Ευθυμία Μπάσδρα (Ευγενίδειο): Με λυπεί ότι στις μέρες μας το μοντέλο Barbie βρίσκεται πάλι σε άνθηση

Η ισότητα υπάρχει μόνο στη θεωρία κατά την κα Ευθυμία Μπάσδρα.

«Υπάρχουν και προκαταλήψεις και στερεότυπα. Ο ρόλος της γυναίκας κούκλας, Barbie, απορρέει από τέτοιου είδους στερεότυπα. Με λυπεί το γεγονός ότι στις μέρες μας το μοντέλο Barbie βρίσκεται πάλι σε άνθηση», μας λέει η καθηγήτρια Βιοχημείας – Εμβιομηχανικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, διευθύνουσα σύμβουλος στο Ευγενίδειο Θεραπευτήριο «ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ Α.Ε.».

Επιπλέον η κα Μπάσδρα είναι μέλος του ΔΣ της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, μέλος της ΓΣ της Ιατρικής Σχολής και Διευθύντρια Τομέα Βασικών Ιατρικών Επιστημών, και σύμβουλος του Πρύτανη του ΕΚΠΑ σε θέματα Εξωστρέφειας και Διεθνών Σχέσεων.

Υπάρχει ισότητα μεταξύ των φύλων; Δίνονται ίσες ευκαιρίες και η κοινωνία αντιμετωπίζει το ίδιο γυναίκες και άντρες; Αν όχι, πού οφείλεται αυτό;

Στη θεωρία ναι υπάρχει ισότητα. Είναι άλλωστε και συνταγματική επιταγή. Άρθρο 4 του Συντάγματος. Στην πράξη, όμως, ακόμη απέχουμε σημαντικά. Και το πρόβλημα δεν βρίσκεται στην ίση αντιμετώπιση των γυναικών από το κράτος, νομικά εννοώ. Υπάρχουν ακόμη πολλά στερεότυπα στην κοινωνία, όχι μόνο στη δική μας, τα οποία αποστερούν τις γυναίκες από ίσες ευκαιρίες σε πολλά πεδία, είτε επαγγελματικά, είτε κοινωνικά.

Τα στερεότυπα τα βλέπουμε γύρω μας κάθε στιγμή, από τις κλασσικές διαφημίσεις στην τηλεόραση, όπου τα πλυντήρια, για παράδειγμα, τα βάζει πάντα μία γυναίκα, μέχρι τον προσδιορισμό υπαλλήλων, όπου γραμματέας ενός στελέχους επιχείρησης υπονοείται ότι είναι πάντα μία γυναίκα.

Κατά πόσον οι ίδιες οι γυναίκες αποδέχονται και συναινούν σε πλαίσια που τις αδικούν και τις μειώνουν χωρίς να το συνειδητοποιούν (ή και συνειδητοποιώντας το);

Σήμερα πολλές γυναίκες έχουν τη δύναμη να αντιστέκονται σε κάθε αδικία εις βάρος τους και να διεκδικούν με παρρησία ό,τι δίκαια τους ανήκει. Μην ξεχνάτε τον αντίκτυπο του παγκόσμιου κινήματος του #MeToo, που συνεπήρε τις γυναίκες παντού αλλάζοντας πολλές φορές νομοθεσίες, εγκαθιδρυμένες νοοτροπίες και ήθη. Αυτό, όμως, απαιτεί δύναμη εκ μέρους των γυναικών, που δίνει μόνο η μόρφωση και η παιδεία και κατ΄επέκταση η δύναμη, που συνεπάγεται η επαγγελματική αποκατάστασή τους.

Υπάρχουν προκαταλήψεις και στερεότυπα που λειτουργούν εσωτερικά, συνειδητά ή ασυνείδητα, δημιουργώντας ένα στενό πλαίσιο, που αναγκάζει τις γυναίκες να παίζουν με… άλλους κανόνες;

Φυσικά και υπάρχουν προκαταλήψεις και στερεότυπα. Πολλές φορές, δε, είναι τόσο ισχυρά ριζωμένες, που λειτουργούν, όπως σωστά λέτε, τελείως ασυνείδητα, αναπαραγάγοντας μοντέλα άλλων εποχών, όταν η γυναίκα ήταν η σύζυγος, που θα φρόντιζε το σπίτι και τα παιδιά, εγκαταλείποντας όνειρα, σπουδές, καριέρα και προσδοκίες για τη δική της προσωπική ζωή.

