Μαρία Δουρίδα-Μηταράκη: Οι αγώνες των γυναικών για ισότητα έχουν αποδώσει καρπούς

«Το ότι υπάρχουν -και προβάλλονται- γυναίκες που κατακτούν υψηλόβαθμες θέσεις, μας δίνει την ελπίδα ότι πλέον βαδίζουμε σε ένα μέλλον με λιγότερες ανισότητες και διακρίσεις, υπέρ και της γυναικείας καταξίωσης», εξηγεί στο mononews.gr η Δρ. Μαρία Δουρίδα-Μηταράκη.

Η συγγραφέας των παιδικών βιβλίων των εκδόσεων «Once upon a book», από μικρή ηλικία έβρισκε διέξοδο στη συγγραφή, όπου αποτύπωνε τα συναισθήματα και τα καθημερινά της βιώματα. Η γέννηση της κόρης της Ελισάβετ, της έδωσε την αφορμή να πλάθει παιδικές ιστορίες, οι οποίες απέκτησαν ολοκληρωμένη μορφή, αφού παρακολούθησε σεμινάρια  Συγγραφής και Δημιουργικής Γραφής.

«Πηγή έμπνευσής μου αποτελούν οι συναναστροφές μου και η συνεχής αναζήτηση του νοήματος της ζωής», θα απαντήσει η Μαρία Δουρίδα-Μηταράκη σε όποιον τη ρωτήσει σχετικά με τις πηγές έμπνευσής της. Κάπως έτσι λοιπόν, γεννήθηκαν η Μπουμπού, ο Ρόκο, η Νινού, το αγόρι με τα Λιλά μαλλιά, ο Μοκύλης, η Φελίσια και το Ροζ, οι ήρωες των παιδικών της βιβλίων.

Η Μαρία Δουρίδα-Μηταράκη μέσω των βιβλίων της θίγει με ευαισθησία θέματα από την καθημερινότητα, δίνοντας σε μικρούς και μεγάλους αναγνώστες έναν «καμβά» για να εμπνευστούν και να ονειρευτούν, χωρίς καμία αίσθηση διδακτισμού και με απόλυτη ελευθερία να ατενίσουν το απέραντο του ορίζοντα της ανθρώπινης σκέψης.

Ωστόσο, εξίσου σημαντική είναι και η ακαδημαϊκή πορεία της συγγραφέως, καθώς σπούδασε Φυσικοθεραπεία στην Αθήνα και στο Λονδίνο, εργάστηκε στη Γάνδη ως κλινική φυσικοθεραπεύτρια και στο Λονδίνο ως Επίκουρη Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο University of East London. Έπειτα, συνέχισε με σπουδές στην Εκπαίδευση, στο Λονδίνο.

Σήμερα είναι διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών όπου και διδάσκει, καθώς και συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας. Ασχολείται πολλά χρόνια με τη μουσική (πιάνο, χορωδία και κλασσικό τραγούδι). Ζει στην Αθήνα με τον σύζυγό της Νότη, την κόρη τους Ελισάβετ και τα σκυλάκια τους Μόλλυ και Κένζο.

Λίγο πριν ταξιδέψει με τα βιβλία της στη Διεθνή Έκθεση Παιδικού Βιβλίου στη Μπολόνια (8-11 Απριλίου 2024), η Δρ. Μαρία Δουρίδα-Μηταράκη στο πλαίσιο του αφιερώματος «Μάχη με τα στερεότυπα» υπογραμμίζει πως προσδωκεί οι γυναίκες να μπορέσουν ν’ απαγκιστρωθούν από τα όποια «δεσμά» και να μην χρειάζεται να παίζουν με άλλους κανόνες.

-Υπάρχουν προκαταλήψεις και στερεότυπα που λειτουργούν εσωτερικά, συνειδητά ή ασυνείδητα, δημιουργώντας ένα στενό πλαίσιο που αναγκάζει τις γυναίκες να παίζουν με… άλλους κανόνες;

Μ.ΔΜ.: Τα στερεότυπα λειτουργούν εσωτερικά συνειδητά ή ασυνείδητα και επηρεάζουν τον τρόπο που αλληλοεπιδρούμε με τους συνανθρώπους μας. Όταν υπάρχει το στοιχείο της προκατάληψης τότε η αλληλεπίδραση, επειδή περιέχει αρνητική χροιά, μπορεί να δυσκολέψει τις συνθήκες.

