Καμπανάκι κινδύνου κρούουν οι επιστήμονες για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στην υγεία, καλώντας για ανάληψη επείγουσας δράσης. Νέα έκθεση του Επιστημονικού Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Ακαδημιών (European Academies Science Advisory Council – EASAC) αναδεικνύει ένα ανησυχητικό εύρος κινδύνων για την υγεία που ήδη υπάρχουν αλλά και αυτών που αναμένεται να εμφανιστούν στο μέλλον.

Εξετάζοντας έναν  μεγάλο αριθμό ανεξάρτητων μελετών σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία και με τις στρατηγικές αντιμετώπισης των κινδύνων, το EASAC, που αποτελείται από 27 κορυφαίους επιστήμονες της Ευρώπης και καθοδηγεί την πολιτική της ΕΕ προς όφελος της κοινωνίας, κατέληξε σε σημαντικά νέα συμπεράσματα.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει αρνητικά την ανθρώπινη υγεία και ότι οι κίνδυνοι αυτοί αναμένεται να αυξηθούν. Λύσεις υπάρχουν και πολλά μπορούν να γίνουν με βάση τη σημερινή γνώση, αλλά απαιτείται πολιτική βούληση. Με τις τρέχουσες τάσεις στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, προβλέπεται ότι μέχρι το τέλος του αιώνα η παγκόσμια μέση θερμοκρασία θα αυξηθεί κατά περισσότερους από 3 ° C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, συμβάλλοντας στην επιβάρυνση των ασθενειών και της πρόωρης θνησιμότητας.

 “Η κλιματική αλλαγή πρέπει να θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την υγεία. Εάν δεν ληφθούν επειγόντως μέτρα για τη μείωση των εκπομπών προκειμένου να διατηρηθούν οι θερμοκρασίες κάτω από το όριο των 2 ° C (ή λιγότερο) που κατοχυρώθηκε με την Παγκόσμια Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, αντιμετωπίζουμε δυνητικά μη αναστρέψιμες αλλαγές που θα έχουν ευρύτατες επιπτώσεις σε πολλές πτυχές της υγείας. Η επιστημονική κοινότητα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη δημιουργία γνώσεων και στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και ελπίζουμε ότι αυτή η περιεκτική έκθεση θα λειτουργήσει ως αφύπνιση και θα επιστήσει την προσοχή στην ανάγκη ανάληψης δράσης,», σχολιάζει μεταξύ άλλων ο επικεφαλής της ομάδας εργασίας, καθηγητής Sir Andy Haines, από τη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου.

Σύμφωνα με την έκθεση, οι κίνδυνοι για την υγεία θα αυξηθούν καθώς η κλιματική αλλαγή εντείνεται μέσω μιας σειράς οδών που περιλαμβάνουν:

-Αυξημένη έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες και ακραία γεγονότα, όπως πλημμύρες και ξηρασίες, ατμοσφαιρική ρύπανση και αλλεργιογόνα.

-Εξάλειψη της ασφάλειας των τροφίμων και της διατροφής.

-Αυξημένη συχνότητα εμφάνισης και μεταβολή της κατανομής ορισμένων μολυσματικών ασθενειών (συμπεριλαμβανομένων των ασθενειών που μεταδίδονται από τα κουνούπια, των τροφιμογενών και των υδατογενών).

-Αυξανόμενος κίνδυνος αναγκαστικής μετανάστευσης.

Οι ακραίες καιρικές συνθήκες, όπως οι καταιγίδες, οι πλημμύρες και οι ξηρασίες, έχουν άμεσες βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις, αλλά επηρεάζουν τους ανθρώπους και μακροπρόθεσμα. Σημαντικές είναι οι επιπτώσεις και στην ψυχική υγεία οι οποίες, όπως αναφέρει η έκθεση, περιλαμβάνουν μετατραυματική αγχώδη διαταραχή, άγχος, κατάχρηση ουσιών και κατάθλιψη.

