Καμπανάκι για κοκκύτη και ιλαρά – Τι έδειξε νέα μελέτη του ΕΟΔΥ για τα παιδιά, τα δύο προβλήματα

Την ώρα που η επιδημία κοκκύτη στην Ευρώπη προκαλεί ανησυχία και η ιλαρά έχει κάνει τα τελευταία χρόνια δυναμική επανεμφάνιση – δεκαπλασιάστηκαν τα κρούσματα στην Ευρώπη – νέα μελέτη του ΕΟΔΥ (Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας) δείχνει αν τα παιδιά στη χώρα μας εμβολιάζονται.

Αυτά, που διαπιστώθηκαν, προβληματίζουν τις υγειονομικές Αρχές. Η εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών ηλικίας μέχρι τεσσάρων ετών, είναι χαμηλότερη από την επιθυμητή, ιδιαίτερα για τα εμβόλια του κοκκύτη και της ιλαράς.

Παράλληλα καταγράφεται μία σταθερή μείωση των ποσοστών του έγκαιρου εμβολιασμού (on time vaccination) βάσει των συστάσεων της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών.

Καμπανάκι για κοκκύτη και ιλαρά – Τι έδειξε νέα μελέτη του ΕΟΔΥ

Στόχος της μελέτης ήταν να εκτιμήσει την εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών ηλικίας μέχρι τεσσάρων ετών (γεννημένα στην Ελλάδα κατά τα έτη 2018-2022), όπως αυτή καταγράφεται στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση μέχρι τις 30/9/2024.

Προκειμένου, λοιπόν, οι επιστήμονες του ΕΟΔΥ να δουν αν και κατά πόσο προφυλάσσονται τα μικρά παιδιά από τον εμβολιασμό για την ιλαρά, τον κοκκύτη και άλλες ασθένειες, μελέτησαν τα επίσημα δεδομένα από την ΗΔΙΚΑ, τα οποία αφορούν σε εκτελεσμένες συνταγές του πληθυσμού μελέτης (administrative coverage).

«Στη μελέτη συμπεριελήφθησαν παιδιά με ημερομηνία γέννησης από 1/1/2018 μέχρι και 31/12/2022, με απόκτηση ΑΜΚΑ εντός 12 μηνών από την γέννηση, με χώρα γέννησης την Ελλάδα και ταμεία ασφάλισης ΕΟΠΥΥ, ΤΥΠΕΤ και ΕΥΔΑΠ», μας εξηγεί η παιδίατρος Στέλλα Βορρέ, από το Τμήμα Νοσημάτων που προλαμβάνονται με Εμβολιασμό & Συγγενών Λοιμώξεων και τη Διεύθυνση Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης για Λοιμώδη νοσήματα του ΕΟΔΥ.

«Είδαμε ότι τα παιδιά δεν εμβολιάζονται επαρκώς ή δεν εμβολιάζονται έγκαιρα. Η εξέλιξη αυτή είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς υποδεικνύει ότι όλο και περισσότερα παιδιά δεν λαμβάνουν τα εμβόλιά τους στις ηλικίες, που προτείνονται από το Εθνικό Πρόγραμμα. Οι συνέπειες δεν περιορίζονται μόνο σε ατομικό επίπεδο, αλλά αφορούν και στη δημόσια υγεία ευρύτερα, καθώς η μείωση της εμβολιαστικής κάλυψης μπορεί να αποδυναμώσει τη συλλογική ανοσία».

Γιατί οι γονείς δεν εμβολιάζουν τα παιδιά τους

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, εξηγούν οι ειδικοί, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος επανεμφάνισης ή και εξάπλωσης λοιμωδών νοσημάτων, που σε μεγάλο βαθμό μπορούν να προληφθούν μέσω του εμβολιασμού.

Παραδείγματα αποτελούν η πρόσφατη επιδημία κοκκύτη σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας το 2024, καθώς και η επανεμφάνιση της ιλαράς κυρίως σε χώρες της Ευρώπης με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη την ίδια χρονιά.

«Τέτοια συμβάντα αναδεικνύουν πόσο κρίσιμος είναι ο συστηματικός εμβολιασμός, τόσο για την προστασία μεμονωμένων πληθυσμιακών ομάδων, όσο και για την αποφυγή ευρύτερης διάδοσης των νοσημάτων», λέει η κα Βορρέ.

