Χρήστος Χατζηχριστοδούλου (ΕΟΔΥ): Τα δύσκολα χρόνια στην Κύπρο, οι αλλαγές στον ΕΟΔΥ και η σχέση με την Ειρήνη Αγαπηδάκη

Ο καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας Χρήστος Χατζηχριστοδούλου ανέλαβε τα ηνία του ΕΟΔΥ σε μια πολύ δύσκολη συγκυρία, την περίοδο που η Θεσσαλία υφίστατο τις επιπτώσεις των πλημμυρών.

Βέβαια ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ είναι μαθημένος στα δύσκολα και στις απογοητεύσεις και, όπως φαίνεται από την ενδιαφέρουσα προσωπική του ιστορία, δεν το βάζει ποτέ κάτω.

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κύπρο, στο κατεχόμενο χωριό Κάτω Ζώδια, στην περιοχή Μόρφου. Από μικρός «σφυρηλατήθηκε» σε ένα περιβάλλον με πολλή αγάπη, αλλά και με καθημερινό αγώνα για επιβίωση, καθώς στην οικογένεια υπήρχαν συνολικά έξι παιδιά και πάντα υπήρχαν αυξημένες ανάγκες. Γνώρισε την προσφυγιά και κατάφερε με προσωπικό αγώνα και με υποτροφίες να σπουδάσει και να ανελιχθεί στον τομέα του, κερδίζοντας πολλές διακρίσεις στην ανηφορική του πορεία.

Στη συνέντευξη, που μας παραχώρησε, μιλά για πρώτη φορά για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ως παιδί και ως νέος, καθώς και για το τι συνετέλεσε στο να ασχοληθεί με την Επιδημιολογία. Μας δίνει και ειδήσεις, που αφορούν στις κυοφορούμενες αλλαγές στον ΕΟΔΥ και περιγράφει την κατάσταση, στην οποία βρισκόταν ο Οργανισμός, όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του.

Προανήγγειλε ότι θα ληφθούν σκληρές αποφάσεις και απαντά στις «κακές γλώσσες», που συνδέουν τον διορισμό του με την φιλική σχέση, που διατηρεί με την αναπληρώτρια Υπουργό Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη.

Χ. Χατζηχριστοδούλου: Τα δύσκολα χρόνια

Άνθρωπος φιλομαθής, με ευαισθησίες, που δεν ξεχνά πώς ξεκίνησε, ο κ. Χρήστος Χατζηχριστοδούλου μεγάλωσε σε ένα ταπεινό σπιτικό, στο οποίο επικρατούσε η καλοσύνη, η στοργή και η ηρεμία. Ο ίδιος θυμάται:

«Το χωριό μου ήταν ένα αγροτικό χωριό με περίπου 3.000 κατοίκους με εύφορα χωράφια, όπου γινόταν καλλιέργεια πορτοκαλιών. Είμαστε έξι αδέλφια (3 αγόρια και 3 κορίτσια) και δόξα τω Θεώ όλα εν ζωή και με σπουδές. Ο πατέρας μου είχε βιοτεχνία παιδικών υποδημάτων και ήταν ένας πανέξυπνος και εργατικός άνθρωπος.  Παράλληλα καλλιεργούσε περίπου 2.000 πορτοκαλιές και γκρέιπφρουτ.

Η μητέρα μου ήταν μια δοτική θρησκευόμενη γυναίκα, με άπειρη αγάπη και καλοσύνη, η οποία μας μεγάλωσε με τρυφερότητα, μέσα από όλες τις αντίξοες συνθήκες που περάσαμε. Πρέπει να τονίσω ότι ο πατέρας μας αγαπούσε ιδιαίτερα τις σπουδές, παρότι ο ίδιος δεν σπούδασε. Ήξερε αγγλικά και τουρκικά και φρόντισε, πριν από το 1974, οι δύο αδελφές μου να πάνε σε ιδιωτικό αγγλικό σχολείο.

Μετά τον πόλεμο του 1974, πρόσφυγες αρχικά σε χωριό της οροσειράς του Τροόδου και στη συνέχεια στην παραμεθόριο περιοχή, κοντά στην πράσινη γραμμή της Λευκωσίας, αναγκάστηκα να συνεχίσω το σχολείο στο εκκλησιαστικό οικοτροφείο στο Καστέλι Κισάμου της Κρήτης. Εκεί παρέμεινα περίπου έξι μήνες, όπου διαπίστωσα την εξαίρετη φιλοξενία των Κρητικών και την αγάπη, με την οποία μας δέχτηκαν.

