Γιώργος Οικονόμου: Το «κακό παιδί» της ναυτιλίας που βγάζει τεράστια κέρδη από το ρωσικό πετρέλαιο

Με το χαρακτηρισμό το “κακό παιδί” της ναυτιλίας, η εφημερίδα Wall Street Journal, αναφέρεται στον ισχυρό Έλληνα εφοπλιστή Γιώργο Οικονόμου και στις business του στην μεταφορά του ρωσικού πετρελαίου, από τις οποίες αποκομίζει τεράστια κέρδη.

Παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες ναυτιλιακές εταιρείες της Δύσης έχουν σταματήσει να διακινούν ρωσικό πετρέλαιο μετά τις κυρώσεις που επέβαλαν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι στις εξαγωγές της Μόσχας, στην Ελλάδα, που διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους εμπορικούς στόλους, οι πλοιοκτήτες τάνκερ συνεχίζουν σε μεγάλο βαθμό τις μεταφορές, αναφέρει το άρθρο της η Wall Street Journal.

Ένας από τους πιο δραστήριους Έλληνες εφοπλιστές σε αυτό το μέτωπο, είναι ο Γιώργος Οικονόμου, επισημαίνει.

Ο 70χρονος μεγιστάνας της ναυτιλίας που αγαπά την τέχνη του Φράνσις Μπέικον, τα μινιμαλιστικά σούπερ γιοτ και τα ρίσκα που ορισμένοι ανταγωνιστές του δεν θα τολμούσαν να πάρουν.

Έχει βρει ένα νέο τρόπο να βγάζει κέρδη: Καταφέρνει να εξυπηρετεί τα οικονομικά συμφέροντα τόσο της Ρωσίας όσο και των ΗΠΑ, με ένα τρόπου που θεωρείται επισφαλής για πολλούς άλλους εφοπλιστές.

Η TMS Tankers, μία από τις εταιρείες του κ. Οικονόμου, έχει μεταφέρει δεκάδες εκατομμύρια βαρέλια αργού και καυσίμου της Ρωσίας από την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία, σύμφωνα με ναυτιλιακά δεδομένα που αναλύθηκαν από την Global Witness, μια ομάδα κατά της διαφθοράς που κάνει εκστρατεία υπέρ της Ουκρανίας για αυστηρότερες κυρώσεις.

Τα στοιχεία αυτά καθιστούν την TMS τον δεύτερο μεγαλύτερο παίκτη στο εμπόριο της μεταφοράς ρωσικού πετρελαίου, μετά από την ρωσική κρατική εταιρεία Sovcomflot.

Συνολικά επτά ελληνικοί όμιλοι, συμπεριλαμβανομένης της TMS, κατατάσσονται στους 10 κορυφαίους μεταφορείς ρωσικού πετρελαίου μετά την εισβολή, μεταφέροντας συνολικά 50% περισσότερη ποσότητα από την κρατική ναυτιλιακή της Μόσχας.

200 ταξίδια σε ένα χρόνο

Τα δεξαμενόπλοια που συνδέονται με τον κ. Οικονόμου πραγματοποίησαν περισσότερα από 200 ταξίδια από ρωσικά λιμάνια από την ημέρα της εισβολής, στις 24 Φεβρουαρίου του 2022, έως τα τέλη Φεβρουαρίου του τρέχοντος έτους, σύμφωνα με την Global Witness.

Πρόκειται για μία άκρως κερδοφόρα επιχειρηματική κίνηση, με κέρδη μεταξύ 4 και 5 εκατομμυρίων δολαρίων για κάθε ταξίδι 60 ημερών από τη Βαλτική Θάλασσα στην Ινδία – την πιο πολυσύχναστη διαδρομή – και πίσω, σύμφωνα με ναυλομεσίτες και ανταγωνιστές πλοιοκτήτες που επικαλείται η Wall Street Journal.

