμισης της νομοθεσίας. Άλλα έργα αναμόρφωσης που έχουν ανατεθεί στη δικηγορική εταιρεία «ΜΙΧΑΗΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ» είναι η νομοθετική κωδικοποίηση της νομοθεσίας των ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού, ο εκσυγχρονισμός του Αλιευτικού Κώδικα, η διοικητική κωδικοποίηση της ασφαλιστικής νομοθεσίας και η εκπόνηση του νομοθετικού πλαισίου για την «Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση».

Και βεβαίως, το βλέμμα δεν πρέπει να βρίσκεται μόνο στο παρελθόν και την επίλυση των παθογενειών του, αλλά να στρέφεται και στο μέλλον και στις ολοένα καινούριες αναδυόμενες ανάγκες που δεν πρέπει να μείνουν αρρύθμιστες, αλλά να νομοθετηθούν έγκαιρα και προδραστικά από το ελληνικό κράτος.

«Ένας καίριος τομέας που θα χρειαστεί θεσμοθέτηση στο πλαίσιο και του σχετικού εκσυγχρονισμού είναι η Τεχνική Νοημοσύνη (ΤΝ) για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων, τη βελτίωση της ποιότητας των δημοσίων υπηρεσιών και την καλυτέρευση της ζωής των πολιτών. Κατά συνέπεια, θα απαιτηθεί άμεσα η διαμόρφωση της Εθνικής Στρατηγικής για την αξιοποίηση της ΤΝ, καθώς και η εκπόνηση και διαμόρφωση της εθνικής πολιτικής δεδομένων και του μοντέλου διακυβέρνησης δεδομένων, ώστε να ενσωματώσει τις απαραίτητες προβλέψεις και απαιτήσεις σε σχέση με τη δυνατότητα αξιοποίησης δημόσιων δεδομένων για την εκπαίδευση στην ΤΝ», κλείνει η Ευτυχία Πουρναρά.

Διαβάστε επίσης:

Διαθήκες: Τι αλλάζει για τους κληρονόμους και τι θα συμβεί με τις ιδιόγραφες

Δύστροπος μισθωτής: Τα δικαιώματα του ιδιοκτήτη για έξωση και αποζημίωση

Ποιοι δικηγόροι διακρίθηκαν στη GC Powerlist Greece and Cyprus 2024: Όλα τα ονόματα