Αυχενικό σύνδρομο του κινητού: Τα συμπτώματα και οι κίνδυνοι

Οι πολλές ώρες χρήσης του κινητού ή του tablet, διαβάζοντας, γράφοντας, κάνοντας post στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή/και παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια, εγκυμονούν τον κίνδυνο του «αυχενικού συνδρόμου του κινητού», που προσβάλλει τον αυχένα, τους ώμους και την σπονδυλική στήλη.

Η στάση κατά τη χρήση τους με  το κεφάλι σας σκυμμένο προς τα εμπρός, τα χέρια λυγισμένα στα πλάγια του σώματος και την ράχη κυρτωμένη, παρόλο που ενδεχομένως να μη γίνεται αντιληπτό, είναι επώδυνη για τον αυχένα και είναι θέμα χρόνου να εκδηλωθεί μια πλειάδα συμπτωμάτων που χαρακτηρίζουν το σύνδρομο.

Όπως εξηγεί ο φυσικοθεραπευτής-χειροθεραπευτής Γιώργος Κακαβάς, η αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης (δηλαδή ο αυχένας) αποτελείται από ένα καλά συντονισμένο δίκτυο νεύρων, οστών, αρθρώσεων και μυών που ελέγχονται από τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Κάθε ερεθισμός κατά μήκος των νεύρων που διέρχονται από αυτήν (όπως αυτός που προκαλείται όταν κάποιος χρησιμοποιεί με τις ώρες το κινητό, έχοντας σκυμμένο το κεφάλι του) μπορεί να καταλήξει σε τραυματισμό. Στην περίπτωση των κινητών και των tablet, ο τραυματισμός αποκαλείται «αυχενικό σύνδρομο του κινητού», ανήκει στα σύνδρομα υπέρχρησης και προκαλείται από την καθημερινή, πολύωρη κακή στάση του σώματος.

«Ο καθοριστικός παράγοντας στην ανάπτυξη αυχενικού συνδρόμου στους χρήστες των κινητών είναι το βάρος του κεφαλιού τους», λέει ο κ. Κακαβάς. «Οι μύες, οι τένοντες και οι σύνδεσμοι του αυχένα είναι κατασκευασμένοι για να αντέχουν τα 5-6 κιλά που ζυγίζει το κεφάλι, όταν είναι ευθυγραμμισμένο με την σπονδυλική στήλη. Όταν ασχολούμαστε με το κινητό μας, έχουμε την τάση να το κρατάμε στο ύψος της κοιλιακής χώρας, οπότε σκύβουμε το κεφάλι προς τα εμπρός. Με αυτό τον τρόπο όμως το βάρος του κεφαλιού πολλαπλασιάζεται. Έτσι, όταν κάνει κλίση 45 έως 60 μοιρών, ζυγίζει αντίστοιχα 25 έως 30 κιλά! Ο αυχένας αδυνατεί να στηρίξει τέτοιο βάρος για πολλή ώρα και καταπονείται απεριόριστα».

Υπέρχρηση  των κινητών

Δυστυχώς, το αυχενικό σύνδρομο του κινητού εκδηλώνεται παγκοσμίως με ολοένα μεγαλύτερη συχνότητα, ακριβώς όπως αυξάνονται οι άνθρωποι που αποκτούν κινητό και του αφιερώνουν καθημερινά πολλές ώρες.

Η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) αναφέρει ότι το 2018 το 92,8% των νοικοκυριών της χώρας μας διέθεταν κινητό τηλέφωνο, ενώ σταθερό είχε το 84,3%. Πριν από λίγα χρόνια, εξάλλου, έρευνα σε χρήστες του Facebook είχε δείξει ότι το 79% των ερωτηθέντων ηλικίας 18-44 ετών έχουν σχεδόν συνεχώς μαζί τους το κινητό τους, αφήνοντάς το από το χέρι τους μόλις 2 ώρες απ’ όσες είναι ξύπνιοι! Επιπλέον, οι οκτώ στους δέκα αρχίζουν να διαβάζουν και γενικά να χρησιμοποιούν το κινητό τους μέσα σε 15 λεπτά από τη στιγμή που ξυπνάνε.

Την ίδια στιγμή, ο αριθμός των μηνυμάτων που στέλνουμε με τα κινητά έχει αυξηθεί σε αστρονομικά επίπεδα. Στις ΗΠΑ, π.χ., το 2006 οι χρήστες των κινητών τηλεφώνων αντάλλασσαν 12,5 δισεκατομμύρια SMS τον μήνα. Το 2011, οι Αμερικανοί χρήστες κινητών έστελναν 197 δισεκατομμύρια μηνύματα τον μήνα και το 2018 πάνω από 541 δισεκατομμύρια. Με άλλα λόγια, το 2018 αντιστοιχούσαν σε κάθε χρήστη κινητού στις ΗΠΑ 32 μηνύματα την ημέρα!

