Πώς είναι άραγε να ζυγίζεις 35 κιλά, με 1,70 μ. ύψος και να βλέπεις τον εαυτό του στον καθρέφτη χοντρό;  Για τους περισσότερους από εμάς θα ήταν μόνο ένα «παιχνίδι» της φαντασίας. Για κάποιους άλλους όμως είναι η σκληρή πραγματικότητα.

Ξυπνούν και κοιμούνται έχοντας στο νου τους το φαγητό. Θεωρούν το βάρος τους υπερβολικό ακόμα και όταν ψωνίζουν απ’ τα «παιδικά» και το skinny look είναι ο λόγος της ύπαρξής τους. Οι εικόνες είναι σοκαριστικές, οι μαρτυρίες δραματικές, η ζωή εφιαλτική και ο λόγος; Άγνωστος. Τα «μονοπάτια» των διατροφικών διαταραχών είναι σκοτεινά και κλέβουν τη λάμψη ακόμα και των πιο λαμπερών προσώπων. Eva Hertzicova, Eliana και  Luisel Ramos, Anna Carolina Reston,  Natalia Vodianova, Μάρα Δαρμουσλή, Ζέτα Δούκα και πολλά άλλα διάσημα ή όχι κορίτσια είδαν την εικόνα τους να παραμορφώνεται μέσα από ένα παιχνίδι του μυαλού. Το θέαμα αυτό καταρρακώνει, το μυαλό κολάει και η εμμονή γίνεται ακόμα πιο βασανιστική. Υπάρχει τέλος σ’ αυτόν τον εφιάλτη; Ναι. Άλλοτε υπάρχει happy end και άλλοτε τραγικό φινάλε. Τελευταίο θύμα από την ελληνική showbiz, η Νανά Καραγιάννη.

Το «προφίλ» της νόσου

Η ανορεξία, η βουλιμία και η σχετικά «νεοφώτιστη» υπερφαγία αποτελούν το τρίπτυχο των διατροφικών διαταραχών, μιας παλιάς ιστορίας που στις μέρες μας παίρνει μεγάλες διαστάσεις. Τα αυξημένα κρούσματα απαιτούν απ’ όλους μας να είμαστε σε επαγρύπνηση και η ενημέρωση στοιχειοθετεί την εκπαίδευση των αντανακλαστικών μας.

Η ανορεξία και η βουλιμία δεν είναι δύο απολύτως διαφορετικές ή αντίθετες καταστάσεις, όπως πολλοί πιστεύουν. Βασικά χαρακτηριστικά και των δύο αποτελούν η συνεχής ενασχόληση με το βάρος και τις θερμίδες, η εμμονή με το φαγητό και το αίσθημα απώλειας ελέγχου. Η βασική διαφορά είναι ότι η ανορεξία χαρακτηρίζεται από την απώθηση του φαγητού, ενώ η βουλιμία από πολύ μεγάλες περιόδους αφαγίας, οι οποίες εναλλάσσονται με βουλιμικά επεισόδια. Η τροφή αυτή εν τέλει αποβάλλεται, με εμετό που, στην προκειμένη περίπτωση, προκαλεί ο ίδιος ο ασθενής, ενώ κάποιες φορές γίνεται και χρήση άλλων ουσιών, όπως διουρητικά, καθαρτικά κλπ. Τα τελευταία χρόνια περιγράφηκε και μια νέα διαταραχή πρόσληψης τροφής, η επεισοδιακή υπερφαγία, δηλαδή η κατανάλωση πολύ μεγάλης ποσότητας φαγητού, με αίσθημα απώλειας ελέγχου, η οποία παρατηρείται τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα για περισσότερους από 6 μήνες. Σ’ αυτήν την περίπτωση το φαγητό δεν αποβάλλεται γι’ αυτό και ορισμένες φορές οδηγεί στην παχυσαρκία.

