Καταιγιστικές οι εξελίξεις στην αντιμετώπιση του καρκίνου

Προοπτική και ελπίδα σε ασθενείς με καρκίνο που κάποτε είχαν πολύ περιορισμένες προσδοκίες χαρίζουν οι εξελίξεις στην Ογκολογία, οι οποίες έχουν επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο διάγνωσης και θεραπείας του. Ταυτόχρονα, ανοίγουν τον δρόμο στην εξατομίκευση της θεραπείας ανάλογα με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις του εκάστοτε ασθενούς.

Η ανάλυση του γονιδιώματος του όγκου και η ανοσοθεραπεία μεμονωμένα ή πλέον σε συνδυασμό με χημειοθεραπείες και στοχευμένες θεραπείες, μεταμορφώνουν την θεραπευτική στρατηγική κατά του καρκίνου. Έτσι, βελτιώνεται συνεχώς η πρόγνωση ακόμα και για πάσχοντες από δυσίατα νοσήματα, όπου μέχρι πρόσφατα η απόδοση των θεραπειών ήταν περιορισμένη. Νοσήματα όπως το μελάνωμα και ο μεταστατικός μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα έχουν πλέον τελείως διαφορετική κλινική πορεία και αυτό σε πολλούς ασθενείς μεταφράζεται σε παρατεταμένη ποιοτική επιβίωση και ελπίδα για το μέλλον.

Οι καταιγιστικές αλλαγές που συντελούνται τα τελευταία χρόνια σε επίπεδο διαγνωστικής προσέγγισης και θεραπευτικής στρατηγικής κατά του καρκίνου αποτέλεσαν το θέμα του 7ου Συνεδρίου Multidisciplinary Care Discussions in Oncology (MDcON 2019), που διεξήχθη 8-9 Νοεμβρίου 2019 στην Αθήνα.

Στο πλαίσιό του, ογκολόγοι απ’ όλη τη χώρα και διακεκριμένοι επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο συζήτησαν τις εξελίξεις της χρονιάς που πέρασε και εκείνες που αναμένονται σύντομα.

«Η μεγαλύτερη αλλαγή στην Ογκολογία αφορά σε νέους τρόπους σκέψης που δεν θα ήταν αναγνωρίσιμοι στα χρόνια της ογκολογικής μας εκπαίδευσης», τόνισε ο Πρόεδρος του συνεδρίου Ηλίας Αθανασιάδης, Ογκολόγος Παθολόγος και Διευθυντής Ογκολογικής Κλινικής. «Σήμερα, αναλύουμε το γονιδίωμα του όγκου, αναζητώντας μεταλλάξεις ή πρωτεΐνες που αποτελούν αντικείμενο στοχευμένης θεραπείας. Εξετάζουμε επίσης τις δυνατότητες της ανοσοθεραπείας πέραν των ενδείξεων που ήδη έχει, ενώ εξατομικεύουμε τη θεραπεία στους ασθενείς μας. Μιλάμε πλέον για εξατομικευμένη και προσωποποιημένη θεραπεία, η οποία έχει ως κεντρικό ρυθμιστή των αποφάσεων τον ίδιο τον ασθενή, τις επιλογές του και τις προτεραιότητες της ζωής του».

Το κύριο πεδίο εφαρμογής της μοριακής στόχευσης, της ανοσοθεραπείας και της εξατομίκευσης αποτελεί ο καρκίνος του πνεύμονα. Οι εξελίξεις στην αντιμετώπισή του αποτέλεσαν αντικείμενο συζήτησης μεταξύ του Καθηγητού Everett Vokes από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο, υποψηφίου προέδρου της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) με επιλεγμένο πάνελ Ελλήνων ογκολόγων.