Επέστρεψα στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, από το οποίο αποφοίτησα με άριστα και πολλά βραβεία παρά τις δυσκολίες, που είχα στο να βρω ακόμη και χώρο για να διαβάσω, αφού μέναμε σε δύο δωμάτια οκτώ συνολικά άτομα».

Η σημαδιακή συνάντηση και η αλλαγή κατεύθυνσης

Από την 4η τάξη του Γυμνασίου είχε αποφασίσει ότι θέλει να γίνει γιατρός και, μάλιστα, ψυχίατρος. Στην πορεία δόθηκε στην οικογένειά του σπίτι σε προσφυγικό συνοικισμό και μετά από πολύ εντατικό διάβασμα πέρασε τις εξετάσεις για την Ιατρική στην Ελλάδα.

«Εδώ υπάρχουν δύο ενδιαφέρουσες ιστορίες, τις οποίες θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας. Αφού έκανα τη στρατιωτική μου θητεία και έφτασε ο χρόνος να φύγω για σπουδές, κατάλαβα ότι δεν είχα δυνατότητα να σπουδάσω στην Ελλάδα, αφού οι οικονομικές δυνατότητες του πατέρα μου ήταν πολύ περιορισμένες. Έτσι αποφάσισα κι έδωσα εξετάσεις για τις κρατικές υποτροφίες στις χώρες του τότε σοβιετικού μπλοκ. Με ενημέρωσαν ότι έγινα δεκτός στην Τσεχοσλοβακία και μου έδωσαν περίπου μία εβδομάδα να αποδεχθώ τη θέση.

Θυμάμαι ότι πήρα ένα χαρτί και έγραφα τα θετικά και τα αρνητικά της κάθε απόφασης. Η αδελφή μου, που δούλευε, μου είπε ότι θα μπορούσε να με βοηθήσει λίγο στην αρχή, αλλά δεν θα μπορούσε να αναλάβει πλήρως τις σπουδές μου για έξι χρόνια. Ο πατέρας μου, ως αριστερός, με συμβούλεψε να πάω στην Τσεχοσλοβακία, όπου ήταν πολύ καλά τα Πανεπιστήμια. Η μητέρα μου, από την άλλη, προσευχόταν και το μόνο, που μου έλεγε, ήταν να μη βασανίζομαι και ο Θεός θα με βοηθήσει να αποφασίσω αυτό που πρέπει.

Δευτέρα πρωί ξεκινήσαμε με τον πατέρα μου να πάμε στην Πρεσβεία, για να δηλώσουμε την αποδοχή της υποτροφίας για Τσεχοσλοβακία. Αφού διανύσαμε περίπου 150 μέτρα απόσταση, με ενημέρωσε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά στο αυτοκίνητο και ότι δύο λάστιχα είχανε ξεφουσκώσει. Το ένα το άλλαξε με τη ρεζέρβα επί τόπου και το δεύτερο έπρεπε να πάει σε βουλκανιζατέρ, για να το διορθώσει. Το αυτοκίνητο είχε σταματήσει ακριβώς δίπλα σε έναν τηλεφωνικό θάλαμο.

Περιμένοντας να γυρίσει ο πατέρας μου, μου ήρθε η ιδέα να τηλεφωνήσω στην καθηγήτρια γαλλικών, που είχα στο Γυμνάσιο – την κα. Αίγλη Καμίτση, η οποία με αγαπούσε ιδιαίτερα στο σχολείο – και να ζητήσω τη γνώμη της. Αυτή τη σκέψη την είχα όλη την εβδομάδα, αλλά δεν αποφάσιζα να το κάνω. Όταν βρέθηκα μπροστά στον τηλεφωνικό θάλαμο, το θεώρησα θεϊκή σύμπτωση και αποφάσισα να την πάρω.

