Πλύσιμο χεριών: 1η γραμμή άμυνας στα αεροδρόμια για την καταπολέμηση μιας παγκόσμιας επιδημίας

Νέα μελέτη εκτιμά ότι η βελτίωση των ποσοστών πλυσίματος των χεριών μεταξύ των ταξιδιωτών που περνούν από μόλις 10 από τα κορυφαία αεροδρόμια του κόσμου, θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά την εξάπλωση πολλών μολυσματικών ασθενειών.

Επιπλέον, οι ερευνητές, μεταξύ των οποίων και ο καθηγητής Χρίστος Νικολαΐδης, PhD, από το Πανεπιστήμιο της Κύπρου,  διαπίστωσαν ότι όσο περισσότερο αυξάνεται το ποσοστό αυτό, τόσο πιο δραστική είναι η επίδραση στον περιορισμό της νόσου.

Τα ευρήματα, τα οποία αφορούν γενικά στις λοιμώδεις ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της γρίπης, δημοσιεύθηκαν στα τέλη Δεκεμβρίου, λίγο πριν το ξέσπασμα της πρόσφατης επιδημίας του κοροναϊού στη Γιουχάν της Κίνας. Εντούτοις, οι συντάκτες της μελέτης υποστηρίζουν ότι ισχύουν για οποιαδήποτε τέτοιου είδους ασθένεια, όπως και για την τρέχουσα επιδημία.

«Οι άνθρωποι μπορεί να είναι εκπληκτικά αμελείς όσον αφορά στο πλύσιμο των χεριών τους, ακόμα και σε πολυσύχναστα σημεία, μεταξύ των οποίων και τα αεροδρόμια, όπου άτομα από πολλές διαφορετικές τοποθεσίες αγγίζουν επιφάνειες, όπως τα μπράτσα καρεκλών, οι γκισέδες του check-in, τα καλάθια στον έλεγχο, τα πόμολα και οι βρύσες στις τουαλέτες. Σύμφωνα με στοιχεία από προηγούμενες έρευνες από ομάδες όπως η Αμερικανική Εταιρεία Μικροβιολογίας (ASM), εκτιμούμε ότι κατά μέσο όρο μόνο το 20% των ανθρώπων στα αεροδρόμια έχουν καθαρά χέρια, δηλαδή έχουν πλυθεί με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 15 δευτερόλεπτα μέσα στην τελευταία περίπου ώρα. Το υπόλοιπο 80% πιθανόν να μολύνουν όλα όσα αγγίζουν με τα μικρόβια που ενδεχομένως φέρουν», τονίζει ο καθηγητής Νικολαΐδης.

Ο ίδιος επισημαίνει ότι, σύμφωνα με τα ευρήματα προγενέστερης έρευνας της ASM,  το 70% των ανθρώπων που πηγαίνουν στην τουαλέτα πλένουν τα χέρια τους αργότερα, ενώ το υπόλοιπο 30% δεν το κάνει καθόλου. Από εκείνους που τα πλένουν, μόνο οι μισοί το κάνουν σωστά (δείτε οδηγίες εδώ), ενώ οι υπόλοιποι απλώς τα ξεπλένουν σύντομα με λίγο νερό, αντί να χρησιμοποιήσουν και σαπούνι και να διαθέσουν το συνιστώμενο χρόνο, που κυμαίνεται από 15 έως 20 δευτερόλεπτα.

Η πρώτη γραμμή άμυνας

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η βελτίωση της υγιεινής των χεριών σε όλα τα αεροδρόμια του κόσμου, ώστε να τριπλασιαστεί το ποσοστό αυτό και το 60% των ταξιδιωτών να έχουν καθαρά χέρια ανά πάσα στιγμή, θα είχε το μεγαλύτερο αντίκτυπο, επιβραδύνοντας ενδεχομένως  τις ασθένειες παγκοσμίως κατά 70%. Όπως σημειώνουν, η εφαρμογή τέτοιων μέτρων σε τόσους πολλούς αερολιμένες και η επίτευξη ενός υψηλού επιπέδου συμμόρφωσης μπορεί να μην είναι πρακτικά εφικτή, αλλά η νέα μελέτη καταδεικνύει ότι θα μπορούσε να επιτευχθεί σημαντική μείωση της εξάπλωσης της νόσου με την επιλογή των 10 σημαντικότερων αεροδρομίων, βάσει της αρχικής εστίας της επιδημίας. Η τοποθέτηση μηνυμάτων για το πλύσιμο των χεριών στα 10 αυτά αεροδρόμια θα μπορούσε να επιβραδύνει την εξάπλωση της νόσου κατά 37%.