Ανορεξία
  •  Οι ασθενείς δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους να καταναλώσει περισσότερες από 200-500 θερμίδες ημερησίως και αν φάνε λίγο παραπάνω μπορεί να το αποβάλλουν με εμετό.
  • Υπάρχει ραγδαία απώλεια βάρους (ακόμη και δέκα κιλά σε έναν μήνα) γι’ αυτό και η παρέμβαση έρχεται πιο γρήγορα.
 Βουλιμία
  • Χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλες περιόδους αφαγίας οι οποίες εναλλάσσονται με βουλιμικά επεισόδια, δηλαδή την κατανάλωση πολύ μεγάλης ποσότητας τροφής σε ένα χρονικό διάστημα που ο μέσος όρος των ανθρώπων δεν μπορεί να καταναλώσει. Η τροφή αυτή εν τέλει αποβάλλεται με εμετό που προκαλεί ο ίδιος ο ασθενής, ενώ κάποιες φορές γίνεται και χρήση άλλων ουσιών, όπως διουρητικά, καθαρτικά κλπ.
  • Το βάρος μπορεί να είναι κανονικό, γι’  αυτό και πολλές φορές καθυστερεί η παρέμβαση.
Επεισοδιακή υπερφαγία
  • Χαρακτηρίζεται από βουλιμικά επεισόδια χωρίς τον εμετό.
  •  Το σημαντικό γνώρισμά της εξακολουθεί να είναι η δυσλειτουργική απόπειρα του ασθενούς να επεξεργαστεί συναισθηματικά ζητήματα/προβλήματα  μέσω του φαγητού.
Πάθος με το φαγητό

Ο όρος «ανορεξία» είναι παραπλανητικός, αφού οι ασθενείς, όχι μόνο έχουν όρεξη αλλά και υποφέρουν από τους πόνους που προκαλούνται από την έλλειψη τροφής. Και στην ανορεξία και στη βουλιμία αναπτύσσεται μία σχέση πάθους με το φαγητό. Οι ασθενείς το ποθούν όσο τίποτα άλλο, αλλά δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους να το έχει, γιατί η κατάσταση αυτή τους δίνει ένα αίσθημα ελέγχου. Πρόκειται κυρίως για άτομα που αισθάνονται απώλεια ελέγχου σε πολλούς τομείς της ζωής τους (παρατηρείται πολύ συχνά στην εφηβεία) και αντιμετωπίζουν το φαγητό και το σώμα τους ως το μόνο κομμάτι της ζωής που μπορούν να ελέγξουν. Τελικά όμως δεν το ελέγχουν, αλλά τους ελέγχει.

Το μεγάλο κόστος

Οι «απώλειες» των διατροφικών διαταραχών δεν μετριούνται μόνο σε γραμμάρια και κιλά. Είναι πολύ πιο σοβαρές και σε ορισμένες περιπτώσεις, τα «σημάδια» που μένουν στον οργανισμό και στη ζωή των ασθενών, είναι ανεξίτηλα.

Ανορεξία
  • Έχει τη μεγαλύτερη θνησιμότητα από όλες τις ψυχιατρικές παθήσεις.
  • Ατροφίες των μυών και σοβαρές βλάβες σε βασικά όργανα.
  • Αμηνόρροια
  • Οστεοπόρωση
  • Αν η αμηνόρροια διαρκέσει για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να δημιουργήσει ατροφία στις ωοθήκες και στειρότητα.
  • Λόγω της έλλειψης τροφής συρρικνώνεται ο εγκέφαλος και παρουσιάζεται μεγάλο πρόβλημα στη συγκέντρωση.
  • Κάποιες φορές μπορεί να αναπτυχθεί τριχοφυΐα.
Βουλιμία
  • Αφυδάτωση, λόγω των συχνών εμετών.
  • Βλάβες στα δόντια και στον οισοφάγο.
  • Αστάθεια στους ηλεκτρολύτες, η οποία μπορεί να δημιουργήσει καρδιαγγειακά προβλήματα και να οδηγήσει σε έμφραγμα.
Επεισοδιακή υπερφαγία
  • Οι επιπτώσεις είναι παρεμφερείς με αυτές  της ψυχογενούς βουλιμίας αν και συχνά, επειδή δεν υπάρχουν πάντα οι εμετοί κλπ προκύπτει ρίσκο παχυσαρκίας με τους συνοδούς κινδύνους.
Το «πρωτόκολλο» της θεραπείας