Τα συμπτώματα

Όπως προαναφέρθηκε, η κάμψη του κεφαλιού προς τα εμπρός επηρεάζει άμεσα την σπονδυλική στήλη. Με την πάροδο του χρόνου, η συνεχής καταπόνηση της σπονδυλικής στήλης αρχίζει να προκαλεί συμπτώματα, τα οποία οι ασθενείς συχνά δεν αντιλαμβάνονται που οφείλονται. Τέτοια συμπτώματα είναι:

* Αυχενική δυσκαμψία. Είναι πολύ συνηθισμένη μετά από την πολύωρη ενασχόληση με το smartphone, αλλά με τον καιρό μπορεί να εκδηλώνεται και άλλες στιγμές της ημέρας.

* Πόνος. Συνήθως εντοπίζεται σε συγκεκριμένο σημείο/περιοχή του αυχένα ή/και του τραπεζοειδούς μυός (είναι ο μεγάλος, επίπεδος μυς της ράχης), αλλά μερικές φορές είναι πιο γενικευμένος (προσβάλλει τον αυχένα, τη ράχη και τον ώμο). Ο πόνος μερικές φορές είναι οξύς, σαν μαχαιριά (σε τέτοια περίπτωση, εντοπίζεται συνήθως χαμηλά στον αυχένα). Μπορεί επίσης να αντανακλάται στον ώμο και στο μπράτσο του χεριού με το οποίο κρατάει κυρίως ο ασθενής το κινητό.

* Μυϊκή αδυναμία και μούδιασμα. Η συνεχής ακινησία σε μία θέση μπορεί να οδηγήσει σε εξασθένηση και αδυναμία ορισμένων από τους μυς που στηρίζουν τους ώμους (προσβάλλονται συχνότερα ο τραπεζοειδής, ο ρομβοειδής, ο σκαληνός και ο στερνοκλειδομαστοειδής).

* Πονοκέφαλος. Η μυϊκή δυσκαμψία του αυχένα μπορεί να οδηγήσει σε πονοκέφαλο τάσης. Είναι η πιο συχνή μορφή πονοκεφάλου, που συχνά περιγράφεται σαν μια ζώνη που σφίγγει το κεφάλι περιμετρικά.

Οι κίνδυνοι και η αντιμετώπισή τους

«Όταν ένας άνθρωπος παρουσιάζει τέτοια συμπτώματα, πρέπει να αξιολογείται από έναν ειδικό ώστε να βρεθεί η αιτία τους», συνιστά ο κ. Κακαβάς. «Αυτό είναι απαραίτητο διότι, αν το αυχενικό σύνδρομο του κινητού αφεθεί χωρίς θεραπεία, ο πόνος θα επιδεινώνεται σταδιακά και η κινητικότητα του αυχένα, της ράχης και των ώμων θα μειώνεται. Μακροπρόθεσμα μπορεί να υπάρξουν συνέπειες, όπως η πρώιμη αρθρίτιδα, η εκφύλιση της σπονδυλικής στήλης, η συμπίεση των μεσοσπονδυλίων δίσκων, ακόμα και η μείωση της πνευμονικής χωρητικότητας στα άτομα που σκύβουν πολύ χαμηλά το κεφάλι τους, συμπιέζοντας τον θώρακά τους. Υπάρχει επίσης κίνδυνος να επιδεινωθούν ή να επιταχυνθεί η εξέλιξη εκφυλιστικών καταστάσεων, όπως η εκφυλιστική δισκοπάθεια και η αυχενική οστεοαρθρίτιδα».

Αν ο ειδικός διαπιστώσει ότι αιτία των συμπτωμάτων είναι η κατάχρηση του κινητού ή/και του tablet, είναι απαραίτητο να περιοριστεί η χρήση τους στις απολύτως αναγκαίες εργασίες, καθώς και να αρχίσει ο ασθενής να χρησιμοποιεί καλύτερη στάση σώματος όταν τα χρησιμοποιεί (όσο πιο ψηλά τα κρατά προς το πρόσωπό του, τόσο το καλύτερο για τον αυχένα του). Ωστόσο αυτό προϋποθέτει αποκατάσταση των τραυματισμών στον αυχένα και τις άλλες δομές της περιοχής. «Ένα πρόγραμμα αποκατάστασης με σταδιακή κινητοποίηση των δύσκαμπτων μαλακών ιστών και των αρθρώσεων, με παθητικές και ενεργητικές διατάσεις των μυών και σταδιακή μυϊκή ενδυνάμωση μπορεί να βοηθήσει πολύ τους ασθενείς», λέει ο κ. Κακαβάς. «Με τα σύγχρονα μηχανήματα και μεθόδους που διαθέτουμε, όπως η fysiotek, μπορούμε να εντοπίσουμε την αιτία του πόνου σε κάθε ασθενή και να καταρτίσουμε το κατάλληλο φυσικοθεραπευτικό πρόγραμμα γι’ αυτόν, ώστε να απαλλαγεί από τα συμπτώματά του και να πάψει να καταπονεί τον αυχένα του».

Εκτός από τη φυσικοθεραπεία, απαραίτητο είναι και ένα ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα ασκήσεων για το σπίτι και, αναλόγως με τον ασθενή, θερμά ή ψυχρά επιθέματα και μαλάξεις στους πονεμένους μυς της ράχης ή/και του αυχένα από ειδικά εκπαιδευμένο φυσικοθεραπευτή.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, τέλος, όταν ο πόνος είναι πια χρόνιος μπορεί να απαιτηθούν φαρμακευτικές παρεμβάσεις.