Δεν είχα το τηλέφωνό της και πήρα μέσα από το 192 το τηλέφωνο του σπιτιού της.  Την βρήκα και της είπα τον προβληματισμό μου. Μου είπε ότι τα πτυχία από τις ανατολικές χώρες δεν αναγνωρίζονταν και ότι πολλά Πανεπιστήμια δεν έχουν καλή ποιότητα σπουδών. Μου είπε ακόμη ότι ανήκε σε φιλόπτωχο σύλλογο και ότι για τον πρώτο χρόνο θα με βοηθούσε με το ποσό των 200 λιρών και για τα επόμενα χρόνια θα με βοηθούσε να πάρω την Μακάριο υποτροφία.

Πράγματι έτσι κι έγινε και κατάφερα και σπούδασα στην Αθήνα. Ήθελα να γίνω ψυχίατρος μέχρι περίπου το τρίτο έτος. Μου άρεσε αυτή η ειδικότητα και προσπαθούσα να βοηθήσω άτομα, που είχαν προβλήματα, φοιτητές κ. ά. Μάλιστα φαινόταν ότι τα κατάφερνα κιόλας. Το 1984 η αδελφή ενός υποτακτικού του Γέροντα Πορφυρίου (στον Ωρωπό) έκανε μία κρίση ψυχωσική και πήγαμε με έναν φίλο μου,  που σπούδαζε Θεολογία, να βρούμε τον αδελφό της και να πάρουμε την έγκρισή του για να τη δει ψυχίατρος. Εκεί γνώρισα τον Γέροντα Πορφύριο.

Στη συνάντηση που είχαμε, με ρώτησε τι σπουδάζω και τι ειδικότητα θα ήθελα να ακολουθήσω. Του είπα ότι σπούδαζα Ιατρική και ότι θα ήθελα να ακολουθήσω Ψυχιατρική. Να σημειωθεί ότι ο Άγιος, σήμερα, Πορφύριος, όταν σου μιλούσε, σου κρατούσε το χέρι και έπαιρνε τον σφυγμό σου. Εγώ επέμενα και του εξηγούσα γιατί θέλω να γίνω ψυχίατρος. Με ρώτησε τι μάθημα κάνουμε στην Ιατρική πριν από την Παθολογία και του απάντησα ότι κάνουμε Φυσιολογία.

Έτσι είναι, μου λέει, πρώτα μπαίνει το φυσιολογικό και μετά το παθολογικό και αμέσως με ρωτάει: «Πώς θα κάνεις Ψυχιατρική, αφού δεν υπάρχει φυσιολογία της ψυχής;». Μάλιστα, πριν φύγω, επέμενε πολύ και μου είπε: «Ακούς τι σου λέω; Δεν θα γίνεις ψυχίατρος». Έφυγα προβληματισμένος, χωρίς να έχω ακόμη πειστεί, ότι δεν πρέπει να γίνω ψυχίατρος.

Κατεβήκαμε στον δρόμο, όπου ήταν περίπου απόσταση ενός χιλιομέτρου και περιμέναμε στη στάση το λεωφορείο, να πάμε στην Αθήνα. Εκεί σταμάτησε ένα ταξί και μας ρώτησε πού πάμε. Του είπαμε ότι δεν είχαμε χρήματα για Αθήνα και μας είπε ότι αφού πάει άδειος, θα μας πάει δωρεάν. Μας ρώτησε τι σπουδάζαμε. Μόλις του είπα ψυχίατρος, μου είπε «γίνε ό,τι θέλεις, αλλά ψυχίατρος μη γίνεις. Οι μισοί είναι τρελοί πριν γίνουν και οι άλλοι μισοί τρελαίνονται μετά».

Το κατάλαβα ότι δεν κάνω για ψυχίατρος, όταν έκανα το τρίμηνο της Ψυχιατρικής στο Δρομοκαΐτειο και είδα τα τμήματα με τα βαριά περιστατικά ασθενών στην «Αγία Μαρκέλλα» και στον «Άγιο Ισίδωρο».

Η επαγγελματική διαδρομή και ο έρωτας

Ο κ. Χατζηχριστοδούλου έκανε ειδικότητα Παιδιατρικής πρώτα στο «Λοιμωδών» και μετά στο «Παίδων Αγία Σοφία». Έκανε διατριβή στο Πανεπιστήμιο Κρήτης με τον καθηγητή Γιάννη Τσελέντη σε κλινική δοκιμή εμβολίου της βρουκέλωσης. Τον γνώρισε μέσω συμπτώσεων, καθώς ήθελε να κάνει Τροπική Ιατρική, με σκοπό να πάει να δουλέψει στην Αφρική.

