Κάπνισμα και μείωση της βλάβης: Πώς επηρεάζει τους καταναλωτές η αυξημένη φορολογία

Το 5th Scientific Summit, το οποίο διεξήχθη στις 21 και 22 Σεπτεμβρίου, στην Αθήνα, με τη συμμετοχή κορυφαίων επιστημόνων από όλο τον κόσμο, είχε ως βασικό θέμα τα οφέλη από τη μείωση της βλάβης που προκαλεί ο καπνός και ειδικότερα το κάπνισμα με το κλασικό τσιγάρο.

Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου παρουσιάστηκαν ερευνητικές εργασίες, εμπειρίες παγκοσμίως και οι Βέλτιστες Πρακτικές Διακοπής του Καπνίσματος, δεδομένου ότι δεν είναι πάντα σαφής ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να αναπτυχθεί και να λειτουργήσει μία ολοκληρωμένη κλινική διακοπής του καπνίσματος.

Μία από τις ενότητες που παρουσίασαν μεγάλο ενδιαφέρον, αφορά την συζήτηση που περιλαμβάνει την οπτική των Οικονομικών της Υγείας στην αξιολόγηση της THR. Μπορούν οι φορολογικές πολιτικές και οι αυξημένες τιμές να ωθήσουν τους καταναλωτές στη χρήση λιγότερο επιβλαβών προϊόντων;

Στην ενότητα αυτή συζητήθηκε, ο τρόπος με τον οποίο μπορούν τα οικονομικά της υγείας να συμβάλουν στη διαμόρφωση πολιτικών και κατά πόσο οι κυβερνητικές πολιτικές θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τη φορολογία ή άλλα οικονομικά εργαλεία προκειμένου να τροποποιήσουν τις συμπεριφορές των καταναλωτών και να ενθαρρύνουν την αντικατάσταση αναγνωρισμένα εξαιρετικά επιβλαβών προϊόντων από άλλα λιγότερο επιβλαβή.

Στη συζήτηση που συντόνισε ο Andrzej Fal, πρόεδρος του Πολωνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, τέθηκε το ερώτημα εαν θα μπορούσε η αλλαγή σε προϊόντα μη καιόμενου καπνού να μειώσει τις δαπάνες υγείας;

Κατά την τοποθέτησή του, ο Emanuele Bracco, καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστήμιο της Βερόνα στην Ιταλία, αναφέρθηκε στο υψηλό κόστος που προκαλεί το κάπνισμα στα δημόσια συστήματα υγείας, λόγω της νόσησης που προκαλούν οι βλαβερές συνέπειες του καπνού και αυτό κοστίζει πιο πολλά από τα έσοδα από τα καπνικά προϊόντα στη Δυτική Ευρώπη. «Για παράδειγμα η τιμή των τσιγάρων σε σχέση με τις τιμές των εναλλακτικών προϊόντων επηρεάζει τους καταναλωτές και τους οδηγεί στο να αλλάξουν το κλασικό τσιγάρο με το εναλλακτικό», σημείωσε ο Bracco και πρόσθεσε ό,τι οι κυβερνήσεις πρέπει να προνοήσουν να αυξήσουν τα έσοδα μέσω φορολόγησης, υπογραμμίζοντας πως «με αυτόν τον τρόπο θα μειωθεί το κάπνισμα καθώς η επιλογή θα είναι ή πηγαίνεις σε εναλλακτικό ή διακόπτεις».

Ο κ. Bracco, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι από πλευράς οικονομικής επιστήμης, τα προϊόντα θα πρέπει να φορολογούνται σύμφωνα με το κόστος και το όφελος που έχουν. Άλλες εναλλακτικές πολιτικές είναι επίσης απαραίτητες προκειμένου το ηλεκτρονικό τσιγάρο να κρατηθεί μακριά από τους νέους, κάτι που αποτελεί κρίσιμο ζήτημα.

