Επηρεάζει η διατροφή σου την επούλωση των πληγών;

Όλοι κάποια στιγμή στη ζωή μας έχουμε κάνει κάποια πληγή, ήπια ή έντονη και η επούλωση της μας έχει απασχολήσει ώστε να μπορέσουμε να επιστρέψουμε στην κανονικότητα και την καθημερινότητα μας. Είναι γεγονός ότι η επούλωση των πληγών σχετίζεται με τη διατροφή μας. Μαζί θα δούμε πως η διατροφή μπορεί να βοηθήσει τη γρήγορη και σωστή επούλωση των πληγών!

Βασικές πληροφορίες για την επούλωση πληγών

Η επούλωση πληγών είναι πολύπλοκη διαδικασία η οποία βασίζεται στο συγχρονισμό και την εσωτερική ρύθμιση διεργασιών όπως η απομάκρυνση του πληγέντος ιστού και η ανάπτυξη καινούργιων αιμοφόρων αγγείων. Στόχος είναι η πλήρης επιθηλιοποίηση και η δημιουργία καινούργιου ιστού. Η επούλωση των πληγών πραγματοποιείται σε 3 αλληλεπικαλυπτόμενες φάσεις:

1. Φλεγμονή

Μετά τον αρχικό τραυματισμό, η αιμόσταση έχει ως αποτέλεσμα την αγγειοσυστολή και το σχηματισμό ινώδους θρόμβου. Μόλις έρθει ομοιόσταση, εμφανίζεται αγγειοδιαστολή και η αυξημένη ροή αίματος οδηγεί τα ουδετερόφιλα, τα μακροφάγα και διάφορα ένζυμα να μεταναστεύσουν στο σημείο του τραύματος. Οι πληγές σε αυτή τη φάση εκκρίνουν εξίδρωμα και πιθανά μειώνεται η κινητικότητα της περιοχής λόγω τοπικού οιδήματος. Εάν δεν υπάρξει λοίμωξη ή άλλο εμπόδιο όπως η ισχαιμία, ο αριθμός των κυττάρων φλεγμονής μειώνεται σταδιακά και η διαδικασία προχωρά.

2. Πολλαπλασιασμός

Η αύξηση των ινοβλαστών βοηθά στην επιδιόρθωση των ιστών και χτίζει τα θεμέλια για να δημιουργηθεί νέο κοκκιώδης ιστός στη βάση του τραύματος. Σε αυτή τη φάση υπάρχουν μακροφάγα και ινοβλάστες. Έτσι διεγείρεται η αγγειογένεση η οποία επιτρέπει στους ιστούς να λαμβάνουν οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά.

3. Επιθηλιοποίηση και αναδιαμόρφωση

Πώς σχετίζεται η διατροφή;

Η διαδικασία της επούλωσης πληγών σχετίζεται με τη διατροφή καθώς επηρεάζεται και βελτιώνεται από τα θρεπτικά συστατικά της διατροφής. Στην κάθε φάση της διαδικασίας επούλωσης πληγών υπάρχει ανάγκη για διάφορα θρεπτικά συστατικά τα οποία έχουν κύριο ρόλο. Επίσης, υπάρχει ανάγκη για επαρκή ενεργειακή πρόσληψη με ιδιαίτερη σημασία στις πρωτεΐνες αλλά και στα λιπαρά και τους υδατάνθρακες. Μια φτωχή διατροφή η οποία δεν παρέχει την απαραίτητη ενέργεια και τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά δημιουργεί καθυστερήσεις στα στάδια επούλωσης.

Με αυτόν τον τρόπο επηρεάζεται αρνητικά η ποιότητα ζωής και μπορεί να δημιουργηθεί χρόνιο τραύμα. Η ανοσολογική απόκριση, η σύνθεση κολλαγόνου και η αντοχή του τραύματος επηρεάζονται αρνητικά από μια φτωχή σε θρεπτικά συστατικά διατροφή. Μάλιστα, σε υποσιτισμένους ασθενείς υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ ανεπαρκούς διατροφής και καθυστερημένης επούλωσης πληγών, με υψηλότερο κίνδυνο επιπλοκών όπως η λοίμωξη.

