Δ. Κοντοπίδης στο mononews: Τα παιδιά που γεννιούνται με κυστική ίνωση σήμερα θα φτάνουν και τα 60 έτη

Με την τεράστια πρόοδο στις συνθήκες περίθαλψης αλλά και την συμβολή των καινοτόμων θεραπειών, τα παιδιά που γεννιούνται σήμερα με κυστική ίνωση προβλέπεται να φτάνουν και στην 6^η δεκαετία ζωής.  Και παρά το γεγονός ότι μέσα στα χρόνια της οικονομικής κρίσης ικανοποιήθηκαν διεκδικήσεις δεκαετιών, οι ασθενείς εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα και προκλήσεις.

Ο Δημήτρης Κοντοπίδης, 34 ετών, ασθενής και πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Κυστικής Ίνωσης, μάς μιλά για τα καινοτόμα φάρμακα, την σημερινή κατάσταση και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα άτομα που πάσχουν από τη νόσο,  καθημερινά.

• Πώς σας αντιμετωπίζει ο κόσμος; Γνωρίζει τι είναι κυστική ίνωση;

Η αλήθεια είναι ότι μέχρι και πριν μερικά χρόνια έλεγες ότι πάσχεις από κυστική ίνωση και σε κοίταζαν περίεργα. Υπήρχε άγνοια στο ευρύ κοινό με αποτέλεσμα την κοινωνική απομόνωση των ασθενών αλλά και την απουσία πρόληψης μέσω του προγεννητικού ελέγχου στα νεαρά ζευγάρια, καθώς μιλάμε για την πιο συχνή κληρονομική νόσο στην λευκή φυλή. 500.000 φορείς στην Ελλάδα με 1 παιδί την εβδομάδα να γεννιέται με κυστική ίνωση νομίζω είναι μεγέθη που μιλάνε από μόνα τους.

Για αυτό και η 1^η μας κίνηση το 2012 που ανέλαβα την διοίκηση του Συλλόγου ήταν η δημιουργία μιας δυνατής καμπάνιας ευαισθητοποίησης. ’’Each breath a step closer to our dreams’’ ήταν και η πρόσφατα βραβευμένη καμπάνια ευαισθητοποίησης στα Bousias Health Care Awards 2016.  Ο ασθενής «βγαίνει» ο ίδιος μπροστά ως πρωταγωνιστής της ζωής και όχι ως κάτι μίζερο, παρά την σοβαρότητα της νόσου. Η αξιοποίηση της καμπάνιας ως καταλυτικό μέσο πίεσης και προς τους φορείς απέδωσε μεγάλη βελτίωση στις συνθήκες νοσηλείας και παροχών υγείας στην Ελλάδα,  όπου μέσα στα χρόνια της κρίσης ικανοποιήθηκαν διεκδικήσεις δεκαετιών.

Μεγάλη μας έννοια ήταν και η ευαισθητοποίηση της ιατρική κοινότητας καθώς μιλάμε για μια πολυσυστηματική νόσο. Υπάρχει, δηλαδή, ανάγκη από ένα πλήθος ειδικοτήτων εξειδικευμένων στην κυστική ίνωση, όπως γαστρεντερολόγοι, διαιτολόγοι, φυσιοθεραπευτές, ψυχολόγοι κλπ, πέραν από τους πνευμονολόγους όπου έχουν τον κεντρικό ρόλο.  Μια πολυσύνθετη ομάδα multi disciplinary team, όπως ονομάζονται, σε εξειδικευμένα κέντρα όπου ήταν και είναι το 2^ο  μεγάλο μας μέλημα.

• Υπάρχουν εξειδικευμένα κέντρα στην Ελλάδα; Ποια είναι η  σημερινή κατάσταση;

Υπάρχουν συγκεκριμένα πρότυπα που πρέπει να τηρεί ένα εξειδικευμένο κέντρο Κυστιικής Ίνωσης, όπου παίζει σημαντικό ρόλο στο μεγαλύτερο προσδόκιμο αλλά και ποιότητα ζωής του ασθενή. Χωριστός  θάλαμος ανά ασθενή για την προστασία διασταύρωσης μολύνσεων, συγκεκριμένος αριθμός ασθενών ανά πνευμονολόγο, η πολυσύνθετη ομάδα που προανέφερα και φυσικά αυτό δεν γίνεται από την μία μέρα στην άλλη. Αυτό όμως που διαπιστώσαμε είναι ότι όταν οι ασθενείς  εκπαιδευτούν στην διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους  μπορούν μέσα από στρατηγικές συνεργασίες να δώσουν αποτελεσματικές λύσεις. Μια από αυτές ήταν η δημιουργία της μονάδας ενηλίκων Κ.Ι. στο Σισμανόγλειο το 2012 με την παραχώρηση της από την τότε διοικήτρια κ.Οικονόμου και την συνεχή ανάπτυξή της μέχρι σήμερα σε προσωπικό, θαλάμους και εξοπλισμό.