Αν και τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά, οι διατροφικές διαταραχές μπορούν να «περάσουν» στο παρελθόν με την έγκαιρη επιστημονική παρέμβαση. Σύμφωνα με τους ειδικούς, εάν κανείς νοσεί για λιγότερο από 3 χρόνια και είναι κάτω των 18 ετών έχει περισσότερες πιθανότητες να θεραπευτεί. Όσον αφορά στο είδος της παρέμβασης, διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία. Στα παιδιά και τους εφήβους είναι καλύτερα στη θεραπεία συμπεριληφθεί και η οικογένεια, ως ένα εργαλείο στα χέρια των ειδικών. Στους ενήλικους ασθενείς, τα αποτελέσματα είναι καλύτερα όταν η θεραπεία στοχεύει μόνο σε αυτούς. Πολλές φορές, οι πάσχοντες απαιτείται να νοσηλευτούν ενδονοσοκομειακά προκειμένου να αποκατασταθούν ή να αποφευχθούν οι οργανικές βλάβες. Για την αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών είναι απαραίτητο να συνεργάζονται επιστήμονες από διάφορους κλάδους (ψυχολόγοι, γιατροί διάφορων ειδικοτήτων, διατροφολόγοι), οι οποίοι έχουν εμπειρία στις διατροφικές διαταραχές.

Ψάχνοντας την εξήγηση

Παρόλο που τα media θεωρούνται από πολλούς ο βασικός «ένοχος» της έξαρσης της νόσου, σύμφωνα με τους επιστήμονες δεν αποτελούν τη γενεσιουργό αιτία. Γιατί αν έπαιζαν τόσο καθοριστικό ρόλο, οι διατροφικές διαταραχές θα είχαν εμφανιστεί για πρώτη φορά μετά την εισβολή των media στη ζωή μας (δηλαδή στον 20ο  αιώνα), όμως υπάρχουν περιγραφές της νευρικής ανορεξίας από το 1875. Επίσης, δεν θα υπήρχαν σε άλλους πολιτισμούς. Ωστόσο, παρατηρούνται και στην Αφρική, όπου το πρότυπο είναι κυρίως αυτό των ευτραφών ανθρώπων. Το βάρος που φέρουν  τα media, λοιπόν, είναι η προβολή και η αποδοχή ασθενικών σωμάτων, ως υγιή και επιθυμητά, γεγονός που ναι μεν παίζει κάποιο ρόλο (υπάρχουν κάποιες σχετικές έρευνες), αλλά δεν είναι η γενεσιουργός αιτία.  Όμως,  αν οι διατροφικές διαταραχές δεν οφείλονται στα media, πού ακριβώς οφείλονται; Δυστυχώς μέχρι τώρα οι αιτίες δεν έχουν πλήρως διευκρινιστεί γι’ αυτό και οι ειδικοί τείνουν να τις αντιμετωπίζουν ως  πολυπαραγοντικές νόσους. Τι σημαίνει  αυτό; Οτι πολλοί λόγοι (βιολογικοί, κοινωνικοί, οικογενειακοί, ψυχολογικοί) μπορεί να συντελούν στην εμφάνισή τους, κανένας όμως από αυτούς δεν επαρκεί από μόνος του σαν εξήγηση.

15 ενδείξεις «sos»

Το πρόβλημα των διατροφικών διαταραχών δεν εμφανίζεται ξαφνικά. Υπάρχουν προειδοποιητικά συμπτώματα, τα οποία όμως εξελίσσονται πάρα πολύ γρήγορα. Μία «αθώα» δίαιτα, μπορεί να μετεξελιχθεί σε διατροφική διαταραχή, μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Ο αποκλεισμός ολόκληρων ομάδων τροφίμων από την καθημερινή διατροφή αποτελεί το πρώτο σήμα κινδύνου. Οι πρώτες τροφές που συνήθως «απορρίπτονται» είναι οι υδατάνθρακες και οτιδήποτε έχει λιπαρά.