Ποια θρεπτικά συστατικά παίζουν ρόλο;

Πρωτεΐνες

Η πρωτεΐνες έχουν ουσιαστικό ρόλο σε όλα τα στάδια επούλωσης των πληγών και η ζήτηση τους αυξάνεται πολύ στον οργανισμό. Τα αποθέματα πρωτεϊνών είναι απαραίτητα για τη σύνθεση κολλαγόνου, την αγγειογένεση και τον πολλαπλασιασμό των ινοβλαστών. Επιπλέον, είναι απαραίτητα για τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, την αναδιαμόρφωση των ιστών, τη σύσπαση του τραύματος και τις δομικές πρωτεΐνες του δέρματος. Η ανεπάρκεια πρωτεϊνών οδηγεί σε εξασθενημένο πολλαπλασιασμό ινοβλαστών και μειωμένη σύνθεση κολλαγόνου κατά τη φάση πολλαπλασιασμού της επούλωσης. Επίσης, η μειωμένη πρόσληψη πρωτεϊνών μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθούν τα αποθέματα πρωτεΐνης σε άλλες απαιτούμενες λειτουργίες του σώματος. Αυτό δημιουργεί καθυστέρηση της διαδικασίας και υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης της πληγής.

Τρόφιμα πλούσια σε πρωτεΐνες είναι το κρέας, τα πουλερικά, το ψάρια, το αυγό, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα όσπρια.Οι πρωτεΐνες αποτελούνται από αμινοξέα.Τα αμινοξέα αργινίνη και γλουταμίνη έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη διαδικασία της επούλωσης.Η επάρκεια αργινίνης στη φάση της φλεγμονής μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την πορεία της διαδικασίας επούλωσης. Η ζήτηση για αργινίνη στο σώμα αυξάνεται κατά τη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης, τραύματος και σε στρεσογόνες καταστάσεις όπως η δημιουργία πληγής. Η αργινίνη βοηθά στη ρύθμιση της εναπόθεσης κολλαγόνου. Επίσης, ενισχύει την αγγειογένεση και έχει ρόλο στη συστολή του τραύματος. Καλές πηγές είναι:το μοσχαρίσιο κρέαςη γαλοπούλατο κοτόπουλοτα ψάρια όπως ο σολομός και ο μπακαλιάροςοι ξηροί καρποίτο σουσάμιοι ηλιόσποροιτα ολικής άλεσης τρόφιματα γαλακτοκομικά προϊόντα

Η γλουταμίνη είναι το πιο άφθονο αμινοξύ στο αίμα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πηγή γλυκόζης η οποία είναι η πηγή ενέργειας για τα λευκά αιμοσφαίρια. Επίσης, απαιτείται για την αντιοξειδωτική γλουταθειόνη η οποία επιστρατεύεται για τη θεραπεία του τραύματος. Υπό κανονικές συνθήκες, το σώμα μπορεί να συνθέσει γλουταμίνη. Όταν όμως γίνεται επούλωση πληγών χρειάζεται επιπλέον γλουταμίνη από τη διατροφή.Η γλουταμίνη έχει φανεί να βελτιώνει την αντοχή του τραύματος και την ωρίμανση του κολλαγόνου. Βρίσκεται σε ποικιλία τροφών πλούσιων σε πρωτεΐνες όπως το βοδινό κρέας, το κοτόπουλο, τα ψάρια, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το αυγό, το σέλινο και το σιτάρι.

Λιπαρά

Τα λιπαρά οξέα είναι πηγή ενέργειας για τη διαδικασία της επούλωσης. Επιπλέον, λειτουργούν ως δομικά στοιχεία για τον επιδερμικό και δερματικό ιστό.Τα ω-6 λιπαρά οξέα συνεισφέρουν στη φάση της φλεγμονήςΤα ω-3 λιπαρά οξέα έχουν αντιφλεγμονώδη δράση και οδηγούν σε αγγειοδιαστολήΤα απαραίτητα λιπαρά οξέα (λινελαϊκό οξύ και α-λινολενικό οξύ) εμπλέκονται στη σύνθεση της κυτταρικής μεμβράνης και συμβάλουν στη διαμόρφωση της ενδοκυτταρικής μήτρας.Τα απαραίτητα λιπαρά οξέα πρέπει να καταναλώνονται μέσω της διατροφής καθώς δεν είναι δυνατή η σύνθεση τους στο σώμα.