Η επιτυχής διασύνδεση της με την αντίστοιχη εξειδικευμένη μονάδα του Southampton και η εξασφάλιση της χρηματοδότησης μέσα από έναν φιλανθρωπικό οργανισμό της Αγγλίας CHI από το 2014 μέχρι και σήμερα είναι ένα success story που μας δίνει ελπίδα παρά τις οικονομικές δυσκολίες όσο αφορά την βελτίωση σε εξειδικευμένες παροχές και υποδομές.  Γίνεται συνεχής ανταλλαγή προσωπικού (νοσηλευτών, πνευμονολόγων, φυσιοθεραπευτών και διαιτολόγων) με ολιγοήμερές αμφίδρομες επισκέψεις μεταξύ των 2 νοσοκομείων  κάθε χρόνο. Ανταλλαγή τεχνογνωσίας και πρακτικών, εκπαίδευση των ελλήνων επιστημόνων υγείας μέσα από ένα βιώσιμο Project χωρίς την οικονομική επιβάρυνση του κράτους με πολλαπλά οφέλη σε ασθενείς και ιατρικό προσωπικό. Πράγματι λοιπόν, παρά την οικονομική κρίση, υπάρχουν τρόποι ανάπτυξης, μέσα από κατάλληλες συνεργασίες. Φυσικά και οι υποδομές και το προσωπικό δεν επαρκούν  από μόνες τους, παρά μόνο σε συνδυασμό με την απρόσκοπτη πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες και παροχές υγείας που οφείλει το κράτος να τις παρέχει.

• Υπάρχουν καινοτόμες θεραπείες; 

Τα παιδιά που γεννιούνται σήμερα προβλέπεται να φτάνουν και στην 6^η δεκαετία ζωής με την τεράστια πρόοδο στις συνθήκες περίθαλψης αλλά και με την συμβολή των καινοτόμων θεραπειών. Πλέον βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση να κυκλοφορούν φάρμακα που στοχεύουν στο αίτιο της νόσου και όχι απλά στα συμπτώματα. Τα καινοτόμα αυτά φάρμακα απευθύνονται σε συγκεκριμένες γενετικές μεταλλάξεις του γονιδίου CFTR οπότε μιλάμε για εξατομικευμένες θεραπείες. Δεδομένου του γεγονότος ότι είναι καταγεγραμμένες γύρω στις 2.000 διαφορετικές μεταλλάξεις, βρισκόμαστε στην αρχή μιας μεγάλης πορείας που θα κυκλοφορούν φάρμακα ολοένα και για περισσότερους ασθενείς. Δηλαδή δοκιμάζονται συνδυασμοί φαρμάκων σε διαφορετικές μεταλλάξεις που αφορούν και διαφορετικά ποσοστά πληθυσμού με τα 2 πρώτα τέτοια φάρμακα να έχουν θεαματικές βελτιώσεις στην κατάσταση του ασθενούς.

• Πόσο εύκολη είναι η πρόσβαση των ασθενών σε αυτά;

Από την πρώτη στιγμή που εγκρίθηκαν από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) οι 2 πρώτοι συνδυασμοί φαρμάκων, κάναμε παρεμβάσεις ως Σύλλογος για την εισαγωγή αλλά και αποζημίωση στην χώρα μας καθώς μιλάμε για φάρμακα ιδιαιτέρως υψηλού κόστους. Ενώ στο Kalydeco (έγκριση κυκλοφορίας 2014) που αφορούσε 6-7 ασθενείς στην Ελλάδα είχαμε σχετικά ομαλή πρόσβαση των ασθενών μας, στο Orkambi που εγκρίθηκε το 2015 και  αφορά περίπου 90 ασθενείς είχαμε σοβαρά προβλήματα. Το περασμένο καλοκαίρι γινόταν εισαγωγή  μετά βίας για 30-40  ασθενείς, όπου σταδιακά μέχρι τέλος του έτους φτάσαμε περίπου την κάλυψη των 70 ασθενών. Αποτέλεσμα της παραπάνω διαδικασίας εκτός από την συνεχή ταλαιπωρία και μόνιμο άγχος των ασθενών ήταν η συνεχής διακοπή της θεραπείας. Οι καθυστερημένες πληρωμές από ΕΟΠΠΥ και οι καθυστέρηση σε παραγγελία και διάθεση από ΙΦΕΤ ήταν ο βασική αιτία με μεγαλύτερα προβλήματα στην περιφέρεια. Οι συνεχείς μας παρεμβάσεις τόσο σε ΕΟΠΠΥ και ΙΦΕΤ με συναντήσεις αλλά και η συνεργασία με την φαρμακευτική εταιρία και το Υπουργείο Υγείας πλέον έχουν αποδώσει καρπούς και από το νέο έτος έχει αρχίσει και γίνεται μια σταθεροποίηση στην ροή με κάποιες εξαιρέσεις.

