Άρθρο του Αρίστου Δοξιάδη, μετόχου της Big Pi Ventures

Ο τεχνολογικός τομέας στην Ελλάδα είναι μικρός, αλλά γοργά αναπτυσσόμενος. Στις εταιρείες ηλεκτρονικής και software απασχολούνταν, το 2017, 28.000 άτομα -λιγότερο από το 1% του εργατικού δυναμικού της χώρας- ωστόσο το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε αύξηση πάνω από 50% σε σχέση με το 2013.

Μεταξύ των νεοφυών επιχειρήσεων υπήρξαν τρεις εταιρείες τεχνολογίας με αποτίμηση άνω των 20 εκατ. ευρώ τα τελευταία πέντε χρόνια, ενώ πριν δεν υπήρχε καμία. Υπάρχουν μόλις έξι ή επτά εγχώριες εταιρείες τεχνολογίας με εκτιμώμενη αξία μεγαλύτερη από 100 εκατ. ευρώ, αλλά το 2014 υπήρχαν μόλις δύο. Μένει να δούμε την πρώτη start-up ελληνική εταιρεία με αξία πάνω από 1 δισ. ευρώ ή και άλλες εταιρείες που να βρίσκονται στα μισά του δρόμου. Είναι, λοιπόν, αυτές οι εταιρείες μεμονωμένες περιπτώσεις που δεν θα έχουν συνέχεια ή αποτελούν ένδειξη ότι κάτι κινείται στον χώρο;

Οι απαισιόδοξοι θα μπορούσαν να πουν ότι η πρόσφατη ανάπτυξη είναι αποτέλεσμα μεταβάσεων και δεν αποτελεί ένδειξη δομικής αλλαγής σε αυτόν τον τομέα επιχειρηματικότητας. Σε αυτό υπάρχει μια δόση αλήθειας.

Η κρίση που ξεκίνησε το 2009 έκλεισε τα παραδοσιακά επαγγελματικά μονοπάτια για την μορφωμένη μεσαία τάξη. Αντί να γίνονται γιατροί ή δημόσιοι υπάλληλοι, ορισμένοι ίδρυσαν νεοφυείς επιχειρήσεις. Οι απόφοιτοι του Μαθηματικού ακόνισαν τις γνώσεις τους στον προγραμματισμό και έπιασαν δουλειά σε εταιρείες αντί να γίνουν καθηγητές. Καθώς το εργασιακό κόστος στην Ελλάδα μειώθηκε, διεθνείς εταιρείες έστησαν στην Ελλάδα μονάδες εξυπηρέτησης πελατών ή κέντρα ανάπτυξης. Αναμφισβήτητα, με την βελτίωση της κατάστασης της οικονομίας, με αιχμή τον τουρισμό ή τον τομέα των κατασκευών, οι τάσεις ίσως αλλάξουν, με αποτέλεσμα ο τομέας της τεχνολογίας να «στεγνώσει» και πάλι. Και η δημόσια χρηματοδότηση έχει βοηθήσει. Το 2012 η κυβέρνηση «έριξε» 50 εκατ. ευρώ σε τέσσερα μικρά κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών (venture capital) τα οποία επένδυσαν 73 εκατ. ευρώ σε 63 εταιρείες start-up.

Τέτοια κονδύλια που στόχευαν την τεχνολογία ήταν κάτι νέο για την Ελλάδα. Χωρίς αυτά, κάποια από τα success stories δεν θα είχαν συμβεί.

Το 2017, έξι παρόμοια funds χρηματοδοτήθηκαν από την EquiFund, τον οργανισμό που συστήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων. Αυτές εκτιμάται ότι θα επενδύσουν περί τα 210 εκατ. ευρώ έως το 2023 σε 150 επιχειρήσεις. Παρ’ όλα αυτά, ένα υγιές οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων δεν μπορεί να βασίζεται σε κρατική χρηματοδότηση ες αεί. Θα καταφέρει η ελληνική βιομηχανία τεχνολογίας να προσελκύσει αρκετά ιδιωτικά κεφάλαια και να μείνει όρθια; Κάποιοι αμφιβάλλουν.

Οι αισιόδοξοι -μέσα σε αυτούς και ο υπογράφων- τονίζουν ότι οι επιχειρήσεις τεχνολογίας είναι καλύτερα προσαρμοσμένες στην Ελλάδα από ό,τι άλλες βιομηχανίες, οπότε το συγκριτικό αυτό πλεονέκτημα θα φέρει στον χώρο περισσότερα ταλέντα και περισσότερα κεφάλαια. Εξακολουθεί να είναι δύσκολο να βγάλεις άδειες για να λειτουργήσει ένα εργοστάσιο ή ένα μια εταιρεία logistics, αλλά είναι εύκολο να βγάλεις άδεια για ένα γραφείο ή ένα εργαστήριο. Ενέχει ρίσκο να δεσμεύσεις κεφάλαια σε εργοστάσια και εξοπλισμό σε μια χώρα με απρόβλεπτη νομοθεσία και γραφειοκρατεία, αλλά μπορείς να στήσεις το ανθρώπινο δυναμικό μιας αναπτυσσόμενης ομάδας σταδιακά.