Επίσης, αυτά χρησιμοποιούνται για την κατασκευή και άλλων λιπαρών οξέων τα οποία έχουν σημαντικό ρόλο. Τρόφιμα πλούσια σε λινελαΐκό οξύ είναι το καλαμποκέλαιο, το κραμβέλαιο, το σογιέλαιο και το αραχιδέλαιο. Τρόφιμα πλούσια σε α-λινολενικό οξύ είναι ο λιναρόσπορος, το σογιέλαιο και άλλα σπορέλαια. Τρόφιμα πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα είναι τα λιπαρά ψάρια (σολομός, τόνος, σαρδέλες, γαύρος, σκουμπρί, μπαρμπούνι), οι ξηροί καρποί (καρύδια, αμύγδαλα, φιστίκια), ο λιναρόσπορος, το λινέλαιο, το ηλιέλαιο και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά.

Υδατάνθρακες

Η ισορροπημένη κατανάλωση υδατανθράκων είναι σημαντική. Οι υδατάνθρακες ενεργοποιούν την παραγωγή ινσουλίνης, το οποίο είναι βοηθητικό στην αναβολική διαδικασία της επούλωσης πληγών, ειδικά στη φάση του πολλαπλασιασμού. Η ανεπάρκεια της γλυκόζης πιθανά επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των ινοβλαστών καθώς είναι ευαίσθητοι σε αυτή την ανεπάρκεια. Ωστόσο, η αυξημένη γλυκόζη στο αίμα επίσης δεν βοηθά καθώς μπορεί να μειώσει τη δράση των κοκκιώδων κυττάρων και να αυξήσει τις επιπλοκές λόγω μόλυνσης.

Οι υδατάνθρακες βρίσκονται:

• στο ψωμί
• τις φρυγανιές
• τα δημητριακά
• τα παξιμάδια
• το ρύζι
• τα μακαρόνια
• τα αμυλούχα λαχανικά (πατάτα, καλαμπόκι, αρακάς, φασολάκια)
• τα φρούτα
• τα όσπρια

Βιταμίνη A

Η βιταμίνη A είναι σημαντική κατά τη φάση της φλεγμονής. Απαιτείται για τη μετανάστευση των μακροφάγων, μονοκυττάρων και ινοβλαστών στο σημείο. Η ανεπάρκεια της σχετίζεται με διαταραχή στο κλείσιμο του τραύματος καθώς είναι σημαντική για την αναδιαμόρφωση του κολλαγόνου. Η βιταμίνη A βρίσκεται στο συκώτι, στα γαλακτοκομικά προϊόντα όπως το πλήρες γάλα, το τυρί και το βούτυρο καθώς και στα ψάρια, όπως οι σαρδέλες και η ρέγγα.

Άλλες ουσίες με δράση βιταμίνης Α είναι κάποια καροτενοειδή. Τα καροτενοειδή αυτά βρίσκονται στα κίτρινα, πορτοκαλί και κόκκινα φρούτα και λαχανικά όπως το καρότο, η παπάγια, η ντομάτα και η κολοκύθα. Επίσης, βρίσκονται στα πράσινα λαχανικά όπως το μπρόκολο, ο αρακάς και το σπανάκι.

Βιταμίνη E

Η βιταμίνη E είναι αντιοξειδωτική βιταμίνη. Είναι απαραίτητη για τη σταθερότητα των κυττάρων και η ανεπάρκεια της μπορεί να επιταχύνει το θάνατο των αιμοσφαιρίων. Η πλουσιότερη πηγή βιταμίνης E είναι τα φυτικά έλαια όπως το ελαιόλαδο, το ηλιέλαιο και το κραμβέλαιο. Επίσης, καλή πηγή είναι το φυστικοβούτυρο.

Βιταμίνη C

Κατά τη φάση της φλεγμονής, η ανεπάρκεια της βιταμίνης C οδηγεί σε εξασθενημένη ανοσολογική απόκριση. Η βιταμίνη C απαιτείται για τη σύνθεση του κολλαγόνου και σταθεροποιεί τη δομή του. Η βιταμίνη C είναι πλούσια στα εσπεριδοειδή και καλές πηγές είναι το σπαράγγι, η παπάγια, το κουνουπίδι, το μπρόκολο, τα λαχανάκια Βρυξελλών, οι πράσινες πιπεριές, το λάχανο και οι φράουλες.