Οι προσπάθειες μας λοιπόν σε εθνικό επίπεδο επικεντρώνονται στην προ παραγγελία της απαραίτητης ποσότητας για πλήρη ομαλοποίηση της ροής φαρμάκου με την θετική ανταπόκριση τόσο του Προέδρου ΙΦΕΤ κ. Γιαλούρη όσο και του ΕΟΠΥΥ κ.Μπερσίμη.

• Όσον αφορά στην θεραπεία, τι περιμένετε στο μέλλον;

Στις διεθνής εξελίξεις αναμένουμε με ανυπομονησία τον νέο συνδυασμό φαρμάκων Tezacaftor/Ivacaftor, της ίδιας εταιρείας, που αφορά ομόζυγους ασθενείς με την μετάλλαξη F508del και ετερόζυγους με μια residual μεταλλάξη και μια μετάλλαξη F508del. Είναι στην φάση 3, όπου αν όλα πάνε σύμφωνα με τις τώρα ενδείξεις, που είναι εξίσου μεγάλες βελτιώσεις στην σπυρομέτρηση των ασθενών, αναμένεται η έγκριση του από τον ΕΜΑ μέσα στο 2018.

• Σε τι βαθμό επηρεάζουν τα νέα προτεινόμενα μέτρα στην πολιτική φαρμάκου τους ασθενείς με κυστική ίνωση;

Πράγματι, αναμένουμε με αγωνία τα νέα μέτρα που επηρεάζουν άμεσα και τις προαναφερθείσες καινοτόμες θεραπείες, που για εμάς είναι ζωτικής σημασίας. Στις προηγούμενες ανακοινώσεις είχαμε εκφράσει και εμείς τους προβληματισμούς μας σχετικά τις παράλογες προϋποθέσεις που ακούγονταν τότε και αφορούσαν συγκρίσεις ανόμοιων μηχανισμών άλλων χωρών που θα λειτουργούσαν, μάλιστα, αθροιστικά (HTA, θετική λίστα αποζημίωσης σε συγκεκριμένο αριθμό κρατών κλπ). Έχοντας παρακολουθήσει και ο ίδιος σεμινάρια HTA αλλά και τιμολόγησης φαρμάκου στο LSE, γνωρίζω και παρακολουθώ στενά το θέμα και τα 6 νέα μέτρα που δημοσιεύτηκαν. Αναμένουμε λοιπόν ποια θα είναι τα τελικά που θα τεθούν στην διαβούλευση, ώστε να τοποθετηθούμε συγκεκριμένα. Το σίγουρο όμως είναι ότι οι εκπρόσωποι των ασθενών με εξειδικευμένες γνώσεις θα πρέπει να μετέχουν στις συγκεκριμένες επιτροπές.

• Όπως είπατε, μέσα σε αντίξοες συνθήκες, έχετε ήδη κατακτήσει διεκδικήσεις δεκαετιών. Ποιοι είναι οι μελλοντικοί σας στόχοι;

Όπως είναι προφανές, οι δύσκολες εποχές για την νόσο πέρασαν. Τόσο με τα νέα φάρμακα όσο και με την μεγάλη βελτίωση στις υποδομές και παροχές στην χώρα μας υπάρχει ελπίδα. Τα νέα παιδιά μπορούν να ζήσουν πραγματικά με ποιότητα ζωής.

Η μεγάλη μας ανησυχία αφορά τους μεγαλύτερους σε ηλικία και επιβαρυμένους ασθενείς. Ο πληθυσμός των ενηλίκων έχει φτάσει να είναι ίσος με αυτόν των παιδιών με αποτέλεσμα τα σοβαρά προβλήματα στα κέντρα των ενηλίκων που προσπαθούμε να ενισχύσουμε. Η λύση επιβίωσης που είναι η δυνατότητα μεταμόσχευσης  πνεύμονα είναι ένας ακόμη διαρκής αγώνας. Η δημιουργία των απαραίτητων συνθηκών για μεταμοσχεύεις στην χώρα μας, η αύξηση δοτών, η οικονομική δυνατότητα κάλυψης των τεράστιων εξόδων και διασφάλισης της πραγματοποίησης των μεταμοσχεύσεων στην Αυστρία μέχρι τότε είναι ένα καθημερινό θέμα.

Η συμμετοχή μας στο registry μας δίνει αρκετές δυνατότητες, όπως η διερεύνηση των πιθανοτήτων συμμετοχής ασθενών από Ελλάδα σε κλινικές μελέτες. Τέλος τα προγράμματα άσκησης και φυσιοθεραπείας θα μπορέσουν να κρατήσουν στην καλύτερη δυνατή κατάσταση τους πνεύμονες, μέχρι να βρεθεί η οριστική θεραπεία για τον κάθε ασθενή ξεχωριστά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Τι πιθανότητες έχω να κάνω παιδί με κυστική ίνωση;