Ευλογιά των πιθήκων ή ανεμοβλογιά: Πώς θα τα ξεχωρίσουμε

Η ευλογιά των πιθήκων είναι μια ιογενής ζωονόσος (δηλαδή μεταδίδεται στον άνθρωπο από τα ζώα) με συμπτώματα πολύ παρόμοια με αυτά που παρατηρήθηκαν στο παρελθόν σε ασθενείς με ευλογιά, αν και κλινικά είναι λιγότερο σοβαρή. Προκαλείται από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων που ανήκει στο γένος των Orthopoxvirus, της οικογένειας Poxviridae.

Υπάρχουν δύο γενετικοί κλάδοι του ιού της ευλογιάς των πιθήκων: της Δυτικής Αφρικής και του Κονγκό (Κεντροαφρικανική).

Το όνομα monkeypox προέρχεται από την αρχική ανακάλυψη του ιού σε πιθήκους, σε εργαστήριο της Δανίας το 1958. Το πρώτο κρούσμα ανθρώπου εντοπίστηκε σε ένα παιδί στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό το 1970.

Η ευλογιά των πιθήκων είναι συνήθως αυτοπεριοριζόμενη, αλλά μπορεί να είναι σοβαρή σε ορισμένα άτομα, όπως παιδιά, έγκυες γυναίκες ή άτομα με ανοσοκαταστολή. Το στέλεχος της Δυτικής Αφρικής φαίνεται να προκαλεί λιγότερο σοβαρή νόσο στον άνθρωπο σε σύγκριση με το στέλεχος του Κονγκό, (ποσοστά θνησιμότητας 3,6% και 10,6% αντίστοιχα).

Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων μεταδίδεται με τους παρακάτω τρόπους:

• Έκθεση πρόσωπο με πρόσωπο (συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων στον τομέα της υγείας χωρίς κατάλληλα Μέτρα Ατομικής Προστασίας)
• Άμεση και στενή σωματική επαφή
• Επαφή με μολυσμένα αντικείμενα όπως ρούχα ή κλινοσκεπάσματα

Η μετάδοση μέσω των αναπνευστικών σταγονιδίων είναι λιγότερο συχνή και συνήθως απαιτεί παρατεταμένη επαφή πρόσωπο με πρόσωπο, ενώ η μετάδοση από την επαφή με τις μολυσματικές δερματικές βλάβες φαίνεται να είναι ο πιθανός τρόπος μετάδοσης.

Η περίοδος επώασης (χρόνος που απαιτείται από τη μόλυνση εωσότου εκδηλωθούν συμπτώματα) για την ευλογιά των πιθήκων είναι συνήθως 7−14 ημέρες, αλλά μπορεί να κυμαίνεται από 5 έως 21 ημέρες.

Στον άνθρωπο, τα συμπτώματα της ευλογιάς των πιθήκων είναι παρόμοια αλλά πιο ήπια από τα συμπτώματα της ευλογιάς η οποία θεωρείται σήμερα εξαφανισμένη νόσος, λόγω της αποτελεσματικότητας του εμβολιασμού.

Η λοίμωξη ξεκινά με υψηλό πυρετό, πονοκέφαλο, μυϊκούς πόνους, οσφυαλγία, διογκωμένους λεμφαδένες, ρίγη, εξάντληση. Συνήθως μία έως πέντε ημέρες μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων, εμφανίζεται το χαρακτηριστικό εξάνθημα με τη μορφή κηλίδων που συχνά ξεκινούν συνήθως από το πρόσωπο πριν εξαπλωθούν σε άλλα μέρη του σώματος. Κατά τη διάρκεια της λοίμωξης, το εξάνθημα εξελίσσεται γρήγορα από φλύκταινες, σε φυσαλίδες γεμάτες με υγρό, οι οποίες στην πορεία σχηματίζουν κρούστες (εφελκίδες) που αργότερα πέφτουν.

Το εξάνθημα τείνει να συγκεντρώνεται περισσότερο στο πρόσωπο, τα χέρια και τα πόδια παρά στον κορμό.