Γιατί, όμως, πολλοί γονείς εξακολουθούν να μην εμβολιάζουν τα παιδιά τους, θέτοντας την υγεία τους – ενίοτε και τη ζωή τους – σε κίνδυνο;

Οι αιτίες ποικίλλουν. Μπορεί να περιλαμβάνουν ελλιπή ή καθυστερημένη πληροφόρηση των γονέων, δυσκολίες πρόσβασης σε μονάδες υγείας ή και φόβους που σχετίζονται με πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων.

Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την τάση ορισμένων οικογενειών να αναβάλουν ή να παραλείπουν προτεινόμενους εμβολιασμούς, επιτείνουν, τελικά, το πρόβλημα της ανεπαρκούς προστασίας της κοινότητας.

Τι γίνεται όταν καθυστερούν τα εμβόλια

Η καθυστέρηση του εμβολιασμού δημιουργεί θύλακες ανεμβολίαστων ή ατελώς εμβολιασμένων ατόμων, γεγονός που επιτρέπει την κυκλοφορία και τη μετάδοση μεταδοτικών ασθενειών εντός του πληθυσμού. Έτσι, διακυβεύεται η υγεία των λεγόμενων επίνοσων ατόμων.

Σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο βρίσκονται εκείνοι, που δεν μπορούν να εμβολιαστούν λόγω ηλικίας (π.χ. βρέφη που δεν έχουν συμπληρώσει την απαραίτητη ηλικία) ή λόγω ιατρικών αντενδείξεων (π.χ. άτομα με σοβαρά χρόνια νοσήματα ή ανοσοκαταστολή). Η ευαλωτότητα αυτών των ομάδων ενισχύεται, όταν η συλλογική ανοσία υποχωρεί, επιτρέποντας τη διασπορά παθογόνων μικροοργανισμών και αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών επιπλοκών.

«Είναι, συνεπώς, ουσιαστικής σημασίας η εντατικοποίηση των προσπαθειών για την ενημέρωση των γονέων, των επαγγελματιών υγείας και του ευρύτερου πληθυσμού σχετικά με την αξία του έγκαιρου και ολοκληρωμένου εμβολιασμού.

Μέσα από τη βελτίωση της πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας, τη συστηματική υπενθύμιση των συστάσεων εμβολιασμού και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης προς τα εμβόλια, είναι εφικτό να διασφαλιστεί η προστασία, τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο κοινότητας, θωρακίζοντας τη δημόσια υγεία και αποτρέποντας την αναβίωση ασθενειών που είχαν επί μακρόν ελεγχθεί», καταλήγει η παιδίατρος Στέλλα Βορρέ.

Μικροβιακή αντοχή: Η σιωπηλή πανδημία

Ο απτχος ε.α. Δημήτριος Χατζηγεωργίου, ειδικός παθολόγος – λοιμωξιολόγος, επίτιμος διευθυντής Υγειονομικού ΓΕΕΘΑ, διευθύνων σύμβουλος του ΕΟΔΥ αναφέρεται στη μικροβιακή αντοχή, που έχει προσλάβει διαστάσεις πανδημίας, και στη σχέση της με τα εμβόλια.

«Πέρα από τα πολλά και ουσιαστικά οφέλη τους, όπως η πρόληψη σοβαρών λοιμώξεων και η ενίσχυση της συλλογικής ανοσίας, τα εμβόλια συμβάλλουν καθοριστικά και στον περιορισμό της λεγόμενης «σιωπηλής πανδημίας» της μικροβιακής αντοχής.

Παρέχοντας προστασία έναντι βακτηριακών και ιογενών νοσημάτων (κυρίως του αναπνευστικού), μειώνουν τη συχνότητα εμφάνισης λοιμώξεων και, κατ’ επέκταση, ελαττώνουν την ανάγκη για χρήση αντιβιοτικών. Όταν οι γιατροί καταφεύγουν λιγότερο συχνά σε αντιβιοτικά, η πίεση που ασκείται στα μικρόβια, ώστε να αναπτύξουν ανθεκτικά στελέχη, είναι μικρότερη, γεγονός που συντελεί στη διατήρηση της αποτελεσματικότητας των αντιμικροβιακών θεραπειών.

Έτσι, η εφαρμογή ολοκληρωμένων εμβολιαστικών προγραμμάτων δεν προστατεύει μόνο μεμονωμένα άτομα, αλλά συμβάλλει ουσιαστικά στη διασφάλιση της δημόσιας υγείας, διατηρώντας τα αντιβιοτικά ως ένα πολύτιμο όπλο στη μάχη κατά των λοιμωδών νοσημάτων».