Πώς σχετίζεται η παχυσαρκία με τις παθήσεις του πεπτικού συστήματος

H 29η Μαΐου είναι η επέτειος ίδρυσης του Διεθνούς Οργανισμού Γαστρεντερολογίας που μετράει 63 χρόνια δράσης, με πάνω από 5.000 μέλη και 100 εθνικές οργανώσεις.

Η ημέρα αυτή λοιπόν έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα Υγείας του Πεπτικού Συστήματος, με στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τη σωστή λειτουργία και τη διατήρηση της υγείας του πεπτικού συστήματος.

Η παχυσαρκία αποτελεί μία σύγχρονη επιδημία με ισχυρές ρίζες στη διαταραχή της φυσιολογικής λειτουργίας της πεπτικής οδού, αναφέρει ο κ. Χαράλαμπος Σπυρόπουλος, MD, PHD, FACS Χειρουργός, Διευθυντής Κλινικής Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Πεπτικού Συστήματος / Παχυσαρκίας και Διαβήτη Metropolitan General.

Οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας στη λειτουργία και την υγεία του πεπτικού συστήματος

Η παχυσαρκία αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα δημόσιας υγείας της σύγχρονης εποχής, με επιπτώσεις σε όλα σχεδόν τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού. Είναι αναγνωρισμένη ασθένεια από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και ορίζεται ως η υπερβάλλουσα συσσώρευση λίπους στον οργανισμό. Ο επιπολασμός της νόσου αυξήθηκε ραγδαία από το 1980 έως το 2008 και συνεχίζει έως και σήμερα να έχει ανοδική πορεία.

Το φάσμα των ασθενειών που σχετίζονται με την ασθένεια, γνωστές και ως συ-νοσηρότητες της παχυσαρκίας, είναι εξαιρετικά ευρύ, ενώ πολλές από αυτές αυξάνουν σημαντικά τη θνητότητα των παχύσαρκων ατόμων.

Η σχέση της παχυσαρκίας με το πεπτικό σύστημα μπορεί να αναλυθεί σε πολλά επίπεδα. Ο πεπτικός σωλήνας εκτός από τη ρύθμιση της πέψης λαμβάνει και ενεργό ρόλο στην ενεργειακή ρύθμιση του οργανισμού μέσω της ενδοκρινικής λειτουργίας του. Με απλά λόγια, ο γαστρεντερικός σωλήνας είναι ένα πολύπλοκο ενδοκρινικό σύστημα με παραγόμενες ορμόνες που σχετίζονται στενά με την παχυσαρκία και επηρεάζουν τη ρύθμιση της όρεξης και την κατανάλωση ενέργειας.

Ταυτόχρονα, οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας σχετίζονται με ένα ευρύ φάσμα πεπτικών παθήσεων. Μηχανικοί αλλά και χυμικοί (ορμονικοί) παράγοντες φαίνεται πως επηρεάζουν την εμφάνιση παθήσεων του οισοφάγου και του παχέος εντέρου, ενώ η παθοφυσιολογία πολλών πεπτικών διαταραχών συσχετίζεται με φλεγμονώδεις μεσολαβητές που υπερπαράγονται από το λιπώδη ιστό ατόμων με παχυσαρκία.

Ποιες ασθένειες του πεπτικού συστήματος προκαλούνται από την παχυσαρκία;

Γαστροοισοφαγική Παλινδρομική νόσος (ΓΟΠ)

Η ΓΟΠ και η παχυσαρκία συνυπάρχουν σε πολλούς ασθενείς στον δυτικό πληθυσμό. Ο συσχετισμός δεν είναι τυχαίος, καθώς η παθοφυσιολογία της ΓΟΠ συνδέεται μερικώς με την κεντρικού τύπου παχυσαρκία. Ο σπλαχνικός λιπώδης ιστός εκκρίνει ορμόνες, οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο ΓΟΠ. Ταυτοχρόνως, η αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση που προκαλεί η παχυσαρκία λόγω υπερσυγκέντρωσης σπλαγχνικού λίπους, διαταράσσει τη λειτουργία του οισοφαγικού σφιγκτήρα και διευκολύνει την παλινδρόμηση γαστρικών υγρών προς τον οισοφάγο.

