Διπολική διαταραχή: Τα πρόδρομα συμπτώματα της σοβαρής ψυχικής νόσου

Βασική εκδήλωσή της είναι οι ακραίες διακυμάνσεις στη διάθεση που συμπαρασύρουν τη σκέψη, τη δραστηριότητα και τη γενικότερη συμπεριφορά του ατόμου. Γνωστή και ως «μανιοκατάθλιψη», η διπολική διαταραχή, είναι μια σοβαρή ψυχική νόσος η οποία αφορά το 4% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η εναλλαγή φάσεων μανίας με φάσεις κατάθλιψης, μεταξύ των οποίων παρεμβάλλονται διαστήματα με φυσιολογική διάθεση («νορμοθυμία»).

Όλοι οι άνθρωποι βιώνουν καθημερινά διακυμάνσεις στη διάθεσή τους, οι οποίες εξαρτώνται από τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος και από τον τρόπο με τον οποίο το άτομο τα επεξεργάζεται, τα ερμηνεύει και τα εσωτερικεύει. Οι διακυμάνσεις αυτές κινούνται κυρίως ανάμεσα στο συναίσθημα της χαράς και το συναίσθημα της λύπης και μπορούν να εμφανιστούν σε μια ποικιλία αποχρώσεων και παραλλαγών. Στη διπολική διαταραχή όμως, η μεταβλητότητα της διάθεσης είναι πολύ διαφορετική από τη συνηθισμένη. Οι διακυμάνσεις της έχουν ιδιαίτερα σοβαρό χαρακτήρα, λόγω της μεγάλης έντασης, της μακράς διάρκειας και των σημαντικών αρνητικών επιπτώσεών τους στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή του ατόμου. Ωστόσο, η διπολική διαταραχή είναι δυνατό να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, δίνοντας στο άτομο τη δυνατότητα να έχει μια ως επί το πλείστον ομαλή και δημιουργική ζωή.

Τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής

Η νόσος μπορεί να ξεκινήσει είτε με ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, είτε με ένα επεισόδιο μανίας. Όποιο από τα δύο και αν συμβεί, τις περισσότερες φορές τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται σταδιακά.

Τα συμπτώματα της κατάθλιψης

Πρώτα απ’ όλα πρέπει να επισημανθεί ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη θλίψη, που είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα και στη νόσο κατάθλιψη.   Η διαφορά ανάμεσα στη φυσιολογική θλίψη και στη νόσο κατάθλιψη έγκειται στο πλήθος των συμπτωμάτων, την ένταση, τη σοβαρότητα και τη διάρκειά τους. Προκειμένου να θέσουν τη διάγνωση της κατάθλιψης, οι ειδικοί θεωρούν ότι το άτομο πρέπει να εμφανίζει τουλάχιστον πέντε από τα συμπτώματα που παρατίθενται παρακάτω, τις περισσότερες ώρες της ημέρας, για τουλάχιστον δύο εβδομάδες και σχεδόν σε καθημερινή βάση.  Μερικές φορές, τα συμπτώματα αυτά είναι πιο έντονα το πρωί και υποχωρούν κατά τη διάρκεια της μέρας.

Στη φάση ενός καταθλιπτικού επεισοδίου ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει :
* Καταθλιπτική διάθεση, με ή χωρίς άγχος
* Αίσθημα κενού
* Απαισιοδοξία ή απελπισία και αίσθημα αβοηθησίας
* Ιδέες ενοχής & αναξιότητας
* Απώλεια των ενδιαφερόντων και αδυναμία άντλησης ικανοποίησης από τη συμμετοχή σε δραστηριότητες που ήταν προηγουμένως ευχάριστες
* Μείωση της ενεργητικότητας, εύκολη κόπωση
* Δυσκολία στη συγκέντρωση, τη μνήμη και στη δυνατότητα λήψης αποφάσεων
* Ανησυχία ή ευερεθιστότητα
* Διαταραχές του ύπνου
* Διαταραχές της όρεξης
* Μείωση της σεξουαλικής διάθεσης
* Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας και συχνά απόπειρες αυτοκτονίας