Οι διεθνείς σπόνσορες πολέμου

Τα ταξίδια ενισχύουν τον προβληματικό προϋπολογισμό της Ρωσίας, βοηθούν στη διατήρηση των παγκόσμιων τιμών του πετρελαίου υπό έλεγχο και φέρνουν χρήματα σε μια από τις πιο ισχυρές βιομηχανίες της Ελλάδας.

Την ίδια ώρα, ο κ. Οικονόμου έχει δεχθεί κριτική από την Ουκρανία.

«Όλοι καταλαβαίνουν τι είναι σκοτεινό και τι είναι σωστό», δήλωσε ο Oleg Ustenko, οικονομικός σύμβουλος του προέδρου Volodymyr Zelensky. Η Ουκρανία πίεσε Έλληνες αξιωματούχους και εταιρείες να περιορίσουν τις ρωσικές αποστολές, χωρίς αποτέλεσμα. «Στέλνετε χρήματα αίματος στο καθεστώς του Πούτιν, το οποίο διαπράττει εγκλήματα πολέμου κατά των Ουκρανών», είπε ο Ustenko.

Η Εθνική Υπηρεσία για την Πρόληψη της Διαφθοράς της Ουκρανίας έγραψε στον κ. Οικονόμου και την TMS τον περασμένο Ιούλιο ζητώντας από την εταιρεία να σταματήσει το εμπόριο. Δεν έλαβε απάντηση, είπε μια εκπρόσωπος. Στη συνέχεια, η υπηρεσία τοποθέτησε την TMS στην κορυφή μιας λίστας με την ονομασία «Οι διεθνείς σπόνσορες πολέμου».

Από την πλευρά τους, αξιωματούχοι της ελληνικής κυβέρνησης έχουν δηλώσει ότι η χώρα τηρεί τις κυρώσεις, αλλά δεν μπορεί να κάνει πολλά για να σταματήσει το εμπόριο πετρελαίου στα διεθνή ύδατα.

Το πρόβλημα για το Κίεβο συνίσταται στο γεγονός ότι οι ΗΠΑ θέλουν το ρωσικό πετρέλαιο να κυκλοφορεί, για να διατηρήσουν τις παγκόσμιες τιμές χαμηλά. Η Ουάσιγκτον προχώρησε σε διαμόρφωση των κυρώσεων, ώστε το ρωσικό πετρέλαιο να μπορεί να ταξιδεύει με δυτικά πλοία, εφόσον οι αποστολές δεν αποφέρουν τεράστια κέρδη απευθείας στο Κρεμλίνο.

Έτσι, οι πλοιοκτήτες, που νοικιάζουν δεξαμενόπλοια σε εμπόρους αντί να αγοράζουν και να πουλούν οι ίδιοι πετρέλαιο, πρέπει να διατηρούν έγγραφα από τους πελάτες τους που δείχνουν ότι η τιμή του πετρελαίου που μεταφέρουν δεν υπερβαίνει το ανώτατο όριο που έχει ορίσει η G7.

Aπό την πλευρά τους οι πλοιοκτήτες των ΗΠΑ και της Βόρειας Ευρώπης έχουν απεμπλακεί από τις μεταφορές ρωσικού πετρελαίου φοβούμενοι μην βλάψουν την φήμη τους ή δεν τηρήσουν τις κυρώσεις.

Ορισμένες ελληνικές εταιρίες, μεταξύ των οποίων και του κ. Οικονόμου, δεν είχαν τέτοιους ενδοιασμούς.

Ο κ. Οικονόμου, ο οποίος ζει στην Ελλάδα και τη Νέα Υόρκη τις τελευταίες δεκαετίες, εμπίπτει σε μια ελληνική ναυτιλιακή παράδοση με βάση την οποία οι σύγχρονοι ήρωες, ο Αριστοτέλης Ωνάσης και ο Σταύρος Νιάρχος, έκαναν περιουσίες εκμεταλλευόμενοι τις γεωπολιτικές κρίσεις του 20ου αιώνα που επηρέασαν στις αγορές πετρελαίου, αναφέρει η Wll Street Journal.