2. Οισοφάγος Barrett & Καρκίνος του οισοφάγου

Ο οισοφάγος Barrett είναι μια μη φυσιολογική μεταπλασία του επιθηλίου του οισοφάγου. Η πάθηση μπορεί να προχωρήσει και να εξελιχθεί σε αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου. Τα αίτια της πάθησης δεν είναι πλήρως διευκρινισμένα, όμως η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση θεωρείται ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου. Μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί σε ασθενείς με και χωρίς οισοφάγο Barrett, απέδειξαν υψηλή συσχέτιση του υψηλού ΔΜΣ (ΔΜΣ > 30) και της εμφάνισης της πάθησης.

3. Ορθοπρωκτικοί αδενωματώδεις πολύποδες & καρκίνος παχέος εντέρου

Η παχυσαρκία είναι αποδεδειγμένα σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση αδενωματώδων πολυπόδων στο παχύ έντερο και το ορθό. Ταυτόχρονα, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις πως η κοιλιακή παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο αποτελούν ισχυρούς προδιαθεσικούς παράγοντες εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου.

4. Μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος

Πρόκειται για μία από τις συχνότερες αιτίες χρόνιας ηπατοπάθειας, με κυριότερο παράγοντα κινδύνου την παχυσαρκία. Χαρακτηριστικά, ο επιπολασμός της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος είναι 4,6 φορές υψηλότερος στον παχύσαρκο πληθυσμό, με το 74% των παχύσαρκων ατόμων να έχουν λιπώδες ήπαρ.

5. Κίρρωση και ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα

Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος που εμφανίζεται πολύ συχνά σε παχύσαρκα άτομα, αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του ήπατος, του 3ου πιο κοινού θανατηφόρου καρκίνου στον κόσμο.

6. Χολολιθίαση & καρκίνος της χοληδόχου κύστης

Η αύξηση της χοληστερόλης εξαιτίας της παχυσαρκίας εκθέτει τους ασθενείς σε κίνδυνο ανάπτυξης χολόλιθων. Ταυτοχρόνως, κλινικές επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι η παχυσαρκία σχετίζεται επιβαρυντικά με τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου της χοληδόχου κύστης.

7. Καρκίνος του παγκρέατος

Ο υψηλός Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ > 30) σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνιση καρκίνου του παγκρέατος καθώς και με μειωμένη επιβίωση των ασθενών που πάσχουν από αυτήν τη μορφή καρκίνου.

Πώς επιδρά η μείωση του σωματικού βάρους στις πεπτικές / μεταβολικές διαταραχές και τη συνολική βελτίωση της υγείας;

Η μείωση του σωματικού βάρους βελτιώνει σημαντικά το μεταβολικό σύνδρομο και τον βασικό παθοφυσιολογικό του παράγοντα που είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη. Ενήλικα άτομα με φυσιολογικό σωματικό βάρος έχουν χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου, του μαστού, του ενδομητρίου και άλλων κακοηθειών.

Η χειρουργική αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας αποτελεί την πιο αποτελεσματική λύση για την αντιμετώπιση τόσο της ίδιας της ασθένειας, όσο και των νοσηροτήτων που αυτή επιφέρει. Η μείωση του σωματικού βάρους μέσω της βαριατρικής χειρουργικής έχει προταθεί ως μία από τις σημαντικότερες παρεμβάσεις αύξησης της επιβίωσης σε κακοήθειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία.

Οι διαθέσιμες σύγχρονες χειρουργικές επιλογές για την αντιμετώπιση της κλινικά σοβαρής παχυσαρκίας είναι αρκετές:

– Γαστρική πτύχωση

– Γαστρική επιμήκης γαστρεκτομή (sleeve)

– Γαστρική παράκαμψη (bypass)

– Ωμέγα γαστρική παράκαμψη (μίας αναστόμωσης)

– Χολοπαγκρεατική εκτροπή

Ο ειδικός χειρουργός που θα αναλάβει την επέμβαση θα πρέπει να είναι σε θέση να αξιολογήσει τα κλινικά χαρακτηριστικά του κάθε ασθενή και έπειτα να προτείνει την επέμβαση που ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες του.