«Θέλω σε αυτό το σημείο να εκφράσω τις ευχαριστίες μου σε δύο καθηγητές στο «Παίδων Αγία Σοφία». Στον κ. Χρήστο Κατάμη και στην κα. Μαρία Θεοδωρίδου, οι οποίοι υπήρξαν δάσκαλοι και μέντορές μου μέχρι και σήμερα», λέει με συγκίνηση.

Στη διάρκεια της ειδικότητάς του στο «Λοιμωδών», γνώρισε και τη σύζυγό του Γεωργία, στην οποία, όπως λέει, οφείλει σχεδόν τα πάντα, τόσο στην προσωπική του ζωή, όσο και στην καριέρα του.

«Με τη Γεωργία είχαμε την ευλογία να αποκτήσουμε τέσσερα παιδιά. Άσκησα την Παιδιατρική για περίπου τρία χρόνια, ενώ παρατήρησα ότι μου άρεσε να ασχολούμαι με την Επιδημιολογία. Έμαθα μόνος μου Προγράμματα Επιδημιολογίας (Epi Info) και συμμετείχα σε επιδημιολογικές μελέτες πεδίου. Το 1996 αποφάσισα να κάνω το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Παρεμβατικής Επιδημιολογίας Πεδίου ( EPIET) στη Γλασκώβη, κάνοντας στροφή και εγκαταλείποντας την Παιδιατρική.

Η Παιδιατρική έχει μεγάλο κομμάτι προληπτικής ιατρικής, λοιμωδών νοσημάτων, εμβολίων, διατροφής, ανάπτυξης κτλ. Κι έτσι πίστευα ότι ήταν ένας καλός συνδυασμός και μου έδωσε την δυνατότητα να ασχοληθώ με την Επιδημιολογία και με την πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων», μας λέει.

Επιστροφή σε παλιά λημέρια

Επέστρεψε μετά από παρότρυνση του τότε Υφυπουργού Υγείας Μανώλη Σκουλάκη – τον οποίο χαρακτηρίζει εξαίρετο πολιτικό – για να ιδρύσει στα τέλη του 1997 το ΕΚΕΠΑΠ (Εθνικό Κέντρο Επιδημιολογικής Παρακολούθησης και Παρέμβασης).

«Τότε ο Υφυπουργός βρισκόταν σε αδιέξοδο, γιατί είχε επιδημία ηπατίτιδας Α στην Ξάνθη και είχε αντικρουόμενες εισηγήσεις.

Να θυμίσω ότι τότε το ΚΕΕΛ (μετέπειτα ΚΕΕΛΠΝΟ και νυν ΕΟΔΥ) είχε μόνο την επιτήρηση του HIV (AIDS). Τα λοιμώδη νοσήματα δηλώνονταν εγγράφως στο Υπουργείο Υγείας, σύμφωνα με το νόμο του 1953 περί υποχρεωτικώς δηλούμενων νοσημάτων», θυμάται ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ.

Το αρχείο είκοσι χρόνων μεταφέρθηκε σε φακέλους στο ΚΕΕΛ. Δημιουργήθηκαν βάσεις δεδομένων και πρόγραμμα ανάλυσης στο επιδημιολογικό πρόγραμμα Epi Info και ξεκίνησε η καταχώρηση των παλιών δεδομένων υπό τον κ. Χατζηχριστοδούλου, σε συνεργασία με δεκαπέντε άτομα προσωπικό, διοικητικό και επιστημονικό.

Δημιούργησαν βάση δεδομένων και καταχώρησαν όλα τα δηλωμένα κρούσματα. Άρχισαν να καταχωρούν σε τακτική βάση τα κρούσματα, που δηλώνονταν σε μηνιαία βάση στο Υπουργείο Υγείας. Επίσης δημιούργησαν εργαστηριακό δίκτυο καταγραφής και δίκτυο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας για τη γρίπη. Παράλληλα εξέδωσαν μηνιαίο περιοδικό με τη βοήθεια του αείμνηστου μικροβιολόγου Βασίλη Δανιηλίδη (14 τεύχη) τα οποία έστελναν σε 6.000 γιατρούς. Δημιούργησαν την πρώτη web based εφαρμογή για δήλωση γαστρεντερίτιδας, στο πλαίσιο επιδημιολογικής επιτήρησης σε τουριστικές περιοχές.

