Έχει θέση το κόκκινο κρέας στη διατροφή μας;

Το κόκκινο κρέας έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου, καρκίνου του πνεύμονα, καρδιαγγειακών νοσημάτων και εγκεφαλικού επεισοδίου, εμφάνιση αδενώματος ωοθηκών, προστάτη, νεφρών και στομάχου, καθώς και με κακοήθεια στην ουροδόχο κύστη.

Πώς παρουσιάζεται το κόκκινο κρέας στη Μεσογειακή Διατροφή;

«Όπως είναι γνωστό η Μεσογειακή Διατροφή θεωρείται σήμερα ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο. Περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία φαγητών, τα οποία καταναλώνονται με μέτρο. Τυπικά, η Μεσογειακή Διατροφή είναι χαμηλή σε κορεσμένα λίπη και ζωικές πρωτεΐνες, υψηλή σε αντιοξειδωτικά, φυτικές ίνες και μονοακόρεστα λιπαρά και εμφανίζει επαρκή ισορροπία ωμέγα-6/ωμέγα-3 λιπαρών οξέων. Το συγκεκριμένο πρότυπο διατροφής έχει συσχετιστεί με μεγάλη ευεργετική επίδραση στην υγεία και την ποιότητα ζωής του πληθυσμού που την ακολουθεί.

Αρκετές μελέτες έχουν προσπαθήσει να ανακαλύψουν την αιτιολογική σχέση και τη βαρύτητα αυτής ανάμεσα στην αυξημένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος και στην εμφάνιση των χρόνιων νοσημάτων όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και τα καρδιαγγειακά νοσήματα», αναφέρουν ο κ. Ανδρέας Μελιδώνης Συντονιστής Δ/ντης Διαβητολογικού Κέντρου Metropolitan Hospital – Πρόεδρος Ε. ΚΟ. ΜΕ. Ν. και η κ. Αναστασία Ταμπάκου, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος.

«Οι καρδιαγγειακές παθήσεις» συνεχίζουν, «είναι η πιο κοινή αιτία θνησιμότητας. Τα αίτια της πρόκλησης αυτών είναι οι διαταραχές λιπιδίων, η ιδιαίτερα υψηλή συγκέντρωση LDL-χοληστερόλης, η υψηλή αρτηριακή πίεση, το κάπνισμα, η παχυσαρκία, ο διαβήτης, το ανδρικό φύλο και η σωματική αδράνεια.

Στο φάσμα των χρόνιων νοσημάτων που έχουν μελετηθεί σε σύγκριση με την αυξημένη κατανάλωση λιπαρών έρχεται να προστεθεί και ο σακχαρώδης διαβήτης, του οποίου τα περιστατικά τα τελευταία χρόνια, αυξάνονται εκθετικά. Ο διαβήτης τύπου 2 και οι επιπλοκές του αποτελούν μείζον παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας, επηρεάζοντας σχεδόν όλους τους πληθυσμούς τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες με υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας».

Σύμφωνα με μελέτες τα διαιτητικά κορεσμένα λιπαρά οξέα (SFA), τα οποία βρίσκονται στο γάλα, το βούτυρο, το τυρί, το βόειο κρέας, το αρνί, το χοιρινό, τα πουλερικά, το φοινικέλαιο και το λάδι καρύδας αυξάνουν τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης και κυρίως την (κακή) LDL- χοληστερόλη. Τα τρανς λιπαρά οξέα (TFA), τα οποία απαντώνται φυσικά στο κρέας έχουν ενοχοποιηθεί για την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Με βάση τα παραπάνω ερωτήματα και την αναζήτηση μιας τεκμηριωμένης απάντησης, πραγματοποιήθηκε μια συστηματική ανασκόπηση και μετανάλυση, ανατρέχοντας σε όλη τη βιβλιογραφία που έχει δημοσιευτεί μέχρι το Νοέμβριο του 2021.

Η μετανάλυση περιελάμβανε 43 μελέτες, 17 μελέτες οι οποίες αφορούσαν στην επίδραση σε καρδιαγγειακά νοσήματα, 16 μελέτες για τη συσχέτιση με το έμφραγμα του μυοκαρδίου, 6 μελέτες για την καρδιακή ανεπάρκεια και 23 μελέτες οι οποίες αφορούσαν το σακχαρώδη διαβήτη.