Με τις προκαταλήψεις περιοριζόμαστε και τροποποιούμε τη συμπεριφορά μας, που ενίοτε μας «στενεύει» και μας απομακρύνει από την αυθεντικότητά μας. Έτσι, δημιουργείται η αίσθηση ότι πρέπει να συμπεριφερθούμε με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Προσωπικά, προσδοκώ να μπορέσουμε οι γυναίκες να εκφραστούμε ελεύθερα και να απαγκιστρωθούμε από τα «δεσμά» αυτά, και να μην χρειάζεται να παίζουμε με άλλους κανόνες.

Έχει μεγάλη σημασία να εκπαιδευτούμε από νωρίς,
και οι γυναίκες και οι άντρες,
στην αναγνώριση των συναισθημάτων μας
και στην υγιή τους έκφραση.

-Μήπως η ανισότητα γεννιέται μαζί με τις γυναίκες και μεγαλώνει από τον τρόπο που μαθαίνουν να σκέφτονται, εγκλωβίζοντάς τες στο δεύτερο ρόλο;

Μ.ΔΜ.: Ως άνθρωποι γεννιόμαστε ελεύθεροι και χαρούμενοι. Παρατηρώντας κανείς τα μικρά παιδιά μπορεί να συνειδητοποιήσει το πόσο ανιδιοτελή αγάπη δίνουν στα πρόσωπα που τα φροντίζουν ή/και παίζουν μαζί τους. Ως παιδιά δεν «ερχόμαστε» με στερεότυπα και προκαταλήψεις στη ζωή. Αυτά δημιουργούνται ως αποτέλεσμα της κοινωνικής μας ένταξης. Η αναγκαιότητα ένταξής μας στο κοινωνικό πλαίσιο, μας οδηγεί από πολύ νωρίς, άλλους πιο πολύ και άλλους λιγότερο, να «ενταχθούμε» υπό την έννοια του «περιορισμού», αφήνοντας στην άκρη, δηλαδή, ένα κομμάτι του εαυτού μας, ώστε να γίνουμε αποδεκτοί από το σύνολο.

Όπως παρουσιάζουμε στα παραμύθια μας, υπάρχουν αγόρια που «κλαίνε», «καλά» παιδιά που φωνάζουν, κορίτσια που νευριάζουν και θυμώνουν, άλλα που δεν τρώνε όλο το φαΐ τους και ούτω καθεξής. Όλα αυτά είναι αποδεκτά και συνυπάρχουν. Έχει μεγάλη σημασία να εκπαιδευτούμε από νωρίς, και οι γυναίκες και οι άντρες, στην αναγνώριση των συναισθημάτων μας και στην υγιή τους έκφραση. Τότε δεν θα χρειάζεται να υπάρχει «δεύτερος ρόλος» για κανέναν μας!

Η γυναικεία σεξουαλικότητα και το γυναικείο σώμα
αξιολογούνται με τρόπο που μπορεί να οδηγήσει
στην ενοχοποίηση της «απόλαυσης».

-Θεωρείτε ότι η γυναίκα οφείλει να είναι πιο προσεκτική και επιλεκτική σε ό,τι αφορά την ερωτική της ζωή ή συμπεριφορά σε σχέση με τον άνδρα; Θεωρείτε ότι αυτή η πλευρά της συνδέεται και επηρεάζει την αξία και την εικόνα της στα μάτια των άλλων;

Μ.ΔΜ.: Πιστεύω πως είναι σημαντικό και οι γυναίκες και οι άντρες να είμαστε επιλεκτικοί και προσεκτικοί, με στόχο τον σεβασμό στην ύπαρξή μας και του συνανθρώπου μας. Στη δική μου γενιά η γυναίκα όφειλε να είναι πιο προσεκτική σε κάθε πτυχή της ζωής και της καθημερινότητάς της σε σύγκριση με τον άντρα, αλλά για άλλον λόγο. Έπρεπε να μην «συζητηθεί», να μην προκαλέσει, να μην δείξει στοιχεία διαφορετικά από το στερεοτυπικό πρότυπο που την ήθελε «σεμνή» στις επιλογές της όσον αφορά στην ερωτική ζωή. Τα στερεότυπα όμως στον τομέα αυτόν περιορίζουν την υγιή έκφραση των συναισθημάτων στις γυναίκες και δρουν αρνητικά στην έννοια της αυταξίας και της αυτοεικόνας.