Eκτός από την TΜS στη ρωσική αγορά δραστηριοποιούνται και πλοία που ελέγχονται από τη Minerva Marine, η οποία ανήκει στον Ανδρέα Μαρτίνο, και την οικογένειά του. Το ίδιο και τα πλοία που ελέγχονται από την Eastern Mediterranean Maritime – ιδιοκτησίας του αδελφού του – και τα πλοία της Dynacom Tankers Management του Γιώργου Προκοπίου.

Σημειώνεται ότι οι πλοιοκτήτες χρεώνουν υψηλότερες τιμές για τις υπηρεσίες τους. Σύμφωνα με ναυλομεσίτες πολλοί έμποροι πληρώνουν τουλάχιστον 30% περισσότερο, κατά μέσο όρο, στα ναυλωμένα δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο, σε αντίθεση με το αργό που δεν υπόκειται σε κυρώσεις.

Οι Έλληνες ιδιοκτήτες ανταγωνίζονται σκληρά μεταξύ τους για τις ρωσικές επιχειρήσεις.

Το “κακό παιδί” της ναυτιλίας

O Γιώργος Οικονόμου δεν προέρχεται από κάποια δυναστεία της ελληνικής ναυτιλίας. Ο πατέρας του είχε μια επιχείρηση προϊόντων χαρτιού και ο ίδιος σπούδασε ναυτιλιακά και ναυπηγική στο MIT. Εργάστηκε ως μηχανικός σε μια ελληνική ναυτιλιακή και συνέχισε στη Νέα Υόρκη, πριν αγοράσει το πρώτο του πλοίο του 1986.

Με κομψό ντύσιμο και άπταιστα αγγλικά ο κ. Οικονόμου έφτασε στη Wall Street τη δεκαετία του 1990 αναζητώντας κεφάλαια. Ήταν το νέο πρόσωπο της ελληνικής ναυτιλίας.

Η Alpha Shipping του κ. Οικονόμου εξέδωσε ένα ένα τα πρώτα junk ομόλογα ναυτιλιακής εταιρείας, δανειζόμενη 175 εκατομμύρια δολάρια το 1998. Μάλιστα, η Lloyd’s List τον περιέγραψε ως «ένα από τα ανερχόμενα αστέρια Αθηνών και Πειραιώς».

Η Alpha χρεοκόπησε ένα χρόνο αργότερα. Οι ομολογιούχοι έχασαν τα χρήματα τους, λαμβάνοντας 37 σεντς στο δολάριο στο πλαίσιο μία συμφωνίας με βάση την οποία ο κ. Οικονόμου κέρδισε 30 εκατομμύρια δολάρια, αγοράζοντας τα πλοία της εταιρείας σε τιμές ευκαιρίας, σύμφωνα με το δημοσίευμα του TradeWinds.

Σύμφωνα με τον εφοπλιστή η Alpha επηρεάστηκε από την ύφεση της αγοράς.

Η συναλλαγή πάντως, του χάρισε το παρατσούκλι το «κακό παιδί» της ναυτιλίας, το οποίο σύμφωνα με τον ίδιο δεν τον ενόχλησε, αναφέρει η Wall Street Journal.

Ήταν η αρχή μιας δύσκολης σχέσης μεταξύ του εφοπλιστή και της Wall Street.

Η Dryships και τα χαμένα λεφτά των μετόχων

Το 2005, εισήγαγε στην αγορά του Nasdaq την DryShips, της οποίας ήταν διευθύνων σύμβουλος και διέθετε ένα μικρό ποσοστό.

H μετοχή απογειώθηκε στην αρχή, καθώς η οικονομική άνθιση της Κίνας τροφοδότησε τη ναυτιλία και τα εμπορεύματα. Έτσι, ο κ. Οικονόμου έγινε δισεκατομμυριούχος.

Ωστόσο και στην περίπτωση της DryShips δεν έλειψαν τα προβλήματα. Κατά τη διάρκεια της φρενίτιδας των συναλλαγών, η εταιρεία πούλησε μεγάλο αριθμό νέων μετοχών.

Μία “σκοτεινή” εταιρεία των Βρετανικών Παρθένων Νήσων τις αγόρασε με discount και μετά τις πούλησε, κίνηση που έφερε ακόμη περισσότερα πλούτη στον κ. Οικονόμου και την εταιρεία BVI, εις βάρος των άλλων.

Οι υφιστάμενοι μέτοχοι της DryShips έχασαν σχεδόν όλα τα χρήματά τους.

Υποβλήθηκαν δύο αγωγές μετόχων κατά του πλοιοκτήτη και της Dryships, οι οποίες έκαναν λόγο για χειραγώγηση μετοχών, αλλά απορρίφθηκαν από τα αμερικανικά δικαστήρια.

Μία τρίτη αγωγή δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, ενώ ένας Καναδός χρηματοδότης που φέρεται ότι ήταν ο εγκέφαλος του σχεδίου πλήρωσε πρόστιμο στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για παραβίαση των κανόνων συναλλαγών. Ο ίδιος ούτε παραδέχτηκε ούτε αρνήθηκε τους ισχυρισμούς.

Η SEC δεν επέρριψε ευθύνες στον κ. Οικονόμου ή στην DryShips. Ο εφοπλιστής έκανε ιδιωτική την εταιρεία το 2019 και απορροφήθηκε από τις άλλες δραστηριότητές του.

Στη σωστή πλευρά του νόμου

Όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία πέρυσι, ξεκίνησε μια ταχεία αναζωπύρωση των ροών πετρελαίου, φυσικού αερίου, άνθρακα και σιτηρών. Τα ναύλα των τάνκερ εκτινάχθηκαν.

Οι κυρώσεις της Δύσης στη Ρωσίας άφησαν περιθώρια στις εταιρείες να λειτουργήσουν γνωρίζοντας ότι οι επόμενοι περιορισμοί μπορεί να είναι πιο δεσμευτικοί.

Ο κ. Οικονόμου φρόντισε να παραμείνει στη σωστή πλευρά του νόμου, λένε άνθρωποι που έχουν συνεργαστεί μαζί του και με τις εταιρείες του, αναφέρει η WSJ.

Πολλά πλοία της TMS στα ρωσικά ύδατα είναι ασφαλισμένα από την Gard, μία ασφαλιστική της Νορβηγίας, γεγονός που υποδηλώνει ότι διακινούν πετρέλαιο σε τιμές κάτω από το ανώτατο όριο των G7.

Για να διατηρήσει την ασφαλιστική κάλυψη, η TMS οφείλει να προσκομίζει έγγραφα, τα οποία αποδεικνύουν ότι το μεταφερόμενο πετρέλαιο δεν παραβιάζει τις κυρώσεις, εξ όσων γνωρίζει η ίδια.

Η Lukoil, η οποία θεωρείται η δεύτερη μεγαλύτερη πετρελαϊκή εταιρεία της Ρωσίας (μετά τη Rosneft), διαθέτει έναν εμπορικό βραχίονα, ο οποίος ονομάζεται Litasco και είναι ένας από τους βασικούς πελάτης της TMS.

Ναύλωσε περισσότερα από τα μισά τάνκερ της TMS τα οποία αναχώρησαν από τα ρωσικά λιμάνια τους πρώτους δύο μήνες του έτους, σύμφωνα με τα στοιχεία της Global Witness.

Τα πλοία μετέφεραν το αργό και τα καύσιμα της Lukoil στην Ινδία, τη Μαλαισία, τη Σαουδική Αραβία και ένα διυλιστήριο της ρωσικής εταιρείας στη Βουλγαρία.

