Έρπης ζωστήρας: Ποιους απειλεί, πώς προλαμβάνεται

Της Βίκυς Καρατζαφέρη

Ο έρπης ζωστήρ ή έρπης ζωστήρας είναι μια ιογενής νόσος και όποιος την έχει περάσει δεν το ξεχνάει ποτέ. Ο πόνος που αισθάνεται και η ταλαιπωρία που υφίσταται από τα εξανθήματα, που «αγκαλιάζουν» την περιοχή εξάπλωσης, καθιστά τον έρπητα ζωστήρα μια επιθετική ασθένεια, που, μάλιστα, μπορεί να κρατήσει έως και μήνες.

Ο γενικός / οικογενειακός ιατρός, γενικός γραμματέας της Εταιρείας Γενικής / Οικογενειακής Ιατρικής Ελλάδος «ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ» Αθανάσιος Συμεωνίδης μας εξηγεί όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για το νόσημα και αναλύει τη σημασία της πρόληψης.

Κύριε Συμεωνίδη από τι προκαλείται ο έρπης ζωστήρας;

Ο έρπητας ζωστήρας είναι ιογενής λοίμωξη, που προσβάλλει μεμονωμένα νεύρα και το αντίστοιχο δερμοτόμιο. Οφείλεται στην αναζωπύρωση του ιού της ανεμοβλογιάς, ο οποίος, μετά την αρχική λοίμωξη, παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση στα κύτταρα του νευρικού ιστού και μπορεί να αναζωπυρωθεί αργότερα, εξαιτίας της εξασθένησης της κυτταρικής ανοσίας, λόγω προχωρημένης ηλικίας, ανοσοκαταστολής ή άλλων νοσογόνων καταστάσεων.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις της νόσου;

Τα συμπτώματα του έρπητα ζωστήρα περιλαμβάνουν ένα επώδυνο εξάνθημα, που εμφανίζεται συνήθως στη μία πλευρά του σώματος, συχνά σαν μια ταινία ή γραμμή. Το εξάνθημα μπορεί να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες και μπορεί να συνοδεύεται από πυρετό, πονοκέφαλο και κόπωση.

Ο έρπητας ζωστήρας μπορεί να προκαλέσει μια σειρά από επιπλοκές και επιπτώσεις, μερικές από τις οποίες μπορεί να είναι σοβαρές. Οι πιο κοινές από αυτές είναι:

Μεθερπητική νευραλγία: Είναι ένας νευροπαθητικός πόνος, που μπορεί να εμφανιστεί μετά την επούλωση του εξανθήματος του έρπητα ζωστήρα. Μπορεί να διαρκέσει για μήνες ή και χρόνια και μπορεί να είναι αρκετά σοβαρή, ώστε να παρεμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες.

Απώλεια όρασης: Ο έρπητας ζωστήρας μπορεί να επηρεάσει τα μάτια και να προκαλέσει φλεγμονή ή μόλυνση του ματιού, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια όρασης, εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.

Δερματικές λοιμώξεις: Το εξάνθημα του έρπητα ζωστήρα μπορεί να μολυνθεί με βακτήρια, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε πρόσθετες επιπλοκές και ουλές.

Νευρολογικά προβλήματα: Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο έρπητας ζωστήρας μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή του εγκεφάλου (εγκεφαλίτιδα) ή των μηνίγγων, που περιβάλλουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό (μηνιγγίτιδα).

Μυϊκή αδυναμία: Η νόσος μπορεί να προκαλέσει μυϊκή αδυναμία στην πληγείσα περιοχή, η οποία μπορεί να επιμείνει ακόμη και μετά την επούλωση του εξανθήματος.

Διαταραχές του συναισθήματος: Η χρόνια μεθερπητική νευραλγία είναι πολύ επώδυνη και μπορεί να διαταράξει την καθημερινή ζωή, προκαλώντας άγχος, κατάθλιψη και άλλες συναισθηματικές διαταραχές.

Ποια είναι η σημασία της πρόληψης;

Η πρόληψη στο συγκεκριμένο νόσημα είναι σημαντική για τους εξής λόγους:

Μειωμένος κίνδυνος εμφάνισης έρπητα ζωστήρα: Ο εμβολιασμός είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης του έρπητα ζωστήρα. Το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου πάνω από 90% και τον κίνδυνο μεθερπητικής νευραλγίας πάνω από 65%.

Μειωμένη σοβαρότητα συμπτωμάτων: Ακόμη κι αν κάποιος, που έχει εμβολιαστεί κατά της ασθένειας, εξακολουθεί να παθαίνει τη μόλυνση, είναι πιθανό να έχει μια πιο ήπια περίπτωση με λιγότερο σοβαρά συμπτώματα.