Βιταμίνη Κ

Η βιταμίνη K είναι απαραίτητη για την επιτυχή ενεργοποίηση της αιμόστασης και το σχηματισμό ινώδους θρόμβου. Οι κύριες πηγές βιταμίνης Κ είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, μπρόκολο, μαρούλι), το αβοκάντο, τα έλαια και η μαργαρίνη.

Ψευδάργυρος

Ο ψευδάργυρος εμπλέκεται σε σειρά από πολύπλοκες διαδικασίες κατά την επούλωση πληγών και η ανεπάρκεια του επηρεάζει αρνητικά όλες τις φάσεις επούλωσης. Κατά τη φάση της φλεγμονής, ο ψευδάργυρος βοηθά στη ρύθμιση της ανοσολογικής απόκρισης. Η χρόνια ανεπάρκεια του αυξάνει τη φλεγμονή. Έπειτα από τραυματισμό, τα επίπεδα ψευδαργύρου στον υγιή ιστό ανακατανέμονται στον τραυματισμένο ιστό ώστε να βελτιωθεί η ανοσολογική απόκριση.Ο ψευδάργυρος έχει ρόλο στον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και επομένως είναι απαραίτητος για να ξαναχτιστεί ιστός στην πληγή.

Επιπλέον, ο ψευδάργυρος είναι βοηθός στη σύνθεση κολλαγόνου και έχει ρόλο στην ωρίμανση του. Η ανεπάρκεια του ψευδαργύρου μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλό ποσοστό επιθηλιοποίησης και σε μειωμένη αντοχή του τραύματος.

Πολύ καλές πηγές ψευδαργύρου είναι:

• το κόκκινο κρέας
• το συκώτι
• τα θαλασσινά όπως τα στρείδια και τα μαλάκια
• τα πουλερικά
• το χοιρινό κρέας
• τα γαλακτοκομικά προϊόντα
• τα δημητριακά ολικής άλεσης
• τα φυλλώδη λαχανικά
• οι βολβοί

Σίδηρος

Ο σίδηρος είναι βασικό δομικό συστατικό της αιμοσφαιρίνης και έτσι έχει κύριο ρόλο στην βελτιστοποίηση της αιμάτωσης στον ιστό η οποία είναι σημαντική για την επούλωση. Στη φάση της φλεγμονής, η ανεπάρκεια του σιδήρου οδηγεί σε διαταραγμένη ανοσολογική απόκριση. Επίσης, ο σίδηρος συμβάλει στη σύνθεση κολλαγόνου. Η έλλειψη του μπορεί να οδηγήσει σε διαταραγμένη διασύνδεση κολλαγόνου και μειωμένη αντοχή του τραύματος.

Καλές πηγές σιδήρου με εύκολη απορρόφηση είναι:

• το συκώτι
• το κόκκινο κρέας
• τα στρείδια και μύδια
• τα ψάρια και τα πουλερικά

Άλλες πηγές σιδήρου με πιο μικρή απορρόφηση είναι:

• η μελάσα
• τα όσπριαοι
• ξηροί καρποί
• τα σκουροπράσινα
• φυλλώδη λαχανικάτα
• αποξηραμένα φρούτα.

Νερό

Το νερό είναι δομικό συστατικό στο κυτταρόπλασμα του δέρματος το οποίο επιτρέπει τη μετανάστευση και την ωρίμανση των επιδερμικών κυττάρων. Το νερό προάγει την αιμάτωση και την οξυγόνωση των ιστών. Με βάση αυτό, είναι σημαντικό να ενθαρρύνεται η πρόσληψη νερού και μάλιστα να προτιμάται σε σχέση με άλλα υγρά.