Συνεχίζοντας την συζήτηση, ο Arkadi Sharkov, σύμβουλος υγείας στη Βουλγαρία είπε πως υπάρχουν εταιρείες που καινοτομούν με εναλλακτικά προϊόντα, προτείνοντας να μειωθεί η φορολόγηση σε αυτές λόγω της έρευνας που πραγματοποιούν, όπως και η τιμή στα εναλλακτικά προϊόντα. “Έχουμε τα δεδομένα για τις βλάβες υγεία από το κάπνισμα και από την άλλη για την απώλεια εσόδων για την οικονομία. Θα πρέπει να επικεντρωθούμε σε στρατηγικές που να οδηγούν είτε στη διακοπή του καπνίσματος, είτε σε στροφή σε εναλλακτικούς τρόπους”.

Ο κ. Sharkov, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στη φορολογία, τονίζοντας ότι δεν υπάρχει ένα μέτρο που να ταιριάζει σε όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Η φορολόγηση ως μέτρο πρέπει να χρησιμοποιηθεί πολύ προσεκτικά, όταν θέλεις οι καταναλωτές να οδηγηθούν σε εναλλακτικά προϊόντα».

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο επίκουρος καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστημιο του Εσσεξ, Yikai Wang. Χαρακτήρισε τον περιορισμό του καπνίσματος και τη βλάβη που προκαλεί ο καπνός ως πρωτεύον θέμα πολιτικής υγείας, αλλά πρέπει, όπως είπε, να επικεντρωθούμε στα αποτελέσματα που θέλουμε να πετύχουμε, μετρώντας από τη μια πλευρά το συνολικό όφελος που θα προκύψεις για τις δαπάνες υγείας και από την άλλη πλευρά τις οικονομικές απώλειες για τα δημόσια ταμεία (π.χ από τους φόρους του καπνού).

Το κάπνισμα αποτελεί από τους μεγαλύτερους παράγοντες κινδύνου για την υγεία, μαζί με την έλλειψη άσκησης και την παχυσαρκία, όπως επίσης της ατμοσφαιρική ρύπανση, ενώ προκαλεί εννιά φορές υψηλότερο αριθμό θανάτων σε σχέση με τις λοιμώξεις.

Όπως υπογράμμισε, στις ΗΠΑ καταγράφεται άνοδος των θανάτων από τον καρκίνο του πνεύμονα. «Έχουμε τρόπο να μειώσουμε τον κίνδυνο της νόσησης και να περιορίσουμε τις επιπτώσεις από το κάπνισμα. Έχουμε τα νέα προϊόντα θέρμανσης-μη καύσης του καπνού, που μειώνουν κατά εκατό φορές τον κίνδυνο να προκληθεί καρκίνος του πνεύμονα σε σύγκριση με το τσιγάρο. Πρέπει να υποστηρίξουμε αυτούς που θέλουν να διακόψουν το κάπνισμα, ή να προσανατολιστούν σε άλλα προϊόντα που μειώνουν το κίνδυνο».

Υπάρχουν πλέον στρατηγικές για τη μείωση των κινδύνων που σχετίζονται με τον καπνό, ειδικά στις μεγαλύτερες ηλικίες, όπως τα εναλλακτικά προϊόντα που έγιναν πρόσφατα διαθέσιμα για την εξάλειψη του εθισμού στη νικοτίνη και για τη διακοπή του καπνίσματος.

Οι ομιλητές, κατέληξαν στο συμπέρασμα πως, ο μη καιόμενος καπνός και προϊόντα που περιέχουν νικοτίνη ενέχουν χαμηλότερο κίνδυνο συγκριτικά με τα καιόμενα προϊόντα και κατέχουν τη χαμηλότερη τιμή του φάσματος του κινδύνου. Θα πρέπει λοιπόν να επικεντρωθούμε σε στρατηγικές που να οδηγούν είτε στη διακοπή του καπνίσματος, είτε σε στροφή σε εναλλακτικούς τρόπους.