Τα συμπτώματα της μανίας

Στη διπολική διαταραχή, στον αντίθετο πόλο της κατάθλιψης βρίσκεται η μανία. Η ευφορία, που είναι το χαρακτηριστικό συναίσθημα στη φάση της μανίας, ξεπερνά τα όρια του φυσιολογικού και γίνεται παθολογική. Μιλάμε για μανία όταν τουλάχιστον τρία από τα παρακάτω συμπτώματα εκδηλώνονται ταυτόχρονα, συνοδευόμενα από ευφορική ή ευερέθιστη διάθεση, και είναι παρόντα κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε ημέρα και για διάστημα μεγαλύτερο της μιας εβδομάδας. Τα περισσότερα συμπτώματα της μανίας είναι αντίθετα από αυτά της κατάθλιψης.

Στη φάση ενός μανιακού επεισοδίου ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει:
* Υπερβολικά ευφορική διάθεση, υπεραισιοδοξία
* Έντονη δραστηριότητα
* Εκνευρισμό, ανησυχία, ευερεθιστότητα
* Παρορμητική ή επιθετική συμπεριφορά
* Γρήγορη και συχνά ανοργάνωτη σκέψη και ομιλία
* Διάσπαση προσοχής και αδυναμία συγκέντρωσης
* Μειωμένη ανάγκη για ύπνο
* Υπερεκτίμηση δυνάμεων και ικανοτήτων, ιδέες μεγαλείου
* Περιορισμένη κριτική ικανότητα, που επηρεάζει την επαφή του με την πραγματικότητα
* Έντονα υπερκαταναλωτική συμπεριφορά, αλόγιστες οικονομικές δαπάνες
* Σεξουαλική υπερδραστηριότητα
* Κατάχρηση ουσιών
* Αδυναμία κατανόησης του νοσηρού της κατάστασης

Πρόδρομα συμπτώματα

Τις περισσότερες φορές, η αλλαγή στη διάθεση δεν συμβαίνει εντελώς ξαφνικά. Μερικές φορές, περιστατικά της ζωής ενός ατόμου, ακόμη κι αν αυτά φαίνονται ασήμαντα, μπορεί να πυροδοτήσουν αυτή την αλλαγή, η οποία συνήθως αρχίζει να εμφανίζεται με κάποια προειδοποιητικά σημάδια, που υποδηλώνουν ότι κάτι πρόκειται να συμβεί άμεσα. Τις πρώτες φορές, το πιο πιθανό είναι το άτομο με διπολική διαταραχή να μην προσέξει αυτά τα σημάδια εγκαίρως. Σταδιακά, όμως, μπορεί να μάθει να τα αναγνωρίζει μόνο του, ή με τη βοήθεια του συντρόφου, της οικογένειας ή των φίλων του. Τα προειδοποιητικά σημάδια είναι συνήθως διαφορετικά για το κάθε άτομο.

Πώς εισβάλλει η κατάθλιψη
* Ακεφιά, θλίψη, απαισιοδοξία
* Ατονία, αδυναμία, εύκολη κόπωση
* Άγχος, δυσφορία
* Διαταραχές του ύπνου
* Περιορισμένο ενδιαφέρον για κοινωνικές επαφές
* Μειωμένες δραστηριότητες

Πώς εισβάλλει η μανία
* Υπερένταση, ανησυχία
* Πολλές κοινωνικές επαφές, υπερδραστηριότητα
* Περιορισμένη ανάγκη για ύπνο
* Υπερβολική  αισιοδοξία, ευφορική διάθεση
* Φλυαρία, σπατάλες και υπερκαταναλωτική συμπεριφορά

Με πληροφορίες από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ)

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Από διπολική διαταραχή αποκάλυψε ότι πάσχει η Μαράια Κάρεϊ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Κατάθλιψη: Η «παράδοξη» επίδραση της άνοιξης

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ: Οι νυχτερινοί τύποι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνουν πρόωρα απ’ ό,τι οι πρωινοί