Ο Καθηγητής Κωνσταντίνος Συρίγος χαρακτήρισε τον συνδυασμό ανοσοθεραπείας με χημειοθεραπεία ως κύρια θεραπευτική επιλογή στην πρώτη γραμμή θεραπείας του μεταστατικού μη μικροκυτταρικού καρκίνου πνεύμονα. Επίσης, όπως υπογράμμισε ο καθηγητής Everett Vokes, το durvalumab είναι η πρώτη ανοσοθεραπεία που εγκρίθηκε σε μη μεταστατικό καρκίνωμα πνεύμονα μετά από συνδυασμένη χημειοακτινοθεραπεία. Ο καθηγητής δήλωσε με έμφαση ότι «στην πολυκεντρική τυχαιοποιημένη μελέτη Pacific το durvalumab επέτυχε διάμεση επιβίωση 28 μήνες έναντι 16 μηνών στην ομάδα ελέγχου ασθενών με μη χειρουργήσιμο τοπικά προχωρημένο καρκίνο, αποτελέσματα που δεν έχουμε επιτύχει μέχρι τώρα σε αυτό το πλαίσιο».

Τεχνητή νοημοσύνη

Μία άλλη σημαντική εξέλιξη είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence) και οι εξαιρετικές δυνατότητες διαχείρισης μεγάλου όγκου δεδομένων, που δημιουργούν, μαζί με την ελπίδα, και προβληματισμό. «Η δυνατότητα διαχείρισης του μεγάλου όγκου δεδομένων (Big Data) που παρέχει η εντυπωσιακή εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης δημιουργεί ανυπολόγιστες δυνατότητες στην Ιατρική», τόνισε η Καθηγήτρια του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Κωνσταντίνα Νικήτα.

«Οι απεικονίσεις έχουν εκτιναχθεί σε άλλο επίπεδο και ο όγκος της πληροφορίας δημιουργεί πρόκληση στη διαχείρισή της. Η επεξεργασία της ιατρικής πληροφορίας από τον Watson της IBM ανταγωνίζεται το ανθρώπινο ιατρικό μυαλό», υπογράμμισε.

Ο Καθηγητής της Φιλοσοφίας του Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ, κ. Φίλιππος Βασιλόγιαννης σχολίασε κριτικά τα θέματα ηθικής που προκύπτουν με την εξάπλωση των εφαρμογών της Τεχνητής Νοημοσύνης. Στη συζήτηση που συντόνισε η δημοσιογράφος Ρέα Βιτάλη τονίστηκε ότι οι εντυπωσιακές εξελίξεις δημιουργούν ευκαιρίες και η εφαρμογή στην κλινική πράξη αποτελεί πρόκληση.

Το χάσμα των συστημάτων και η θέση των ασθενών

Ο Πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας Ιωάννης Μπουκοβίνας τόνισε ότι οι υποδομές των συστημάτων υγείας δοκιμάζονται και τα κράτη που δεν έχουν εκσυγχρονιστεί θα μείνουν πίσω στη νέα εποχή. «Το χάσμα ανάμεσα στα προηγμένα συστήματα και τις χώρες που δεν ακολουθούν, θα διευρυνθεί. Η άνιση πρόσβαση στη φροντίδα και στις ευκαιρίες που παρουσιάζονται αποτελεί απειλή στα θεμέλια της κοινωνικής συνοχής», υπογράμμισε κλείνοντας ο κ. Μπουκοβίνας.

«Η θέση του ασθενούς σε όλ’ αυτά και στη θεραπευτική απόφαση είναι κεντρική», τόνισε ο Πρόεδρος του Συνεδρίου κ. Ηλίας Αθανασιάδης. «Η αξία του προσώπου του ανθρώπου που αντιμετωπίζει τον καρκίνο εμπλουτίζει το πλαίσιο της ιατρικής πράξης. Αναδεικνύει τον σεβασμό του προσώπου και των επιλογών ζωής ως αδιαπραγμάτευτη αξία. Η Ιατρική είναι Τέχνη και Επιστήμη, αλλά όχι μόνο αυτό. Η Ιατρική είναι έργο. Έργο αγάπης και αφοσίωσης στο πρόσωπο και στην αξία του ανθρώπου. Η αλλαγή αυτή είναι συνειδητή και χαρακτηρίζει την καθημερινή μας κλινική πράξη. Μαζί με τις αλλαγές στην αναζήτηση μοριακών στόχων, την ανοσοθεραπεία και την εξατομίκευση, αλλάζει τον τρόπο σκέψης μας και μεταμορφώνει την ιατρική πράξη».