Επιπλέον ο ρόλος της γυναίκας κούκλας, Barbie απορρέει από τέτοιου είδους στερεότυπα. Με λυπεί το γεγονός ότι στις μέρες μας το μοντέλο Barbie βρίσκεται πάλι σε άνθηση.

Μήπως η ανισότητα γεννιέται μαζί με τις γυναίκες και μεγαλώνει από τον τρόπο που μαθαίνουν να σκέφτονται, εγκλωβίζοντάς τις στον δεύτερο ρόλο;

Η ανισότητα δυστυχώς «μαθαίνεται» από νωρίς στο σπίτι και αργότερα στο σχολείο. Το μοντέλο της αυστηρά πατριαρχικής οικογένειας, που κατατάσσει τη γυναίκα σε δεύτερους ρόλους, είναι πολύ δύσκολο να ανατραπεί αργότερα για τη γυναίκα, όταν θα φτιάξει τη δική της οικογένεια. Το σχολείο μπορεί, όμως, να βοηθήσει πολύ σε αυτή την ανατροπή. Σήμερα, ευτυχώς, υπάρχουν φωτισμένοι δάσκαλοι και δασκάλες, που βοηθούν σε αυτή την κατεύθυνση.

Είναι πιο εύκολο για μια γυναίκα να ανταποκριθεί στις ευθύνες του σπιτιού και, επομένως, της αναλογούν περισσότερες ή μήπως έτσι έχουμε μάθει και αυτό περιμένουμε όλοι;

Αυτό κι αν είναι εντελώς στερεότυπο. Οι άνδρες έχουν αποδείξει ότι τα καταφέρνουν εξίσου καλά με τις ευθύνες του σπιτιού και αυτό αποδεικνύεται από τις μονογονεϊκές οικογένειες με μόνο γονιό τον πατέρα. Άρα και αυτό είναι κάτι, που έχει εμπεδωθεί ως πρότυπο στερεότυπο, χωρίς στην πραγματικότητα να ισχύει. Πολλά από τα σημερινά νεαρά ζευγάρια έχουν μοιράσει μια χαρά τις ευθύνες του σπιτιού και της ανατροφής των παιδιών.

Ο χώρος των επιχειρήσεων δίνει ίδιες ευκαιρίες ανέλιξης σε άντρες και γυναίκες; Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα με στόχο την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια. Θεωρείτε ότι είναι απαραίτητο να υπάρχει ποσόστωση; Έχει σημασία για την αξία μιας εταιρείας η παρουσία γυναικών στα διοικητικά συμβούλια;

Δεν θα το έλεγα. Δείτε για παράδειγμα τα συμβούλια των μεγάλων επιχειρήσεων. Αυτό είναι άλλωστε και ο λόγος που το Ευρωκοινοβούλιο προέβλεψε ποσοστώσεις για εκπροσώπηση των γυναικών σε αυτά. Έχω βρεθεί πολλές φορές σε επιτροπές, όπου ήμουν η μόνη γυναίκα. Και αυτό με θυμώνει. Με θυμώνει πολύ.

Όπως και η ύπαρξη manels, ανδρικών πάνελ δηλαδή, χωρίς την παρουσία ούτε μίας γυναίκας. Αυτή η έμφυλη ανισορροπία στη δημόσια σφαίρα είναι εξοργιστική. Όταν συμβαίνει στην τηλεόραση, όσο ενδιαφέρουσα και αν είναι η συζήτηση, γυρνάω κανάλι. Στις παρουσιάσεις βιβλίων φεύγω. Ειλικρινά…

Όσον αφορά στην ποσόστωση σε θεωρητικό επίπεδο, η ύπαρξή της με βρίσκει αντίθετη. Όμως η ποσόστωση είναι ένα σημαντικό και χρήσιμο εργαλείο στην αντιμετώπιση των ανισοτήτων και την κατάργηση των στερεοτύπων. Αρκεί να χρησιμοποιείται με τον σωστό τρόπο και όχι να ακυρώνεται στην πράξη, επιλέγοντας και αναδεικνύοντας γυναικείες προσωπικότητες ανάξιες λόγου. Συνήθως όμως έτσι συμβαίνει.

