Κυκλοφορεί σε περισσότερες από 80 χώρες. Είναι το πρώτο φάρμακο, που έγινε τόσο γνωστό με την εμπορική του ονομασία και, μάλιστα, από αυτό «βαφτίστηκαν» και όλα τα άλλα αναλγητικά με παρόμοια δράση.

Η διάσημη ασπιρίνη μετράει ήδη 120 χρόνια ζωής, αλλά, παρόλα αυτά, περηφανεύεται πως είναι ακόμη στην ακμή της, καθώς – μετά από πολλά «lifting» – εξακολουθεί να κάνει πολλές πωλήσεις στην Ελλάδα και στον κόσμο.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στη χώρα μας μόνο την τελευταία 5ετία οι πωλήσεις της ξεπέρασαν τα 8 εκατ. κουτιά – το 2021 οι πωλήσεις ξεπέρασαν το 1 εκατ κουτιά. Θεωρείται, όχι άδικα, το πιο διαδεδομένο φάρμακο σε όλο τον κόσμο και χορηγείται ως επί το πλείστον για τους πόνους και για τον πυρετό.

Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι καταναλώνονται 80 δις ταμπλέτες τον χρόνο και στην Ευρώπη 50 δις ταμπλέτες τον χρόνο.

Στιγμές – ορόσημο του φαρμάκου ήταν, μεταξύ άλλων, η χρονιά που μπήκε στο Βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες, αλλά, φυσικά, και όταν «πέταξε» στο Φεγγάρι, σε μια παγκόσμια πρώτη…

Ασπιρίνη: Ένα φάρμακο – μύθος

Η ασπιρίνη χαρακτηρίζεται ως χάπι – μύθος από τους ιστορικούς της Φαρμακολογίας. Ήταν το πρώτο φάρμακο, το οποίο θεράπευσε τον πόνο, τον πυρετό και την φλεγμονή, αλλάζοντας τον τρόπο αντιμετώπισης αυτών των τόσο συχνών προβλημάτων.

Ανακαλύφθηκε το 1897 σε μια μικρή βιομηχανική πόλη της Γερμανίας, το Βούπερταλ. Σε ένα εργαστήριο της – μικρής τότε – εταιρείας Bayer, ο νεαρός επιστήμονας Dr. Felix Hoffmann ήταν ο πρώτος, που κατάφερε να συνθέσει μια χημικά καθαρή και σταθερή μορφή ακετυλοσαλικυλικού οξέος (ASA), το οποίο γίνεται το δραστικό συστατικό της ασπιρίνης.

Ο πατέρας του Hoffmann έπασχε από ρευματοειδή αρθρίτιδα. Υπέφερε από πόνους και για να τους αντιμετωπίσει, έπαιρνε σαλικυλικό οξύ. Βέβαια υπέφερε και από τις παρενέργειες του οξέος και ήταν αυτό, που παρακίνησε τον γιο του, ώστε να ψάξει και να βρει έναν τρόπο, να είναι το φάρμακο καλύτερα ανεκτό.

Έτσι παρασκεύασε την ασπιρίνη στο εργαστήριο και περήφανος έδειξε το επίτευγμά του στον διευθυντή του, ο οποίος το απέρριψε ως άχρηστο και ως δυνητικά επικίνδυνο. Απογοητευμένος ο Hoffmann πηγαίνει το φάρμακό του στα νοσοκομεία του Βερολίνου και δικαιώνεται από τα αποτελέσματά του στους ασθενείς. Όμως δεν είχε κατοχυρώσει την ανακάλυψή του και δεν είχε μερίδιο από τα υπέρογκα κέρδη της εταιρείας…

Το 1899 το ακετυλοσαλικυλικό οξύ καταγράφηκε στο Βερολίνο ως πατέντα με το όνομα Aspirin: A = Acetyl acetic acid moitey, spir = spirea ulmaria salicylic acid, in = common ending.

Το φάρμακο που έκανε τη Bayer κολοσσό

Το brand Aspirin™ καταχωρείται ως εμπορικό σήμα και στην αρχή κυκλοφορεί στην αγορά σε μορφή σκόνης. Η παρασκευάστρια φαρμακευτική εταιρεία παραδίδει χέρι με χέρι το φάρμακο στα φαρμακεία σε μικρά γυάλινα φιαλίδια των 250 γραμμαρίων. Στη συνέχεια 500 mg της σκόνης ζυγίζονται και διανέμονται στους πελάτες σε μικρές χάρτινες σακούλες. Μόλις έναν χρόνο αργότερα, η Bayer λανσάρει το αναλγητικό στην κλασική μορφή του δισκίου – ένα από τα πρώτα φάρμακα που κυκλοφόρησαν στην αγορά σε αυτή τη μορφή δοσολογίας.

Σε αυτό το σημείο έχει ενδιαφέρον να μάθουμε την ετυμολογία της λέξης ασπιρίνη. Προέρχεται από τη λέξη «σπειραία», που είναι ένα γένος θάμνων, στους οποίους υπάρχει σε αρκετή ποσότητα το βασικό συστατικό της ασπιρίνης, το σαλικυλικό οξύ. Το σαλικυλικό οξύ βοηθά τα φυτά να προστατευτούν από τις ιογενείς λοιμώξεις. Είναι ένα φυσικό εκχύλισμα, που βρίσκεται στον φλοιό διάφορων δένδρων, όπως είναι η ιτιά, καθώς και σε μια σειρά από φρούτα, λαχανικά και δημητριακά, όπως τα φασόλια, ο αρακάς, το τριφύλλι και άλλα.