Προστασία για ευάλωτους πληθυσμούς: Ορισμένοι πληθυσμοί, όπως οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν έρπητα ζωστήρα και να εμφανίσουν επιπλοκές. Τα μέτρα πρόληψης μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία αυτών των ευάλωτων πληθυσμών.

Εξοικονόμηση κόστους: Η πρόληψη του έρπητα ζωστήρα μέσω του εμβολιασμού μπορεί να εξοικονομήσει χρήματα, μειώνοντας την ανάγκη για ιατρική φροντίδα και την απώλεια παραγωγικότητας λόγω ασθένειας.

Συνολικά, τα μέτρα πρόληψης, όπως ο εμβολιασμός, είναι σημαντικά για τη μείωση της συχνότητας και της σοβαρότητας του έρπητα ζωστήρα και των επιπλοκών του.

Ποιες είναι οι ομάδες, που θα πρέπει να εμβολιαστούν για τη νόσο;

Οι ομάδες – στόχος για τον εμβολιασμό κατά του έρπητα ζωστήρα περιλαμβάνουν:

Ενήλικες ηλικίας 50 ετών και άνω: Το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα συνιστάται για όλους τους ενήλικες ηλικίας 50 ετών και άνω, ανεξάρτητα από το αν είχαν στο παρελθόν ανεμοβλογιά ή έρπη ζωστήρα. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία και το εμβόλιο μπορεί να βοηθήσει στη μείωση αυτού του κινδύνου.

Ενήλικες με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα: Τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως εκείνοι με HIV/AIDS, καρκίνο ή που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν έρπητα ζωστήρα και τις επιπλοκές του. Το εμβόλιο συνιστάται σε αυτά τα άτομα μετά από συνεννόηση με τον γιατρό τους.

Ενήλικες που νόσησαν στο παρελθόν: Ακόμη κι αν κάποιος νόσησε από έρπητα ζωστήρα στο παρελθόν, μπορεί να ξανανοσήσει. Το εμβόλιο μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της υποτροπής ή να μειώσει τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων, σε περίπτωση επανανόσησης.

Ενήλικες που δε νόσησαν από ανεμοβλογιά στο παρελθόν: Σ’ αυτή την περίπτωση, δεν πρέπει να λάβουν το εμβόλιο. Αντίθετα, θα πρέπει να λάβουν το εμβόλιο κατά της ανεμοβλογιάς, για να αποτρέψουν την αρχική μόλυνση, η οποία αργότερα μπορεί να οδηγήσει σε έρπη ζωστήρα.

Το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού συμπεριλαμβάνει το εν λόγω εμβόλιο. Ποιες ομάδες καλύπτονται;

Για την πρόληψη του έρπητα ζωστήρα έχουν αδειοδοτηθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων δύο εμβόλια:

– ένα ζων εξασθενημένο (ZVL) (Zostavax), με υψηλή περιεκτικότητα του ιού της ανεμοβλογιάς, το οποίο ενδείκνυται για την ανοσοποίηση ατόμων ηλικίας άνω των 50 και

– ένα αδρανοποιημένο, ανασυνδυασμένο εμβόλιο (RZV)(Shingrix), το οποίο προτείνεται – με πρόσφατη εισήγηση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών (ΕΕΕ) – για άτομα με ανοσοκαταστολή, ηλικίας 60 ετών και άνω, καθώς και σε άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω με ανοσοκαταστολή, τα οποία έχουν εκδηλώσει τουλάχιστον δύο επεισόδια έρπητα ζωστήρα.

Ας σημειώσω σε αυτό το σημείο, ότι ο ιατρικός κόσμος δεν μπορεί να κατανοήσει το σκεπτικό της ΕΕΕ για τις ενδείξεις του RZV, το οποίο, αποκλείοντας το σύνολο σχεδόν των ατόμων που πρέπει να εμβολιαστούν, δημιουργεί αδικαιολόγητα σοβαρό πρόβλημα στους γιατρούς (ακάλυπτη ιατρική ανάγκη) να καλύψουν τα ευαίσθητα άτομα έναντι της ασθένειας (ακάλυπτη ανάγκη υγείας ασθενών). Τη στιγμή, μάλιστα, που δεν υπάρχει στην αγορά εναλλακτική λύση, λόγω έλλειψης του ZVL από τον περασμένο Σεπτέμβριο. Ελπίζουμε σύντομα η ΕΕΕ να αντιληφθεί το πρόβλημα και να αλλάξει την εισήγησή της, αφού, ήδη, ομολογήθηκε τεκμηριωμένα η υπεροχή, η ασφάλεια και η ωφέλεια του RZV.