Πιο συγκεκριμένα, το εξάνθημα εμφανίζεται στα παρακάτω σημεία:

• Πρόσωπο (στο 95% των περιπτώσεων)
• Παλάμες των χεριών και τα πέλματα των ποδιών (στο 75% των περιπτώσεων)
• Στο εσωτερικό του στόματος (στο 70% των περιπτώσεων)
• Γεννητικά όργανα (30%)
• Οφθαλμοί (20%).

Η λοίμωξη συνήθως διαρκεί 2-4 εβδομάδες.

Διαφορές μεταξύ ανεμοβλογιάς και ευλογιάς των πιθήκων

Η ευλογιά των πιθήκων είναι μια ασυνήθιστη πάθηση που μπορεί να διαγνωστεί λανθασμένα ως ανεμοβλογιά, δεδομένου ότι και οι δύο λοιμώξεις προκαλούν εξάνθημα. Ωστόσο, τα εξανθήματα αυτά είναι διαφορετικά αν και μπορεί να φαίνονται παρόμοια με το μη εκπαιδευμένο μάτι.

Το εξάνθημα της ανεμοβλογιάς αρχικά εμφανίζεται με τη μορφή κηλίδων που σταδιακά μετατρέπονται σε φυσαλίδες και στο τέλος καταλήγουν σε λεπτές κρούστες που καλύπτουν τις πληγές.

Χαρακτηριστικό του εξανθήματος είναι ότι οι αρχικές μορφές του δεν παράγονται όλες ταυτόχρονα, αλλά μέσα σε χρονικό διάστημα αρκετών ημερών, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται στις ιδίες δερματικές περιοχές βλάβες σε διαφορετικά στάδια εξέλιξης.

Αντίθετα, οι δερματικές βλάβες της ευλογιάς των πιθήκων, εμφανίζονται στις περιοχές του σώματος ταυτόχρονα, έχουν όλες την ίδια εμφάνιση εξαρχής και ακολουθούν το ίδιο στάδιο εξέλιξης. Κυρίως εντοπίζονται περιφερικά του κορμού, στο πρόσωπο, τα χέρια και τα πόδια, και συχνά στις παλάμες και τα πέλματα, σε αντίθεση με το εξάνθημα της ανεμοβλογιάς που ξεκινά να εκδηλώνεται κυρίως στο κεφάλι και κορμό ενώ σπάνια επεκτείνεται στις παλάμες ή στα πέλματα των ποδιών.

Στην ευλογιά των πιθήκων οι φυσαλίδες είναι μεγαλύτερες, επεκτείνονται σε βαθύτερα στρώματα δέρματος, είναι ανθεκτικές στη μηχανική πίεση, αφήνουν συχνά ουλές και συνοδεύονται από τοπικό αίσθημα πόνου αλλά όχι κνησμού. Στην ανεμοβλογιά οι φυσαλίδες είναι μικρότερες, πιο επιφανειακές, σπάνε εύκολα προκαλούν κνησμό και δεν αφήνουν συνήθως ουλές μετά την αποδρομή τους.

Εκτός των παραπάνω, ένα επιπλέον κλινικό χαρακτηριστικό για τη διάκριση της ευλογιάς των πιθήκων από την ανεμοβλογιά είναι η λεμφαδενοπάθεια που παρουσιάζεται κατά το πρόδρομο στάδιο της ευλογιάς των πιθήκων και η οποία δεν παρατηρείται στην ανεμοβλογιά.

Βασιλική Χ. Πιτυρίγκα, Ιατρός Βιοπαθολόγος / Επίκουρη Καθηγήτρια Μικροβιολογίας ΕΚΠΑ, Επιστημονική Υπεύθυνη Κεντρικών Διαγνωστικών Εργαστηρίων Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ

who.int
ecdc.europa.eu
cdc.gov

Διαβάστε επίσης:

Αναζητούνται διαγνωστικά τεστ και θεραπείες για την ευλογιά των πιθήκων – Πότε έρχονται αντιδραστήρια στην Ελλάδα

Τελικά πόσο επικίνδυνη είναι η ευλογιά των πιθήκων; – Τα σενάρια πανδημίας, τι θα γίνει με τον εμβολιασμό