Από τις αρχές Ιανουαρίου βρίσκεται σε εξέλιξη μια νέα επιδημία πνευμονίας από κοροναϊό στην Κίνα. Πρόκειται για την τρίτη ανάλογη περίπτωση μετάδοσης μεταξύ των ανθρώπων κοροναϊού μετά από την επιδημία του SARS το 2002 και του MERS το 2012.

Ως σήμερα (31 Ιανουαρίου 2019), έχουν επιβεβαιωθεί περίπου 10000 κρούσματα παγκοσμίως και 210 θάνατοι από τη νόσο. Πλέον του 98% των κρουσμάτων έχουν καταγραφεί στην Κίνα, ενώ μεμονωμένες περιπτώσεις ταξιδιωτών έχουν καταγραφεί σε άλλες 21 χώρες. Μόνο, όμως, στο Βιετνάμ υπάρχει επιβεβαιωμένο κρούσμα μετάδοσης εντός της χώρας. 

Μετά από ένα μήνα εξέλιξης της επιδημίας, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε κατάσταση παγκόσμιου συναγερμού για την αντιμετώπιση της. Προφανώς, ο νέος κοροναϊός συνιστά απειλή για τη δημόσια υγεία και η διαχείριση της κρίσης αποτελεί μεγάλη πρόκληση τόσο για την Κίνα αλλά και για τα συστήματα υγείας παγκοσμίως. Για την αντιμετώπιση μιας τέτοιας επιδημίας χρειάζεται ταχεία επιστημονική πρόοδος και εφαρμογή μέτρων ελέγχου της εξάπλωσής της σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. 

Αναφορικά με την επιστημονική εξέλιξη, αυτή επιτεύχθηκε με ταχύτατο ρυθμό. Εντός λίγων ημερών από την ανακοίνωση της εμφάνισης της νόσου, έχει πλέον χαρακτηρισθεί το γονιδίωμα του ιού, έχουν δημοσιευθεί επιδημιολογικά δεδομένα της εξάπλωσής του, έχει προσδιορισθεί ότι μάλλον προήλθε από τις νυχτερίδες, αν και δεν είναι γνωστό αν κάποιος ενδιάμεσος ξενιστής έπαιξε ρόλο στη μετάδοσή του στον άνθρωπο. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι έχουν δημοσιευθεί ήδη δεδομένα για την κλινική εκδήλωση της λοίμωξης που θα βοηθήσουν στην καλύτερη εφαρμογή μέτρων προστασίας για τη μετάδοση της λοίμωξης. 

Η εμπειρία από τις προηγούμενες επιδημίες έχει δείξει ότι η απομόνωση των κρουσμάτων σε τοπικό επίπεδο μπορεί να βοηθήσει στην ανακοπή του φαινομένου. Ήδη στην περιοχή Χουμπέι της Κίνας έχει εφαρμοσθεί η μεγαλύτερη στην ιστορία καραντίνα για την αποτροπή της εξέλιξης της επιδημίας. Έχει ανασταλεί η λειτουργία όλων των μέσων μαζικής μεταφοράς και έχει απαγορευθεί η μετακίνηση εκτός των ορίων της περιοχής αυτής. Επίσης έχει απαγορευθεί η κυκλοφορία των οχημάτων.

Αντίστοιχα μέτρα έχουν ληφθεί και από τις κυβερνήσεις διεθνώς. Δύο χώρες, το Κιργιστάν και η Βόρεια Κορέα έχουν κλείσει τα σύνορά τους με την Κίνα. Επιπλέον, πολλές χώρες έχουν εγκαταστήσει συστήματα ελέγχου θερμοκρασίας και συμπτωμάτων και συμπλήρωση ερωτηματολογίων σε όλους τους ταξιδιώτες από την Κίνα. Η εφαρμογή μεθόδων ελέγχου στα σύνορα είχε αμφιλεγόμενη αποτελεσματικότητα σε προηγούμενες επιδημίες. Ο μη επεμβατικός έλεγχος, όμως, όλων των ταξιδιωτών από την Κίνα που έχει επιβληθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός και εφαρμόζεται με σεβασμό στα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών. 

Ειδικά για την Ελλάδα, που ο κίνδυνος μετάδοσης θεωρείται ακόμη μέτριος, ο έλεγχος των ταξιδιωτών στα σύνορα με συνοδό απομόνωσης ύποπτων κρουσμάτων μπορεί να επιφέρει έλεγχο της εξάπλωσης εντός της χώρας. Είναι σημαντικό όμως, οι υγειονομικές δομές να έχουν προετοιμασθεί κατάλληλα για την υποδοχή αυτών των περιστατικών και να εξασφαλίζεται η συνεχής τροφοδοσία τους με ιατροφαρμακευτικό εξοπλισμό.

Καθώς γνωρίζουμε ότι ο νέος κοροναϊός μεταδίδεται μέσω μεγάλων σταγονιδίων και της επαφής, καθίσταται απαραίτητη η προσήλωση στα μέτρα δημόσια υγείας, δηλαδή απομόνωση περιστατικών εντός της κοινότητας και εφαρμογή μέτρων προστασίας στις υγειονομικές δομές, όπως μάσκες, γάντια, προστατευτικά γυαλιά και χρήση απολυμαντικών μέσων. Οι μέθοδοι αυτοί οδήγησαν στον περιορισμό των επιδημιών τόσο του SARS όσο και του MERS και πιστεύεται ότι θα βοηθήσουν και στην παρούσα κατάσταση.

*Tο Επιστημονικό δυναμικό του ΕΚΠΑ συντονίζει τις προσπάθειές του όσον αφορά τη συμβολή στην έρευνα για το συγκεκριμένο ιό, στο σχεδιασμό μέτρων πρόληψης της μετάδοσης του ιού και στην αντιμετώπισή του εάν τυχόν ο ιός φτάσει στην Ελλάδα.

Επιστήμονες του ΕΚΠΑ μετέχουν στο σχεδιασμό του Υπουργείου Υγείας για τη θωράκιση της χώρας.