Κι αν τα πράγματα δεν πάνε καλά, οι άνθρωποι-κλειδιά μπορούν να στραφούν αλλού χωρίς μεγάλο κόστος και να συνεχίσουν να δουλεύουν για τον ίδιο εργοδότη. Επιπλέον, η αγορά τεχνολογικών προϊόντων και υπηρεσιών είναι παγκόσμια με λιγότερα κόστη μετακινήσεων. Οι μικρές επιχειρήσεις είναι σχετικά προσαρμοσμένες στις δυσμενείς συνθήκες της αγοράς. Εξάλλου, η ελληνική ναυτιλία επιβίωσε και άνθισε εξαιτίας παρόμοιων καταστάσεων: ελευθερία κινήσεων, μικρές ομάδες ανθρώπων με υψηλή εξειδίκευση και μια εγγενώς παγκόσμια αγορά.

Ωστόσο, το να είσαι λιγότερο ευνοημένος σε σχέση με άλλους τομείς δεν αποτελεί εγγύηση επιτυχίας. Στις ειδικότητες που απαιτούνται για να αναπτυχθεί ο τομέας της τεχνολογίας, οι άνθρωποι στην Ελλάδα αφθονούν και υπάρχουν, μάλιστα, πολλοί ταλαντούχοι. Όμως, υπάρχει έλλειψη σε άτομα με εμπειρία, καθώς δεν υπάρχουν πολλές μεγάλες εταιρείες στην χώρα, στις οποίες να έχουν εργαστεί. Αλλά και γι’ αυτό μπορεί να βρεθεί λύση, από την ελληνική Διασπορά. Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες έφυγαν στο εξωτερικό από το 2010, πολλοί από αυτούς σε μεγάλες επιχειρήσεις και πανεπιστήμια.

Πολλοί από αυτούς σκέφτονται να επιστρέψουν ή να χτίσουν επαγγελματικούς δεσμούς με την πατρίδα τους.

Ορισμένες από τις καλύτερες εταιρείες start-up που βλέπουμε στην Big Pi Ventures έχουν ιδρυθεί από Έλληνες στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, οι οποίοι έχουν αποφασίσει να στήσουν το ερευνητικό και αναπτυξιακό κομμάτι της επιχείρησής τους στην Ελλάδα. Τα κόστη παίζουν ρόλο, όμως ο τρόπος ζωής και το συναίσθημα μετρούν κι αυτά.

Σύμφωνα με ερευνητές, η αφοσίωση των εργαζομένων στην Ελλάδα είναι πιο ισχυρή από ό,τι στην Σίλικον Βάλεϊ ή στο Λονδίνο. Τέτοιες start-ups μπορούν να προσελκύσουν έμπειρους επαγγελματίες από το εξωτερικό, οι οποίοι με την σειρά τους θα μεταδώσουν την εμπειρία τους στους νεώτερους Έλληνες συναδέλφους τους. Και έτσι θα ξεκινήσει ένας ενάρετος κύκλος.

Μια αχρησιμοποίητη πηγή είναι η ερευνητική κοινότητα. Τα ελληνικά πανεπιστήμια και ινστιτούτα παράγουν έρευνα παγκοσμίου επιπέδου, αλλά ελάχιστο από αυτό το έργο μετατρέπεται σε πατέντες και προϊόντα. Και κάποιοι εργάζονται για να αλλάξει αυτό.

Μια άλλη πηγή είναι η δεξαμενή έξυπνων και σκληρά εργαζόμενων ανθρώπων από φτωχές οικογένειες. Τέτοιοι υπάρχουν σε όλες τις οικονομίες. Συχνά έχουν καλό επίπεδο μόρφωσης όμως δεν μπορούν να βρουν καλές δουλειές, γιατί δεν έχουν κοινωνικές διασυνδέσεις. Στην Ελλάδα κυριαρχούν οι οικογενειακές επιχειρήσεις, με ιδιοκτησία και έλεγχο αποκλειστικά από τα μέλη της οικογένειας. Οι νεοφυείς εταιρείες είναι εξαίρεση.

Οδηγημένες από την ανάγκη τους να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν, προσλαμβάνουν ανθρώπους πιο ανοιχτά, προωθούν αυτούς που αποδίδουν καλύτερα και μοιράζουν την ιδιοκτησία. Η αξιοκρατία ξεκλειδώνει τις δυνατότητες.

Μια ευημερούσα βιομηχανία της τεχνολογίας χρειάζεται ακόμη την εγκατάσταση στην χώρα πολυεθνικών εταιρειών. Μια συνηθισμένη οδός είναι μέσω εξαγορών. Στις λίγες περιπτώσεις μέχρι στιγμής, στις οποίες ελληνικές εταιρείες εξαγοράστηκαν από πολυεθνικές, υπήρξε σημαντική αύξηση του εργατικού δυναμικού.

Με δεδομένα όλα τα παραπάνω, υπάρχουν οι βάσεις για μια έκρηξη στον τομέα της τεχνολογίας στην Ελλάδα.

Αλλά, βέβαια, η αισιοδοξία είναι υποχρεωτική στην δουλειά μου.

© The Financial Times Limited 2024. All Rights Reserved. Not to be redistributed, copied or modified in any way.
mononews.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation.