Μαίη Ζαννή: Ας γίνουμε όλες και όλοι η ακεραιότητα που χρειάζεται η δημόσια σφαίρα

Έχοντας ζήσει στην Ελλάδα και το εξωτερικό, η Μαίη Ζαννή είναι το παράδειγμα της γυναίκας – πρότυπο, που μπορεί να εμπνεύσει γυναίκες και άνδρες να αγωνιστούν ενάντια στις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που διαιωνίζουν τις ανισότητες μεταξύ των φύλων.

Η ενδυνάμωση της παρουσίας και της συμμετοχής των γυναικών στη δημόσια σφαίρα οδήγησαν τη Μαίη να ιδρύσει το 2017 τη Women Act, μαζί με άλλες επτά συνιδρύτριες. Έκτοτε, έχουν μεσολαβήσει πολλές αξιοσημείωτες δράσεις, όπως το W-action που έρχεται μέσα στον Μάρτιο, το Women CANdidates, ακαδημίες ηγεσίας κ.ά. σε όλη την Ελλάδα.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι η Μαίη Ζαννή είναι ένας άνθρωπος με όραμα, που θέλει να δημιουργήσει έναν καλύτερο κόσμο για την κόρη της αλλά και για κάθε άλλη γυναίκα. Έναν κόσμο ισότητας, όπου το φύλο ενός ανθρώπου δε θα λειτουργεί ως τροχοπέδη για την ανέλιξη μίας γυναίκας σε θέσεις ηγεσίας.

Γι’ αυτό και η πολιτική αναλύτρια, μητέρα, γυναίκα Μαίη Ζαννή, δε θα μπορούσε να είναι απούσα από το αφιέρωμα «Μάχη με τα Στερεότυπα».

–Υπάρχει ισότητα μεταξύ των φύλων; Δίνονται ίσες ευκαιρίες και η κοινωνία αντιμετωπίζει το ίδιο γυναίκες και άντρες; Αν όχι, πού οφείλεται αυτό; 

Μ.Ζ.: Όχι, όχι και όχι! Το βλέπουμε κάθε μέρα αυτό στην καθημερινότητα μας και για αυτό εμείς στη Women Act μαχόμαστε ώστε στην δημόσια σφαίρα να επέλθει πραγματική ισότητα. Τι εννοούμε με αυτό; Το 50% όλων των θέσεων ηγεσίας και ευθύνης να καταλαμβάνεται από γυναίκες που άλλωστε αντιστοιχούν στο μισό του πληθυσμού. Αντιλαμβάνομαι ότι ίσως κάποιοι πουν «Μα γιατί επειδή είναι γυναίκες»; Και θα απαντήσω όχι, επειδή τα γυναικεία δικαιώματα είναι ανθρώπινα δικαιώματα, όπως πολύ σωστά είπε η Χίλαρι Κλίντον στη διάσκεψη του Πεκίνου το μακρινό 1995.

Τι άλλαξε από τότε; Έγιναν βήματα, αλλά είμαστε εκεί που θέλουμε; Σίγουρα όχι. Οι αιτίες αυτής της ανισότητας που συναντούμε είναι πολυπαραγοντικές και συχνά μεταβάλλονται ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας. Ωστόσο υπάρχουν κάποιες στερεοτυπικές αντιλήψεις που παράλληλα με την έλλειψη υποστηρικτικού πλαισίου από την κοινωνία, τον επαγγελματικό περίγυρο ακόμα και την οικογένεια της την κρατάνε πίσω από την αρχή έως το τέλος της ζωής της,

–Κατά πόσον οι ίδιες οι γυναίκες αποδέχονται και συναινούν σε πλαίσια που τις αδικούν και τις μειώνουν χωρίς να το συνειδητοποιούν (ή και συνειδητοποιώντας το);

Μ.Ζ.: Δεν συναινούν σε κάτι που τις αδικεί, τουλάχιστον όχι συνειδητοποιημένα. Ας μην ξεχνάμε ότι γεννιούνταν σε ένα σύστημα μέσα που από την αρχή τις αντιμετωπίζει διαφορετικά και τις κρατάει πίσω. Όπως έγραψα στο βιβλίο «Είμαι Επικίνδυνη», όταν κάποιος σου λέει όταν είσαι νεαρή «να κάνεις κάτι που αγαπάς γιατί είναι για μια ζωή αλλά εντάξει γυναίκα είσαι» είναι σαν να συμπληρώνει «ό,τι μα ό,τι και αν κάνεις θα είναι περιορισμένο. Δεν περιμένουμε πολλά από εσένα όποτε κι εσύ μην ματαιοπονείς». Σε ένα αγόρι θα το έλεγε ποτέ αυτό κανείς; Δεν υπάρχει αυτό που λένε έξω «ambition gap». Οι γυναίκες έχουν φιλοδοξίες και μάλιστα πολύ συχνά  περισσότερες, ακριβώς επειδή αντιλαμβάνονται τον αγώνα που θα πάρει ώστε να καρποφορήσουν οι προσπάθειες τους και να φτάσουν στην κορυφή. Αν μιλάμε για αποδοχή, η μόνη αποδοχή είναι αυτή: ότι το παιχνίδι είναι φτιαγμένο για τους άντρες, άρα θέλει πολλή παραπάνω προσπάθεια για να κερδίσεις.

Μήπως έτσι αυτοεγκλωβιζόμαστε σε μια απατηλή εικόνα
του τι σημαίνει “είμαι επιτυχημένη”;

-Υπάρχουν προκαταλήψεις και στερεότυπα που λειτουργούν εσωτερικά, συνειδητά ή ασυνείδητα, δημιουργώντας ένα στενό πλαίσιο που αναγκάζει τις γυναίκες να παίζουν με… άλλους κανόνες;

Μ.Ζ.: Το πλαίσιο είναι στενότατο. Σαφώς και υπάρχουν προκαταλήψεις και στερεότυπα σε τέτοιο βαθμό, ώστε και μόνες μας πλέον να είμαστε προδιαθετημένες να επιλέξουμε στερεοτυπικά κάποιους ρόλους, όπως της στοργικής συντρόφου, κόρης και μητέρας, για να ξεκινήσουμε από το οικογενειακό πλαίσιο, όπου οι ετεροπροσδιορισμοί ζουν και βασιλεύουν. Έχει τύχει σε εμένα -και σε πολλές άλλες φαντάζομαι- να βρεθώ σε εκδήλωση όπου μια γυναίκα με περγαμηνές ετεροπροσδιορίζεται  από το οικογενειακό και προσωπικό της status και ορισμένες  φορές η ίδια η γυναίκα να το αποζητά αυτό, θεωρώντας πως έτσι είναι πιο ισχυρή. Τι σχέση έχει όμως αυτό με τις ικανότητες της; Μήπως έτσι αυτοεγκλωβιζόμαστε σε μια απατηλή εικόνα του τι σημαίνει “είμαι επιτυχημένη”;

Η κάθοδος στην πολιτική
είναι μία σκληρή εμπειρία για γυναίκες

-Ο χώρος της πολιτικής δίνει ίδιες ευκαιρίες ανέλιξης σε άντρες και γυναίκες;

Μ.Ζ.: Όχι. Ο χώρος της πολιτικής με τις απαιτήσεις του, σαφώς και ευνοεί τους άντρες. Αν δείτε στα κόμματα ποιες και ποιοι λαμβάνουν τις θέσεις προβολής και αίγλης θα δείτε ότι σε συντριπτικό ποσοστό πάνε σε άντρες και όταν επιτέλους κάποια γυναίκα καταλαμβάνει κάποια τέτοια θέση η έλλειψη κανονικότητας  είναι τέτοια ώστε να γράφονται άρθρα για αυτό σαν να είναι μια επιτυχία από μόνη της!

Τα βαριά χαρτοφυλάκια, όπως η άμυνα, η εξωτερική πολιτική και τα οικονομικά σπανίως πάνε σε γυναίκες, ενώ αλλά όπως ο πολιτισμός και η πρόνοια πάνε σχεδόν πάντα εκεί. Οι γυναίκες κρίνονται πολύ σκληρά για την εμφάνιση τους και την μιντιακή τους παρουσία, θέματα που στους άντρες δεν μετράνε εξίσου αρνητικά.

Αν μια νέα γυναίκα κατέβει στην πολιτική, η στοχοποίηση ακόμα και δαιμονοποίησή της συχνά της αφήνει μια γεύση τέτοια ώστε δεν συνεχίζει τις προσπάθειες της και βεβαίως αυτή η εμπειρία της αποθαρρύνει  και άλλες από το να κατέβουν.

Στη Women Act κάναμε ένα ειδικό πρόγραμμα, ώστε να αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο: την καινοτόμα  πλατφόρμα μας Women CANdidates ώστε να στηριχτούν, να ενθαρρυνθούν και να μπορέσουν να ακουμπήσουν οι υποψήφιες ως μέρος μιας κοινότητας γυναικών από όλα τα κόμματα. Είμαστε περήφανες που εκατοντάδες γυναίκες βοηθήθηκαν έτσι και η πλατφόρμα χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ. Η κάθοδος στην πολιτική είναι μία σκληρή εμπειρία για γυναίκες, συχνά χωρίς δυνατότητα χρηματοδότησης, κατάλληλη χρονική προετοιμασία, μέντορες/ισες  και υποστηρικτικό κοινωνικό και οικογενειακό πλαίσιο. Ας κοιτάξουμε όλες και όλοι με άλλο μάτι την διαδικασία και  με κριτήρια τα οποία δίνουν την δυνατότητα και σε γυναίκες ευκαιρίες ανέλιξης.

-Το φύλο σας ήταν ποτέ λόγος για να αντιμετωπίσετε στερεοτυπικές συμπεριφορές ή κάποια προκατάληψη; Είναι εύκολο να αποδεχθούν τη γυναικεία ηγεσία άντρες υφιστάμενοι;

Μ.Ζ.: Βεβαίως – έχω δουλέψει πλέον πάνω από 20 χρόνια σε θέσεις στην δημόσια σφαίρα, σε πολιτικά κόμματα, κοινοβούλια, διεθνείς οργανισμούς και think tanks όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στη Γαλλία, την Βρετανία και το Βέλγιο. Έχω δει την διαφορά ανάμεσα σε αυτές τις χώρες.

Στο εξωτερικό όταν ξεκινούσα την καριερά μου δεν ένιωσα το φύλο μου να με εμποδίζει, αλλά η έλλειψη εμπειρίας μου και η νεότητά μου, αυτό όμως είναι κάτι που αντιμετωπίζουν όλες και όλοι όταν ξεκινούν την καριέρα τους. Έμεινα 11 χρόνια συνολικά και στην πορεία μου εκεί δεν είδα τους υφιστάμενους μου να δυσανασχετούν μαζί μου.

Στην Ελλάδα είδα μετέπειτα ότι παρ’ όλη την εμπειρία μου έξω, ως νέα γυναίκα δεν μου δίνονταν οι ρόλοι που ήθελα, γιατί αυτοί που αποφάσιζαν ήταν όλοι τους άντρες συγκεκριμένου προφίλ και ηλικίας. Γι’ αυτούς δυστυχώς οι γυναίκες παραμένουν πάντα υφιστάμενες και όχι ισότιμες στο τραπέζι, ενώ όσες γυναίκες έχουν καταφέρει να φτάσουν στην κορυφή δυστυχώς συχνά δεν ανοίγουν την πόρτα για τις επόμενες, πολλές φορές ακριβώς το αντίθετο θα έλεγα! Ακούς γυναίκες να λένε πόσο στηρίζουν τις άλλες και όμως στα γραφεία τους ποτέ δεν συναντάς γυναίκες σε θέσεις ευθύνης…

Από τη δημόσια σφαίρα λείπουν
όχι μόνο οι ιδέες, αλλά και οι εμπειρίες που θα έφερναν
οι γυναίκες στο τραπέζι

-Υπάρχει διαφορά στον τρόπο που λειτουργούν οι άντρες σε σχέση με τα γυναίκες πολιτικούς/πολιτικούς επιστήμονες/πολιτικούς αναλυτές; Τι θα συμβουλεύατε μια γυναίκα που θέλει να ηγηθεί σε άντρες υφισταμένους τα; Ποια είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια που μπορεί να συναντήσει;

Μ.Ζ.: Θεωρώ ότι τα διπλά στάνταρς είναι ένα εμπόδιο που θα συναντήσει ξανά και ξανά μπροστά τα. Κάθε φορά που δεν θα λαμβάνει μια θέση, θα θέτει τον εαυτό τα το ερώτημα «κι αν ήμουν άντρας;» Λυπάμαι που το απαντώ έτσι εδώ, αλλά εάν ήταν άντρας δεν θα ίσχυαν τα ίδια μέτρα και σταθμά. Ως γυναίκα έχω ακούσει πολλά φορές τα πιο ευφάνταστες δικαιολογίες στο γιατί να μην ανέλθω επαγγελματικά. Προφανώς λοιπόν, λείπει ένα σωστό πλαίσιο στην πολιτική το οποίο δεν θα επιτρέπει να προσδιορίζεται η κατάληξη μιας τοποθέτησης ή ακόμα και η πορεία μιας καριέρας σε παράγοντες που έχουν να κάνουν με το φύλο και την προσωπικότητα ή ακόμα και την προσωπική ιστορία μιας γυναίκας. “If you can’t see it, you can’t be it” λένε έξω και έχουν δίκιο. Χρειαζόμαστε περισσότερες γυναίκες να τα εκπροσωπούν στα κοινά για να βάλουν στην ατζέντα τα θέματα που εκπροσωπούν τα Ελληνίδες σήμερα. Από τη δημόσια σφαίρα λείπουν όχι μόνο οι ιδέες, αλλά και οι εμπειρίες που θα έφερναν αυτές στο τραπέζι. Ως μονογονέας τα φορές έχω αγανακτήσει με την έλλειψη άλλων γυναικών, που βιώνουν την ίδια εμπειρία στην δημόσια σφαίρα. Πιστεύω δεν είμαι μόνη!

Η δημόσια σφαίρα – όπως και η ίδια η ζωή δηλαδή-
αντανακλά αυτούς και αυτές που είναι μέσα της.

-Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα με στόχο την αύξηση τα συμμετοχής των γυναικών στη δημόσια σφαίρα. Θεωρείτε ότι είναι απαραίτητο να υπάρχει ποσόστωση; Έχει σημασία για την αξία μιας εταιρείας, τα κόμματος κ.τ.λ., η παρουσία γυναικών;

Μ.Ζ.: Δεν μπορώ να φανταστώ πως θα ήταν τα πράγματα στη δημόσια σφαίρα χωρίς την ποσόστωση. Είναι θα έλεγα λοιπόν, “ένα αναγκαίο κακό”  το οποίο θα προτιμούσα βεβαίως να ήταν για να βοηθήσει τους άντρες, καθώς συχνά ξεχνάμε ότι είναι ποσόστωση των φύλων και όχι των γυναικών! Τότε ίσως 8 άντρες έφτιαχναν μια οργάνωση, όπως κάναμε εμείς οι 8 την Women Act το 2017, με στόχο την ενδυνάμωση των γυναικών σε θέσεις ευθύνης και ηγεσίας στην δημόσια σφαίρα. Βάλαμε το λιθαράκι μας σε αυτά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει, με τις χιλιάδες γυναίκες που ήρθαν στις δράσεις δικτύωσής μας, που παρακολούθησαν τις Ακαδημίες Ηγεσίας υπό την καθοδήγηση της συνιδρύτριάς μας Δρ. Μαρίας Γιαννιου, που έγραψαν στο “Είμαι επικινδυνη” που εκδώσαμε με την αθηνέα και την Women On Top και τώρα θα βγει και ο τόμος “Μικρές Επικίνδυνες”, που έπαιξαν στην τηλεόραση στις “Επικίνδυνες” της ΕΡΤ, ήρθαν στα πάνελ μας, σε συνέδρια και ημερίδες και μας ενεθάρρυναν να συνεχίσουμε, ώστε σήμερα να είμαστε ενεργές σε 15 πόλεις της Ελλάδος και να συνεχίζουμε.  Έχουμε πολλά να κάνουμε ακόμη.

-Τι θα συμβουλεύατε νέες γυναίκες που θέλουν να ανελιχθούν επαγγελματικά; Ποια είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν; 

Θα τους έλεγα ότι θα συμβούλευα τον 17χρόνο εαυτό μου, όταν έφευγα στο εξωτερικό για σπουδές. Ότι θα αντιμετωπίσω φουρτούνες, για τις οποίες δεν θα μπορούσα να είμαι προετοιμασμένη, αλλά αυτές θα με κάνουν αυτή που είμαι σήμερα, θα κάνω λάθη, μεγάλα, μικρά, δημόσια, ιδιωτικά αλλά στο τέλος θα βγω πιο δυνατή από όλα αυτά και θα μπορώ να κοιτάξω την επόμενη γενιά που έρχεται, αυτή της κόρης μου Ολυμπίας λέγοντας “Έκανα ότι μπορούσα για να βελτιώσω τα πράγματα στη δημόσια σφαίρα με τα δεδομένα και τις δυνάμεις που είχα”. Η δημόσια σφαίρα – όπως και η ίδια η ζωή δηλαδή- αντανακλά αυτούς και αυτές που είναι μέσα της. Ας γίνουμε όλες και όλοι λοιπόν η ακεραιότητα που χρειάζεται.

Ανακαλύψτε το αφιέρωμα «Μάχη με τα στερεότυπα»