«Ακόμη και οι μικρές βελτιώσεις στην υγιεινή θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια αξιοσημείωτη μείωση. Η αύξηση της συχνότητας των καθαρών χεριών σε όλα τα αεροδρόμια παγκοσμίως κατά μόλις 10%, μέσω της εκπαίδευσης, των αφισών, των δημόσιων ανακοινώσεων και ίσως της βελτιωμένης πρόσβασης σε τέτοιου είδους εγκαταστάσεις, θα μπορούσε να επιβραδύνει τον παγκόσμιο ρυθμό εξάπλωσης μιας ασθένειας κατά περίπου 24%», σημειώνουν οι ερευνητές.

Τα ευρήματα συμφωνούν με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Η.Π.Α. (CDC). Και οι δύο φορείς έχουν επισημάνει ότι  υγιεινή των χεριών είναι ο αποτελεσματικότερος και πιο οικονομικός τρόπος για τον έλεγχο της εξάπλωσης των ασθενειών. Παράλληλα, σημειώνουν ότι παρόλο που και άλλα μέτρα μπορούν να διαδραματίσουν χρήσιμο ρόλο, όπως η χρήση χειρουργικών μασκών στο πρόσωπο, το κλείσιμο αεροδρομίων και οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί, η υγιεινή των χεριών παραμένει η πρώτη γραμμή άμυνας.

Σύμφωνα με τους συντάκτες, παρότι έχει μελετηθεί και αποδειχθεί εκτενώς η δυνατότητα καλύτερης υγιεινής των χεριών στον έλεγχο της μετάδοσης ασθενειών μεταξύ ατόμων, η μελέτη αυτή είναι μία από τις πρώτες που αξιολογεί ποσοτικά την αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων, ως μέσο για τον μετριασμό του κινδύνου μιας παγκόσμιας επιδημίας ή πανδημίας.

Τα «επικίνδυνα» αεροδρόμια

Οι ερευνητές εντόπισαν 120 αεροδρόμια που έχουν την μεγαλύτερη επιρροή στη διάδοση ασθενειών τα οποία, όπως διαπίστωσαν, δεν ήταν απαραίτητα αυτά με τη μεγαλύτερη συνολική κίνηση. Παραδείγματος χάριν,  τα αεροδρόμια στο Τόκιο και τη Χονολουλού είχαν μεγάλη επιρροή λόγω των τοποθεσιών τους. Αν και από την άποψη της συνολικής κυκλοφορίας κατέχουν την 46η θέση και την 117η θέση, αντίστοιχα, μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην εξάπλωση ασθενειών, επειδή έχουν άμεσες συνδέσεις με μερικούς από τους μεγαλύτερους κόμβους αερολιμένων στον κόσμο, έχουν άμεσες διεθνείς πτήσεις μεγάλης εμβέλειας και βρίσκονται μεταξύ της Ανατολής και της Δύσης.

Για οποιοδήποτε ξέσπασμα επιδημίας, η αναγνώριση των 10 αεροδρομίων από αυτήν την λίστα που είναι πλησιέστερα στην εστία της και η εστίαση στην εκπαίδευση για το πλύσιμο των χεριών στο χώρο τους αποδείχθηκαν ο αποτελεσματικότερος τρόπος για τον περιορισμό της εξάπλωσης της νόσου.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Νικολαΐδη, ένα σημαντικό βήμα που θα μπορούσε να γίνει για να βελτιωθούν τα ποσοστά υγιεινής των χεριών αλλά και η συνολική υγιεινή στα αεροδρόμια, θα ήταν να υπάρχουν νιπτήρες σε πολλά σημεία, ιδιαίτερα έξω από τις τουαλέτες όπου οι επιφάνειες τείνουν να είναι πολύ μολυσμένες. Επιπλέον, ο συχνότερος καθαρισμός των επιφανειών με τις οποίες έρχονται σε επαφή πολλοί άνθρωποι θα μπορούσε να είναι χρήσιμος.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Risk Analysis.