Το σαλικυλικό οξύ το χρησιμοποιούσε και ο Ιπποκράτης, καθώς ήδη από τον 5ο π.Χ. αιώνα είχε ανακαλύψει την καταπραϋντική δράση του σαλικυλικού οξέος. Πιο συγκεκριμένα πρότεινε σε ασθενείς να μασάνε φλοιό ιτιάς, όταν πονούσαν ή όταν είχαν πυρετό, ενώ προέτρεπε τις γυναίκες να πίνουν ένα αφέψημα από φλοιό ιτιάς, για τη μείωση των πόνων στη διάρκεια του τοκετού.

Ημερομηνίες – σταθμοί σε μια ιστορία 120 ετών

Το 1901 η ασπιρίνη εμφανίζεται για πρώτη φορά στην αγορά ως αναλγητικό σε μορφή δισκίου και το 1915 διατίθεται χωρίς ιατρική συνταγή και καταφέρνει να γίνει best seller στην Αμερική. Στην Ελλάδα άρχισε να διατίθεται το 1925.

Το 1950 είναι χρονιά – ορόσημο, καθώς το φάρμακο μπαίνει στο Βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες, ως το αναλγητικό με τις μεγαλύτερες πωλήσεις παγκοσμίως. Περνάνε σχεδόν 20 χρόνια και η ασπιρίνη «πετάει» στο Φεγγάρι, ως βασικό στοιχείο του μικρού φαρμακείου στο Apollo 11.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 κάνει την εμφάνισή του το κλασικό πράσινο κουτί της ασπιρίνης, που όλοι γνωρίζουμε σήμερα και, μάλιστα, σε πρωτοποριακό blister, με τη φράση «πιέσατε με τον αντίχειρα, για να πέσει το δισκίο».

Το 1982 τρεις ερευνητές (Sune K. Bergstrom, Bengt I.Samuelsson & John R. Vane) πήραν το βραβείο Νόμπελ, για την ανακάλυψη του τρόπου δράσης της ασπιρίνης. Τρία χρόνια μετά, το 1985, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) εγκρίνει τη χρήση της (με τις οδηγίες γιατρού) για την πρόληψη του δευτερογενούς εμφράγματος και του δευτερογενούς ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου.

Ασπιρίνη και καρδιά: Μια δυνατή σχέση

Η επίδραση της ασπιρίνης στην καρδιά έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών επιστημονικών μελετών. Στα 90’s το φάρμακο συστήνεται ως αγωγή κατά τη διάρκεια ενός πιθανολογούμενου εμφράγματος από την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία. Πλέον όλοι – και περισσότερο οι άνδρες – κυκλοφορούν με μια ασπιρίνη στην τσέπη «για το ο μη γένοιτο».

Το σκεύασμα αποδεικνύεται αποτελεσματικό και στην πρόληψη των καρδιαγγειακών επεισοδίων σε ασθενείς με συγκεκριμένο προφίλ, οι οποίοι διατρέχουν υψηλό κίνδυνο, κάτι που το καθιστά case study και στην επιστήμη, εκτός από το branding.

Το brand ασπιρίνη χαίρει της εμπιστοσύνης του μεγαλύτερου αριθμού των καταναλωτών στη διάρκεια των χρόνων, σε σύγκριση με οποιοδήποτε άλλο μη συνταγογραφούμενο παυσίπονο.

Από τα πρώτα χρόνια κυκλοφορίας του, το ακετυλοσαλικυλικό οξύ (ASA), το δραστικό συστατικό της ασπιρίνης, συνεχίζει να χρησιμοποιείται ως σημείο αναφοράς για την ανακούφιση από τον πόνο και για την πρόληψη καρδιαγγειακών συμβάντων.

Οι λεγόμενες αντιαιμοπεταλιακές ιδιότητες του φαρμάκου το διαχωρίζουν από όλα τα άλλα φάρμακα της κατηγορίας του.

Η Aspirin™ περιλαμβάνεται στη λίστα των βασικών φαρμάκων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, με βάση την ανακούφιση από τον πόνο και την αντιαιμοπεταλιακή της δράση.

Όσο για τον φόβο της γαστρορραγίας, που για δεκαετίες ολόκληρες «στοίχειωνε» το σκεύασμα, η παρασκευάστρια εταιρεία απαντάει με πλήθος επιστημονικών μελετών.

Οι πρόσφατες μετα-αναλύσεις (reviews) περιελάμβαναν δεδομένα μεμονωμένων ασθενών ή δεδομένα πληθυσμού σε επίπεδο μελέτης από 145 κλινικές δοκιμές, που αντιπροσωπεύουν περισσότερες από 32.000 ασθενείς και 20 χρόνια έρευνας για τέτοια χρήση.

Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν το συνολικό προφίλ ασφάλειας του γαστρεντερικού της Aspirin™ στη βραχυπρόθεσμη θεραπεία ήπιου έως μέτριου πόνου και πυρετού λόγω κρυολογήματος ή γρίπης – όταν χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις οδηγίες – καταδεικνύοντας χαμηλή συχνότητα εμφάνισης παρενεργειών από το γαστρεντερικό σύστημα, που σχετίζονται με τη χρήση φαρμάκου.

Η Aspirin™ βρίσκεται σε περίοπτη θέση στο Εθνικό Μουσείο Αμερικανικής Ιστορίας του ιδρύματος Smithsonian των ΗΠΑ, δίπλα στο στηθοσκόπιο και στην τεχνητή καρδιά.

Διαβάστε επίσης

Αύξηση 30% στα κρούσματα COVID-19 παγκοσμίως – Νέα υποπαραλλαγή ανησυχεί