  1. Διαχωρισμός των τροφών σε «καλές» και «κακές».
  2. Αποκλεισμός ομάδων τροφών από τη διατροφή και κατανάλωση των ίδιων «ασφαλών» τροφών καθημερινά.
  3. Υπερβολικός φόβος για την πρόσληψη έστω και γραμμαρίων.
  4. Δίαιτα για μεγάλο χρονικό διάστημα (μεγαλύτερο  από τα ¾ της ζωής του ατόμου).
  5. Χρήση χαπιών για απώλεια βάρους και καθαρτικών, χωρίς τη συμβουλή γιατρού.
  6. Υπερβολική άσκηση.
  7. Επικεντρωμένη σκέψη στο φαγητό για περισσότερο από το μισό της ημέρας.
  8. Συνεχής υπολογισμός των θερμίδων
  9. Κάπνισμα για τον έλεγχο του βάρους.
  10. Υπερβολικά αυστηροί κανόνες στη διατροφή.
  11. Καθημερινό ψυχαναγκαστικό ζύγισμα
  12. Επίμονη υπερκατανάλωση φαγητού ακόμα και όταν το άτομο δεν πεινάει.
  13. Κατανάλωση μεγάλης ποσότητας φαγητού και εμετός.
  14. Αποκλειστική κατανάλωση προϊόντων light.
  15. Ψέματα σχετικά με την ποσότητα φαγητού που καταναλώνει το άτομο.

 

Νευρική ορθορεξία: Διαταραχή ή τάση;

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία αφύπνιση και στροφή (θεωρητικά τουλάχιστον) προς την υγιεινή ζωή και την πρόληψη. Στο πλαίσιο αυτό δεν λείπουν και οι υπερβολές. Ο όρος «νευρική ορθορεξία» επινοήθηκε το 1997από έναν Αμερικανό γιατρό, το Δρ Steven Bratman, ο οποίος θέλησε να περιγράψει την κατάσταση κατά την οποία οι άνθρωποι ασχολούνται με την ποιότητα των τροφών που καταναλώνουν σε βαθμό που να τους προκαλεί άγχος και δυσκολία στην καθημερινότητά τους. Ωστόσο, ο όρος αυτός δεν συμπεριλαμβάνεται στα έντυπα των επίσημων φορέων υγείας, συνεπώς, δεν μπορεί να χρησιμοποιείται, ούτε να αναφέρεται ως μία νέα διατροφική διαταραχή. Πρόκειται για μία εμμονή με την υγιεινή διατροφή, η οποία σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να είναι και «προϊόν» του μάρκετινγκ.

Info
  • Οι διατροφικές διαταραχές μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Ωστόσο, παρατηρείται μία έξαρση μεταξύ 14 και 18 ετών. Όταν οι διατροφικές διαταραχές εμφανίζονται στην ενήλικό ζωή, το πιθανότερο είναι η αφαιτηρία τους να βρίσκεται στην εφηβεία.
  • Οι πάσχοντες από ανορεξία και βουλιμία «κλείνονται» μέσα σε έναν κόσμο όπου στην πραγματικότητα υπάρχουν μόνο αυτοί και το φαγητό και δεν μετράει τίποτα άλλο.
  • Η ανορεξία έχει τη μεγαλύτερη θνησιμότητα από όλες τις ψυχιατρικές παθήσεις.  Αν ανακτηθεί το βάρος, όλα τα προβλήματα που δημιουργεί είναι αναστρέψιμα. Εκτός απ’ την οστεοπόρωση. Αν επανέλθει το βάρος, δεν προκαλείται περαιτέρω βλάβη στα κόκαλα. Η ζημιά όμως που έχει ήδη γίνει είναι μη αναστρέψιμη. Επίσης, αν σταματήσει η περίοδος, η ασθενής μπαίνει σε μία διαδικασία εμμηνόπαυσης, ακόμα και αν είναι σε εφηβική ηλικία. Κατά συνέπεια χάνει την αναπαραγωγική της ικανότητα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Νανά Καραγιάννη: Συγκλονίζουν οι περιγραφές των γειτόνων της για το προσωπικό της δράμα (video)

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Νανά Καραγιάννη: Ο Γολγοθάς ενός γελαστού κοριτσιού

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ: Διοικητής νοσοκομείου «Αγία Όλγα»: «Η Νανά Καραγιάννη το προσπάθησε μέχρι τέλους»