«Ακόμη και σήμερα, εν έτη 2024, ο ΕΟΔΥ δεν έχει web based εφαρμογή. Πρόκειται να εγκατασταθούν δύο το επόμενο χρονικό διάστημα. Από το ΚΕΕΛ εξαναγκάστηκα σε παραίτηση τον Φεβρουάριο του 2000, αφού άλλαξε με πολιτική απόφαση και βάλανε επιστημονικό συμβούλιο πάνω από εμένα και στην ουσία με καταργούσαν από επιστημονικό υπεύθυνο του ΕΚΕΠΑΠ. Αρχικά ανέλαβα σύμβουλος του Υπουργείου Υγείας της Κύπρου για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος επιδημιολογικής επιτήρησης των λοιμωδών νοσημάτων και στη συνέχεια ανέλαβα την υγειονομική επιτήρηση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, σε ένα πρόγραμμα στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας», αναφέρει.

Και προσθέτει: «Τότε δημιουργήσαμε ένα σύγχρονο πρόγραμμα επιθεωρήσεων με δελτία καταγραφής, δελτία ελέγχου, δελτία αποτελεσμάτων στις διευθύνσεις υγείας των δεκατριών ολυμπιακών πόλεων. Ήταν πλήρως ψηφιοποιημένο με κεντρική συλλογή και ανάλυση των δεδομένων σε ημερήσια βάση (web based εφαρμογή). Το σύστημα λειτούργησε άψογα, τόσο κατά την προετοιμασία, όσο και κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Δυστυχώς η Πολιτεία τότε, παρότι κάναμε πρόταση για επέκταση στις υπόλοιπες περιφερειακές ενότητες με ελάχιστο κόστος, παρέλαβε τον εξοπλισμό, αλλά δεν αξιοποίησε το σύστημα.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι συναντήθηκα με τον τότε πρόεδρο του ΕΦΕΤ και του πρότεινα να εφαρμοστεί σε όλη την επικράτεια με ένα κόστος περίπου 150.000 ευρώ.  Εκ των υστέρων έμαθα ότι στα πλαίσια ΚΠΣ προκηρύχθηκε έργο 1.000.000, το οποίο ανέλαβε ιδιωτική εταιρεία και δεν υλοποιήθηκε ποτέ.  Η δουλειά μας, δυστυχώς, πήγε χαμένη. Το μόνο που μας έμεινε ήταν 14 δημοσιεύσεις σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά», λέει με πικρία.

Η Θεσσαλία, τα ευχαριστώ και οι απογοητεύσεις

Το 2003 εκλέχθηκε επίκουρος καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας στο Ιατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Πήγε στη Λάρισα μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, όντας το μοναδικό μέλος του Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου. Του δόθηκε ένα γραφείο σε ενοικιαζόμενη πολυκατοικία και ξεκίνησε την οργάνωση του Εργαστηρίου. Ευγνώμων για όλους, όσοι τον βοήθησαν, δεν τους ξεχνά.

«Η πρώτη μου συνεργάτης ήταν διοικητικό προσωπικό, μου παραχωρήθηκε από τον ΕΟΔΥ. Από την ομάδα των Ολυμπιακών Αγώνων ξεχώρισα την κα Βαρβάρα Μουχτούρη, υγιεινολόγο, με την οποία συνεργάστηκα όλα αυτά τα χρόνια για να ιδρύσουμε στην ουσία και να λειτουργήσουμε το Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Πρόκειται για εξαιρετική επιστήμονα με ήθος και οφείλω να ομολογήσω ότι, χωρίς τη βοήθειά της, δεν θα είχα καταφέρει ό,τι κατάφερα στη σταδιοδρομία μου. Αρχικά πήραμε ένα πρόγραμμα από το ΚΠΣ του Υπουργείου Υγείας για εργαστηριακό εξοπλισμό. Με έσοδα από μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών, το οποίο ιδρύσαμε το 2006, πήραμε  συμπληρωματικό εξοπλισμό για το Εργαστήριο.