Μπορεί να βοηθήσει η αύξηση θερμίδων στη διατροφή μας;

Η διατροφή χρειάζεται να μπορεί να ανταποκριθεί σε μια πιο αυξημένη ενεργειακή ανάγκη κατά τη διαδικασία επούλωσης. Σε σχετικά φυσιολογικές συνθήκες, κατά μέσο όρο οι ανάγκες σε ενέργεια είναι 25-30 θερμίδες/κιλό σωματικού βάρους. Κατά τη φάση επούλωσης, οι ανάγκες υπολογίζεται πως είναι 30-35 θερμίδες/κιλό σωματικού βάρους και σε περίπτωση ελλιποβαρούς ατόμου υπολογίζεται πως είναι έως 40 θερμίδες/κιλό σωματικού βάρους.

Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση χρειάζεται να γίνεται εξατομίκευση ανάλογα με:την ηλικίατο σωματικό βάροςτη σωματική δραστηριότητατο στάδιο της επούλωσηςτη σοβαρότητατο μέγεθος και τον αριθμό των πληγώνΣημαντικός παράγοντας αξιολόγησης είναι η σταθερότητα του βάρους. Εάν αυτό παραμένει σταθερό, η ανάγκη για ημερήσια ενεργειακή πρόσληψη καλύπτεται. Εάν όμως υπάρχει απώλεια βάρους χρειάζεται να γίνει αύξηση των ημερήσιων θερμίδων.

Στην περίπτωση ελλιποβαρούς ατόμου, η αύξηση των θερμίδων βοηθά την παροχή ενέργειας για την επούλωση αλλά και την παροχή των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών.

Ωστόσο, στην περίπτωση που υπάρχει υπερβαρότητα ή παχυσαρκία, η αύξηση των θερμίδων δεν βοηθά καθώς μπορεί να οδηγεί σε μεγαλύτερη φλεγμονή. Σε αυτή την περίπτωση είναι σημαντικό να αξιολογείται εάν η ημερήσια ενεργειακή πρόσληψη γίνεται από τροφές οι οποίες καλύπτουν τις ανάγκες για τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Σε περίπτωση που αυτό δεν ισχύει, είναι σημαντικό να βελτιωθεί η ποιότητα της διατροφής.

Extra Διατροφικά Tips

Προσπαθήστε να διατηρείτε ένα υγιές σωματικό βάρος. Τόσο το χαμηλό σωματικό βάρος όσο και το υψηλό σωματικό βάρος επηρεάζουν αρνητικά τη διαδικασία της επούλωσης. Σε περίπτωση υπερβαρότητας ή παχυσαρκίας αποφύγετε την απώλεια βάρους κατά τη διαδικασία της επούλωσης. Σε υποσιτισμό, μειωμένη όρεξη για κατανάλωση φαγητού, απώλεια βάρους ή πολύ αργή επούλωση πληγών παρόλες τις οδηγίες των γιατρών, απευθυνθείτε σε ειδικό διαιτολόγο-διατροφολόγο.

Ο διαιτολόγος-διατροφολόγος θα μπορέσει να σας συμβουλέψει εξατομικευμένα σχετικά με την πρόσληψη ενέργειας και να αξιολογήσει εάν χρειάζεται συμπλήρωμα ενέργειας, πρωτεϊνών, βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Τα δεδομένα υποστηρίζουν την αξιολόγηση της διατροφικής κατάστασης των ασθενών και τη διασφάλιση επαρκών θερμίδων από μια ισορροπημένη διατροφή με πρωτεΐνες, λιπαρά και υδατάνθρακες.

Επιπλέον, υποστηρίζουν τη συμπλήρωση με πρωτεΐνες, υγρά και βιταμίνες Α και C εάν χρειάζεται. Θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη οι ελλείψεις σε αργινίνη, γλουταμίνη και ψευδάργυρο. Σε καταστάσεις ανεπάρκειας, τα δεδομένα υποστηρίζουν τη συμπλήρωσή τους.Φροντίστε την καλή ρύθμιση του σακχάρου σας. Ο αρρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την επούλωση των πληγών. Αυξάνει την ευαισθησία σε μόλυνση και την ισχαιμία της περιοχής του τραύματος.

Διαβάστε επίσης:

Αγαπάτε τα ακτινίδια; Δείτε τα οφέλη από την κατανάλωσή τους

Καταναλώστε λιγότερη ζάχαρη, με αυτά τα έξυπνα και νόστιμα κόλπα