Μια θυγατρική του ρωσικού ενεργειακού γίγαντα Gazprom έχει, επίσης, ναυλώσει πλοία της TMS τους τελευταίους μήνες.

Η αγάπη για την τέχνη

Ο κ. Οικονόμου διοχετεύει μέρος του πλούτου του στην μοντέρνα τέχνη, ιδιαίτερα στους Γερμανούς εξπρεσιονιστές όπως ο Otto Dix, του οποίου οι πίνακες θυμίζουν το ψυχολογικό μαρτύριο του πολέμου και τη λάμψη και τη βρωμιά του Βερολίνου της δεκαετίας του 1920.

Παράλληλα δώρισε χρήματα στην Tate Modern του Λονδίνου, η οποία αργότερα έδωσε το όνομά του σε μια πτέρυγα στον ηλεκτρικό σταθμό δίπλα στο ποτάμι όπου εδρεύει το μουσείο.

Δώρισε το έργο «Two Trees» του Peter Doig στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης το 2019.

Συγκέντρωσε επίσης μια συλλογή στην γκαλερί που έχει δημιουργήσει με το όνομά του (The George Economou Collection), η οποία βρίσκεται στον ίδιο δρόμο με την TMS στα βόρεια προάστια της Αθήνας.

Ανάμεσα στους πίνακες που υπάρχουν εκεί είναι και το πορτρέτο ενός πρώην εραστή του Φράνσις Μπέικον του 1972, «Φιγούρα στην Κίνηση», που αγόρασε ο κ. Οικονόμου το 2018 έναντι σχεδόν 26 εκατ. δολαρίων.

Μάλιστα, η διευθύντρια της συλλογής έργων τέχνης του κ. Οικονόμου, Skarlet Smatana, είπε ότι τα επιχειρηματικά ενδιαφέροντα και τα καλλιτεχνικά γούστα του εφοπλιστή δεν αλληλεπικαλύπτονται. Δεν αγοράζει ρωσική τέχνη, για παράδειγμα.

Το 2017 η πρώην σύντροφος του κ. Οικονόμου, κινηματογραφίστρια και τραγουδίστρια της όπερας Άντζελα Ισμαήλου, τον μήνυσε ζητώντας 240 εκατομμύρια δολάρια.

Σύμφωνα με όσα είχε πει ο δικηγόρος της σε δικαστήριο της Νέας Υόρκης, ο εφοπλιστής δεν θα μπορούσε να γίνει δισεκατομμυριούχος χωρίς τη βοήθειά της. Ο κ. Οικονόμου δεν απάντησε δημοσίως.

Το ζευγάρι είχε γνωριστεί σε μια πτήση από την Ελλάδα στη Νέα Υόρκη το 1994, όταν ο κ. Οικονόμου ήταν επίδοξος εφοπλιστής στον δεύτερο γάμο του και η κυρία Ισμαήλου ήταν έγκυος, είπε στο δικαστήριο ο δικηγόρος της.

Έγιναν ζευγάρι και συσσώρευσαν περιουσιακά στοιχεία που περιλάμβαναν βίλες στην Καραϊβική, την Αθήνα και το Σεντ Τροπέ και ένα σκάφος με μωβ πανιά αξίας 35 εκατομμυρίων δολαρίων με το όνομα Baracuda.

Ο κ. Οικονόμου είπε αργότερα στο SuperyachtNews ότι το είχε σχεδιάσει με τη βοήθεια του Βρετανού αρχιτέκτονα John Pawson. Από την πλευρά της η κα. Ισμαήλου είχε υποστηρίξει ότι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον σχεδιασμό του πλοίου.

Διαβάστε ακόμη:

Οι Έλληνες εφοπλιστές σπεύδουν στα ναυπηγεία – Οι τελευταίες παραγγελίες

Λυκιαρδόπουλος, Οικονόμου, Χανδρής: Ενισχύουν τους στόλους τους με νέα πλοία