Επίσης το 2006 υποβάλαμε το πρώτο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για θέματα υγιεινής και πρόληψης λοιμωδών νοσημάτων στα κρουαζιερόπλοια. Λειτούργησε το πρώτο Εργαστήριο σε ενοικιαζόμενο χώρο στην οδό Λαπιθών, όπου κάναμε τα πρώτα περιβαλλοντικά δείγματα. Εδώ οφείλω να ευχαριστήσω τον κ. Βασίλη Δανιηλίδη, ο οποίος ήταν εξαιρετικός μικροβιολόγος και γνώστης  του αντικειμένου και η βοήθειά του ήταν καταλυτική στο να λειτουργήσει  το Εργαστήριο. Στη συνέχεια το εργαστήριο μεταφέρθηκε στο κίτρο Κατσίγρα όπου σιγά – σιγά επεκτάθηκε σε τέσσερις ορόφους και από το 2008 λειτουργεί ως Περιφερειακό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας (ΠΕΔΥ) Θεσσαλίας.

Από το 2014 έως σήμερα είναι συνεργαζόμενο κέντρο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για θέματα διεθνούς υγειονομικού κανονισμού (ΔΥΚ).  Όλο αυτό το διάστημα έχουμε πάρει πολλά ευρωπαϊκά και εθνικά ερευνητικά προγράμματα, καθώς και ερευνητικά προγράμματα HORIZON. Σήμερα έχουμε τέσσερα μέλη ΔΕΠ – σύντομα θα γίνουν πέντε – και συνολικά εργάζονται στο Εργαστήριο πάνω από 50 άτομα ερευνητές και λοιπό προσωπικό.

Το Εργαστήριο διαθέτει Χημικό και Μικροβιολογικό Τμήμα και Τμήμα Μοριακής Επιδημιολογίας. Σήμερα διαθέτει προηγμένο εξοπλισμό και είναι διαπιστευμένο με το ISO 17045. Αυτά όλα έγιναν με την βοήθεια όλων των συνεργατών, που διαχρονικά δούλεψαν στο Εργαστήριο, τους οποίους και ευχαριστώ ιδιαίτερα.

Όπως είπα στην αρχή, ένας από τους πόθους μου ήταν να δουλέψω στην Αφρική. Δυστυχώς δεν κατάφερα να το κάνω στην  αρχή της καριέρας μου, όμως μου δόθηκε η ευκαιρία, μέσα από ένα μάθημα που αφορά στην Επιδημιολογία και στην Πρόληψη Λοιμωδών Νοσημάτων, να επισκεπτόμαστε την Κένυα μαζί με φοιτητές κάθε καλοκαίρι, μαζί με άλλους εξαίρετους καθηγητές του Τμήματος και φυσικά τον εξαιρετικό φίλο και συνεργάτη καθηγητή Ματθαίο Σπελέτα. Σε όλη αυτή τη διαδρομή φυσικά αντιμετώπισα καθημερνά προβλήματα, εμπόδια και πολλές φορές απογοητεύτηκα, αλλά δεν το έβαλα κάτω.

Κάτι που με χαρακτηρίζει, πιστεύω, είναι η υπομονή και η επιμονή. Την υπομονή μου τη δίδαξε η μητέρα μου και την επιμονή και την εργατικότητα ο πατέρας μου. Πάντα μου έλεγε φαγητό να αφήσεις για την άλλη μέρα, δουλειά να μην αφήσεις και φυσικά μου  έλεγε ότι όλα λύνονται με δουλειά, δουλειά, δουλειά. Και ίσως αυτό να είναι και το μότο στην ζωή μου, ότι όποιος δουλεύει και αγωνίζεται, ποτέ δεν χάνεται».

Ο ΕΟΔΥ και οι σκληρές αποφάσεις

Τον Σεπτέμβριο ανέλαβε τον Εθνικό Οργανισμό Υγείας (ΕΟΔΥ). Ήταν η πιο δύσκολη περίοδος της ζωής του, όπως μας λέει, διότι έπρεπε να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις των πλημμυρών στη Θεσσαλία στη δημόσια υγεία και να αναλάβει έναν Οργανισμό με πάνω από 2.000 άτομα προσωπικό.