Τόσο το επεξεργασμένο όσο και το μη επεξεργασμένο κόκκινο κρέας έδειξαν θετική συσχέτιση με την αύξηση του κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων και του σακχαρώδους διαβήτη.

Το επεξεργασμένο, ειδικά, κρέας (και επεξεργασμένο κρέας θεωρείται κάθε κρέας που έχει τροποποιηθεί προκειμένου να βελτιωθεί η γεύση του, είτε να παραταθεί η διάρκεια ζωής του). Μέθοδοι επεξεργασίας κρέατος είναι το αλάτισμα, η ξήρανση, η ζύμωση, η προσθήκη συντηρητικών κ.α.. Έτσι επεξεργασμένα κρέατα -είναι το μπέικον, το ζαμπόν, τα αλλαντικά, τα λουκάνικα, το κονσερβοποιημένο κρέας κ.λπ.- φάνηκε να έχουν μεγαλύτερη επίδραση στην εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων, εμφράγματος του μυοκαρδίου και καρδιακής ανεπάρκειας. Τα αποτελέσματα της μετανάλυσης δεν έδειξαν κάποια στατιστικά σημαντική διαφορά ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες.

Ειδικότερα, η στατιστική ανάλυση έδειξε πως για κάθε 100g μη επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος, αυξάνεται ο κίνδυνος των καρδιαγγειακών νοσημάτων κατά 11%, ενώ για κάθε 50g επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος ο κίνδυνος αυξάνεται ακόμα περισσότερο, στο 26%.

Επιπλέον, η κατανάλωση μη επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος συσχετίστηκε με 17% μεγαλύτερο κίνδυνο για τη εκδήλωση στεφανιαίας νόσου. Αντιθέτως, το επεξεργασμένο κόκκινο κρέας φαίνεται να επηρεάζει την πρόκληση εμφράγματος του μυοκαρδίου σε ποσοστό 16% μεγαλύτερο, ενώ το μη επεξεργασμένο κρέας δεν φάνηκε να ενοχοποιείται για τη συγκεκριμένη δράση.

Την ίδια ακριβώς σχέση του επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος, αλλά όχι του μη επεξεργασμένου ανέδειξαν οι μελέτες όσον αφορά και την καρδιακή ανεπάρκεια, αυξάνοντας τον κίνδυνο κατά 16%.

Το μη επεξεργασμένο κρέας, παρόλα αυτά, συσχετίστηκε με μεγαλύτερο κίνδυνο για την εμφάνιση διαβήτη κύησης, απ’ ότι το επεξεργασμένο κρέας, σε ποσοστό 100% ανά 100g κόκκινου κρέατος. Παράλληλα, ο κίνδυνος για τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 φαίνεται να αυξάνεται κατά 16% ανά 100g μη επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος και 44% ανά 50g επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος.

«Οι οδοί μέσω των οποίων μπορεί να οδηγήσει η αυξημένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος στην εμφάνιση των παραπάνω νοσημάτων ποικίλουν. Η εμφάνιση υπέρτασης, ινσουλινοαντίστασης, τα υψηλότερα επίπεδα του ινσολινόφορφου αυξητικού παράγοντα (IGF-1) και η αύξηση των επιπέδων LDL χοληστερόλης, είναι μερικές περιπτώσεις όπου το κόκκινο κρέας έχει άμεση σχέση», επισημαίνουν οι ειδικοί.

«Αξίζει, επίσης, να τονίσουμε ότι η αρνητική επίδραση του κόκκινου κρέατος παρουσιάζεται πιο έντονη στον δυτικό πολιτισμό, όπου η κατανάλωσή του είναι μεγαλύτερη.

Συμπερασματικά το κόκκινο κρέας και ιδιαίτερα το επεξεργασμένο αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών και μεταβολικών επιπλοκών και αυτό πλέον τεκμηριώνεται από πλειάδα μελετών και μεταναλύσεων. Η Μεσογειακή διατροφή και οι συστάσεις της όσον αφορά το κρέας είναι η αναμφισβήτητη υγιής διατροφική απάντηση και στην περίπτωση του κόκκινου κρέατος», καταλήγουν ο κ. Μελιδώνης και η κ. Ταμπάκου.