Ο καθηγητής Haines προειδοποιεί: “Υποβάλλουμε τους νέους και τις μελλοντικές γενιές σε αυτούς τους αυξανόμενους κινδύνους για την υγεία για πολλές εκατοντάδες χρόνια, αν όχι για χιλιετίες. Πρέπει να προσπαθήσουμε να ελαχιστοποιήσουμε τις επιπτώσεις και να προχωρήσουμε προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα».

Η απειλή της ατμοσφαιρικής ρύπανσης

Πολλές εκατοντάδες χιλιάδες πρόωροι θάνατοι στην ΕΕ θα μπορούσαν να αποφευχθούν, ετησίως,  με μια οικονομία που βασίζεται σε πηγές μηδενικής εκπομπής άνθρακα και άρα με μειωμένη ατμοσφαιρική ρύπανση.

Για το σύνολο της ΕΕ, οι εκπομπές που σχετίζονται με τα ορυκτά καύσιμα αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ της αυξημένης θνησιμότητας που οφείλεται στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Σύμφωνα με μια πρόσφατη εκτίμηση, περίπου 350.000 περισσότεροι θάνατοι ετησίως στην ΕΕ μπορούν να αποδοθούν στη ρύπανση του ατμοσφαιρικού αέρα από την καύση ορυκτών καυσίμων και συνολικά περίπου 500.000 αποδίδονται σε όλες τις δραστηριότητες που σχετίζονται με τον άνθρωπο.

Η κατανόηση του φάσματος των επιπτώσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία των παιδιών και των ενηλίκων συνεχώς αυξάνεται. Σήμερα, είναι γνωστό ότι επτά εκατομμύρια μωρά στην Ευρώπη ζουν σε περιοχές όπου η ατμοσφαιρική ρύπανση υπερβαίνει τα συνιστώμενα από την Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ)  όρια και η έκθεση αυτή μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου και τη γνωστική λειτουργία τους. Η δράση για τη μείωση της ρύπανσης, μέσω της μειωμένης ή μηδενικής εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα, πρέπει να θεωρηθεί ως προτεραιότητα για την διαχείριση τόσο της κλιματικής αλλαγής όσο και της δημόσιας υγείας, τονίζουν οι επιστήμονες.

Εξάπλωση μολυσματικών ασθενειών

Η διάδοση των μολυσματικών ασθενειών στην Ευρώπη θα μπορούσε να αυξηθεί μέσω της κλιματικής αλλαγής. Αυτές οι ασθένειες περιλαμβάνουν εκείνες που διασπείρονται από φορείς (κυρίως κουνούπια) και λοιμώξεις που μεταδίδονται από τρόφιμα και νερό. Υπάρχει, επίσης, αυξημένος κίνδυνος για την υγεία των ζώων στην Ευρώπη από καταστάσεις όπως ο αδρανοποιημένος ιός καταρροϊκού πυρετού.

Η κατανομή του είδους των κουνουπιών Aedes albopictus, που είναι γνωστό ότι αποτελεί φορέα για ασθένειες όπως ο δάγκειος πυρετός, επεκτείνεται ήδη στην Ευρώπη και μπορεί να επεκταθεί σε μεγάλο μέρος της Δυτικής Ευρώπης μέσα στην επόμενη δεκαετία.

Οι λοιμώξεις που προκαλούνται από το νερό, όπως διάρροια, μπορεί να αυξηθούν μετά από έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες και οι υψηλότερες θερμοκρασίες μπορεί να σχετίζονται με αυξημένη αντοχή στα αντιβιοτικά για παθογόνους παράγοντες όπως το Ε. Coli. Στην περίπτωση της Salmonella, η αύξηση της θερμοκρασίας θα αυξήσει τον πολλαπλασιασμό και την εξάπλωση του μικροοργανισμού στα τρόφιμα, κατά συνέπεια και τους κινδύνους τροφιμογενούς δηλητηρίασης. Θα μπορούσε επίσης να υπάρξει αύξηση των λοιμώξεων από νοροϊούς που σχετίζονται με έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες.

“Η ενίσχυση των συστημάτων επιτήρησης και αντιμετώπισης των μεταδοτικών ασθενειών πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για τη βελτίωση της προσαρμογής στην αλλαγή του κλίματος”, τονίζουν οι ειδικοί.