«Παρότι γνώριζα τον Οργανισμό – γιατί μετά την αποχώρησή μου υπήρξα σύμβουλος για θέματα επιδημιολογικής επιτήρησης από το 2013 έως το 2015 – οφείλω να ομολογήσω ότι η κατάσταση, που βρήκα, ήταν χειρότερη απ’ ό,τι περίμενα. Το επιστημονικό προσωπικό ελάχιστο και όχι όσο πρέπει εκπαιδευμένο. Τουλάχιστον 1.500 άτομα αυτή την στιγμή ασχολούνται με αντικείμενα, που είναι εκτός του σκοπού λειτουργίας του ΕΟΔΥ: 1) παροχή Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας σε μετανάστες – πρόγραμμα PHILOS, 2) πάνω από χίλια άτομα ειδικού σκοπού για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19.

Από τα 1.500 άτομα ο Οργανισμός χρειάζεται περίπου 100 άτομα για την επιδημιολογική επιτήρηση και την πρόληψη νοσημάτων σε μετανάστες, καθώς και για τις κινητές μονάδες επιδημιολογίας πεδίου. Όπως καταλαβαίνετε, πρέπει να ληφθούν σκληρές αποφάσεις και να βρεθεί λύση για ανθρώπους, που προσέφεραν στην αντιμετώπιση της πανδημίας, καθώς και στην αντιμετώπιση του προσφυγικού.

Είμαστε σε στενή συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας, για να βρούμε τις καλύτερες λύσεις απορρόφησης αυτών των εργαζομένων σε Φορείς Υγείας. Παράλληλα ο Οργανισμός δεν είχε καμία βάση δεδομένων και στην ουσία λειτουργούσε με παλαιότερες βάσεις, που δημιούργησα στο πλαίσιο του ΕΚΕΠΑΠ το 1998, οι οποίες εξελίχθηκαν και με αρχεία σε excel. Επίσης δεν είχε το πιο σημαντικό εργαλείο επιδημιολογικής επιτήρησης, αυτό της εργαστηριακής καταγραφής. Έχει μόνο το σύστημα υποχρεωτικώς δηλωμένων νοσημάτων, το οποίο παρουσιάζει σημαντική υποδήλωση, για να λειτουργήσει σωστά.

Με το που αναλάβαμε στον ΕΟΔΥ, ξεκινήσαμε έναν αγώνα, ώστε το 2024 να διαπιστευθεί το ΚΕΔΥ και παράλληλά να αξιοποιήσει τον καινούριο εξοπλισμό, που είχε, ήδη, προμηθευτεί. Επιπλέον σκοπεύουμε να λειτουργήσουμε το ΠΕΔΥ Κεντρικής Μακεδονίας και Αλεξανδρούπολης, καθώς και δίκτυο συνεργαζόμενων εργαστηρίων», όπως επισημαίνει.

Η σχέση με την Ειρήνη Αγαπηδάκη

Το όνομα του κ. Χατζηχριστοδούλου ακουγόταν έντονα το διάστημα πριν από την ανάληψη των καθηκόντων του, ως υποψηφίου για την προεδρία του ΕΟΔΥ. Και όταν ανέλαβε, αρκετοί συνέδεσαν τον διορισμό του με τη φιλική σχέση που διατηρεί με την κα Αγαπηδάκη. Τι απαντά;

«Η αλήθεια είναι ότι την κα. Αγαπηδάκη τη γνώρισα όταν ήταν Γενική Γραμματέας Δημόσιας Υγείας. Συνεργάστηκα μαζί της στο πλαίσιο της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για την COVID-19 και στο πλαίσιο λειτουργίας της Εθνικής Επιτροπής Δημόσιας Υγείας, στην οποία είμαι αντιπρόεδρος. Είχαμε μια πολύ καλή συνεργασία και ενδεχομένως να εκτίμησε τις ικανότητές μου.

Παρόλα αυτά πρέπει να σας πω, ότι η κυβέρνηση μου είχε προτείνει και δυόμιση χρόνια πριν να αναλάβω τον ΕΟΔΥ (ο τότε Υπουργός Υγείας κ. Πλεύρης) – υπάρχουν και σχετικά δημοσιεύματα – και οι αντιρρήσεις μου ήταν στο διοικητικό έργο και όχι τόσο στο επιστημονικό.  Φυσικά χρειαζόταν αλλαγή στη νομοθεσία, που τότε δεν υπήρχαν χρονικά περιθώρια να γίνει.