Η γυναικεία σεξουαλικότητα και το γυναικείο σώμα αξιολογούνται με τρόπο που μπορεί να οδηγήσει στην ενοχοποίηση της «απόλαυσης». Από τότε μέχρι σήμερα έχουν υπάρξει προσπάθειες για την εξέλιξη στον τομέα των διακρίσεων μεταξύ γυναικών και αντρών. Με το άρθρο 21 της Επιτροπής για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών (CEDAW – Ηνωμένα Έθνη 1979), δόθηκε έμφαση στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, στη παροχή υπηρεσιών οικογενειακού προγραμματισμού κ.α. με στόχο την εξάλειψη των βλαπτικών στερεοτύπων ανάμεσα σε γυναίκες και άντρες και έχει τεθεί σε ισχύ στην Ελλάδα από το 1981. Παρ’ όλα αυτά τα βαθιά ριζωμένα κοινωνικά στερεότυπα δεν φαίνεται να έχουν εξαλειφθεί.

-Ο χώρος των εκδόσεων αλλά και της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης, δίνει ίδιες ευκαιρίες ανέλιξης σε άντρες και γυναίκες;  

Μ.ΔΜ.: Σε πολλές χώρες η εκπροσώπηση των γυναικών τείνει να είναι χαμηλή στις υψηλές ακαδημαϊκές βαθμίδες. Επίσης, είναι λίγες οι γυναίκες φτάνουν σε ανώτερες και ηγετικές θέσεις στα ΑΕΙ σύμφωνα με το κείμενο «Policy brief της UNESCO».

Το Ελληνικό ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής εξέδωσε το κείμενο πολιτικής για την ανισότητα στην έρευνα και στην ανώτατη εκπαίδευση στην Ελλάδα και αναφέρει πως η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναπτύξει μια ολοκληρωμένη πολιτική ενσωμάτωσης του φύλου στον τομέα της επιστήμης, της έρευνας και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Η αλήθεια είναι πως, παρ’ ό,τι η Ελλάδα προσπαθεί να διαμορφώσει την εθνική πολιτική και να παρέμβει στο νομικό της πλαίσιο αναβαθμίζοντας τη θέση της γυναίκας στον ακαδημαϊκό χώρο, ο δρόμος που πρέπει να καλύψει για να φτάσει στο σημείο της ισότητας είναι μακρύς και τα ισχυρά στερεότυπα που θα πρέπει να ξεπεραστούν κάνουν την πορεία αυτή ενίοτε επίπονη.

Αντίστοιχη θέση παρατηρούμε και σε άλλους επαγγελματικούς χώρους και ο χώρος των εκδόσεων, δυστυχώς, δεν αποτελεί εξαίρεση. Σύμφωνα και με την επικεφαλής του Επιτελείου του Princeton University Press, Lyndsey Claro, οι γυναίκες στον χώρο των εκδόσεων ξεκινούν την καριέρα τους από χαμηλές θέσεις, με χαμηλές αποδοχές. Εισέρχονται στους εκδοτικούς οίκους συνήθως ως γραμματείς, και οι ευκαιρίες ανέλιξής τους είναι ως επί το πλείστο μηδαμινές. Η διαφορά παρατηρείται και στις οικονομικές απολαβές, καθώς είναι σύνηθες, άνδρες να αμείβονται πιο πολύ από γυναίκες στις ίδιες θέσεις, σύμφωνα με την Lyndsey Claro και επιπλέον να τους δίνονται και μεγαλύτερες ευκαιρίες ανέλιξης, τόσο ιεραρχικής όσο και οικονομικής.

Το θετικό είναι ότι τα τελευταία χρόνια η εικόνα αυτή δείχνει σιγά σιγά να αλλάζει. Οι αγώνες των γυναικών για ισότητα έχουν αποδώσει καρπούς. Επίσης το ότι υπάρχουν -και προβάλλονται- γυναίκες που κατακτούν υψηλόβαθμες θέσεις είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό και μας δίνει την ελπίδα ότι πλέον βαδίζουμε σε ένα μέλλον με λιγότερες ανισότητες και διακρίσεις, υπέρ και της γυναικείας καταξίωσης.

Ανακαλύψτε το αφιέρωμα «Μάχη με τα στερεότυπα»