Η σωστή εφαρμογή της ποσόστωσης οδήγησε τις σκανδιναβικές χώρες στα αποτελέσματα που βλέπουμε σήμερα αναφορικά με τη συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Πολλές φορές στα κοινοβούλια τους η παρουσία των γυναικών υπερβαίνει αριθμητικά αυτής των ανδρών. Είναι ελπιδοφόρο όμως το γεγονός ότι στη χώρα μας, παρά τα όποια εμπόδια σήμερα υπάρχουν πολλές δυναμικές, ισχυρές γυναίκες που ηγούνται με μεγάλη επιτυχία πολλών ελληνικών επιχειρήσεων

Υπάρχει κατά τη γνώμη σας γυάλινη οροφή; Υπάρχει όριο στο πόσο ψηλά στην ιεραρχία μπορεί να φτάσει μια γυναίκα; Αμείβονται το ίδιο άντρες και γυναίκες για την ίδια θέση με την ίδια εμπειρία;

Sky is the limit! Οι γυναίκες σήμερα μπορούν να φτάσουν και να ξεπεράσουν τα όνειρα και τι προσδοκίες τους. Σήμερα υπάρχουν αρχηγοί κρατών γυναίκες, της Ελληνικής Δημοκρατίας προΐσταται γυναίκα, της ΕΕ το ίδιο, της ΕΚΤ, του ΔΝΤ και πολλών άλλων Οργανισμών.

Άρα οι γυναίκες έχουν κατακτήσει πολλά. Το ζήτημα, όμως, είναι αυτή η γυάλινη οροφή να μην είναι η εξαίρεση. Να μπορούν όλες οι γυναίκες στο πλαίσιο των δυνατοτήτων τους να κατακτήσουν τη δική τους γυάλινη οροφή, διεκδικώντας ίδια αμοιβή για την ίδια θέση, κάτι που δεν είναι βέβαιο πάντα. Και εδώ παίζουν πρωταρχικό ρόλο οι εμπεδωμένες νοοτροπίες, που δεν είναι εύκολο να αλλάξουν.

Τι θα συμβουλεύατε νέες γυναίκες, που θέλουν να ανελιχθούν επαγγελματικά; Ποια είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια, που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν;

Να ακολουθήσουν τα όνειρα τους και τα θέλω τους. Να έχουν στοχοπροσήλωση και να διεκδικούν αυτά που τους ανήκουν. Υπάρχουν δυσκολίες, γιατί οι γυναίκες εκπληρώνουν διπλούς και τρίδιπλους ρόλους, ειδικά όταν ξεκινούν και αργότερα όταν μεγαλώνουν την οικογένεια τους και τα παιδιά τους είναι μικρά. Εδώ έρχεται η βοήθεια της Πολιτείας, που πολλές φορές είναι περιορισμένη.

Στη δική μου περίπτωση πολύτιμος βοηθός μου στην πραγμάτωση των στόχων μου υπήρξε ο σύζυγός μου. Μαζί προχωρήσαμε στις σπουδές μας στο εξωτερικό, μαζί εδώ στην Ελλάδα, μαζί μεγαλώσαμε την οικογένειά μας. Είναι χρέος για όσες από μας συνδυάσαμε τον διπλό ρόλο της γυναίκας επιστήμονα, επιχειρηματία, εργαζόμενης, αγρότισσας και όποιον άλλο παραγωγικό ρόλο με αυτό της συζύγου και μητέρας, να εμφυσήσουμε στους γιους και στις κόρες μας τις αρχές της ισότητας και του αλληλοσεβασμού των φύλων. Μόνο έτσι θα κατακτήσουμε την πραγματική ισότητα.

Εύχομαι τα παιδιά μου και τα δικά τους παιδιά, έχω δυο γιους, κάποια μέρα να μην έχουν την ανάγκη να γιορτάζουν την 8η Μαρτίου. Έως τότε, όμως, εμείς οι γυναίκες αλλά και οι άνδρες έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας.

Ανακαλύψτε το αφιέρωμα «Μάχη με τα στερεότυπα»

Διαβάστε επίσης:

Δήμητρα Δασκαλάκη: Δίνονται σήμερα ίσες ευκαιρίες; Η απάντηση είναι «όχι»

Πένυ Ρέτσα: Δεν έχει νόημα να περιμένουμε τις ευκαιρίες, πρέπει εμείς να δημιουργούμε τις συνθήκες

Μαρίνα Καπετανάκη: Η προοδευτική εταιρική κουλτούρα έχει επιτρέψει την ανέλιξη γυναικών σε κορυφαίες θέσεις