Οφείλω να πω ότι τελικά δέχθηκα την πρόταση της κας. Αγαπηδάκη, γιατί κι εγώ την εκτιμώ πολύ και πίστευα ότι θα έχουμε καλή συνεργασία. Αυτό είναι απαραίτητο για να επιτύχει κάποιος στον συγκεκριμένο Οργανισμό. Το να έχεις καλή σχέση με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου, που εποπτεύει τον Οργανισμό, δε νομίζω ότι είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Σε όλες τις χώρες ισχύει.

Αρκεί να σας αναφέρω ότι στο Robert Koch Institute στη Γερμανία, παρότι ο πρόεδρος ήταν αορίστου χρόνου και όχι με συγκριμένη θητεία, παραιτήθηκε, γιατί είχε δυσκολίες με τον Υπουργό Υγείας. Συνεπώς είναι κατανοητό και προσπάθησα και προσπαθώ και με την υπόλοιπη ηγεσία του Υπουργείου, τον κ. Χρυσοχοϊδη στο παρελθόν, τον κ. Θεμιστοκλέους και τώρα με τον κ. Γεωργιάδη, να έχουμε καλούς διαύλους επικοινωνίας, ώστε να προωθούμε την αναδιοργάνωση του Οργανισμού».

Οι επόμενες κινήσεις

Όπως εξηγεί, υπάρχει η βούληση από πλευράς του Υπουργείου Υγείας να δοθεί γενναία χρηματοδότηση μέσω του RRF, η οποία θα κινηθεί σε τρεις άξονες:

1. Θεσμική και λειτουργική αναδιοργάνωση του Οργανισμού (οργανόγραμμα, διοικητικές διαδικασίες, οργάνωση περιφερειακών δομών, εκπαίδευση προσωπικού κτλ.
2. Αναδιοργάνωσή και ψηφιοποίηση συστημάτων επιδημιολογικής επιτήρησης, τόσο για μεταδοτικά νοσήματα, όσο και για τα μη μεταδοτικά.
3. Αναδιοργάνωση των σχεδίων ετοιμότητας και απόκρισης για όλους τους κινδύνους και τις διασυνοριακές απειλές.

«Όπως καταλαβαίνετε, είναι εξαιρετικά σύνθετο και πολύπλοκο το έργο στον ΕΟΔΥ. Πρέπει να δουλέψουμε στενά με όλο το προσωπικό, το οποίο ευχαριστώ για την μέχρι τώρα συνεργασία, και να κάνουμε γενναία βήματα προς τα εμπρός, ώστε να ανταποκριθούμε στις σύγχρονες ανάγκες της Δημόσιας Υγείας».

Η αγάπη για τη μαγειρική

Ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ αφιερώνει τον ελεύθερο χρόνο του στην οικογένειά του και τους μαγειρεύει συχνά – οι πληροφορίες λένε ότι κάνει «άπαικτο» ψητό στον φούρνο.

«Έχω τέσσερα παιδιά και με την βοήθεια του Θεού καταφέραμε να τα μεγαλώσουμε.  Σπουδάσανε και εργάζονται όλα. Τα τρία είναι παντρεμένα και έχω ήδη δύο εγγονάκια.

Επίσης μου αρέσει πολύ το περπάτημα και το μαγείρεμα. Μαγειρεύω τακτικά για την οικογένεια, κυρίως παραδοσιακά φαγητά, που έμαθα από τη μητέρα μου. Πιστεύω ότι είναι νόστιμα τα φαγητά, αν και τα αδέλφια μου, για να με πειράξουν, λένε ότι αυτό το καλλιέργησε η γυναίκα μου, για να μην σταματήσω να μαγειρεύω», καταλήγει με χιούμορ.

Διαβάστε επίσης:

Ράντζα: Θα εξαφανιστούν κάποτε από τα νοσοκομεία;

Μεταμοσχεύσεις: 87 οικογένειες το 2023 έσωσαν 200 ασθενείς με την προσφορά οργάνων των δικών τους ανθρώπων που χάθηκαν

Τι είναι το pH του δέρματος και γιατί έχει σημασία