Η καλλιτεχνική Αθήνα ως πρωτεύουσα Τέχνης επιμένει και θριαμβεύει

Το φετινό καλοκαίρι αναμένονταν τα εγκαίνια του νέου εκθεσιακού χώρου της Gagosian, η έκθεση του Τζεφ Κουνς στο Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ στην Ύδρα, νέα ξενοδοχεία. Άπροσδόκητες δυνάμεις επέβαλαν αλλαγή προγραμματισμού.

Αλλά η καλλιτεχνική Αθήνα που ανδρώθηκε μέσα στα χρόνια της επίπονης οικονομικής κρίσης, έμαθε πώς να επιβιώνει -σύμφωνα με ορισμένους και να θριαμβεύει- μέσα σε αντίξοες συνθήκες.

«Η καλλιτεχνική σκηνή στην Αθήνα βρίσκεται σε αναβρασμό καθώς η ίδια η πόλη βρίσκεται σε αναβρασμό και μεταλλάσσεται», δήλωσε ο σύμβουλος τέχνης Ανδρέας Μελάς. «Ο κορονοϊός δεν έσβησε αυτήν την εξέλιξη».

Ενώ ορισμένοι καλλιτέχνες πάγωσαν μέσα στην ατμόσφαιρα της συντέλειας που επικρατούσε τις μέρες της επιβεβλημένης απομόνωσης, κάποιοι άλλοι βρήκαν ευκαιρία για δημιουργία.

Αρκετοί συμμετείχαν στο κίνημα υποστήριξης καλλιτεχνών χρησιμοποιώντας τα κοινωνικά δίκτυα για να προωθούν τα έργα τους σε πελάτες οι οποίοι είχαν μετατρέψει τα ψηφιακά μέσα σε βιτρίνες αγοράς τέχνης.

«Ένιωσα ωραία υποστηρίζοντας άλλους καλλιτέχνες και πουλώντας έργα μου σε ένα μικρότερο δίκτυο από αυτό που συνήθιζα μέσα από τις γκαλερί και τα λοιπά ιδρύματα», εξήγησε η Ναβίν Καν – Δόσσου (Navine G Khan-Dossos) που προετοιμάζει νέα εγκατάσταση για την Μπιενάλε της Αθήνας την ερχόμενη άνοιξη.

«Ο κορονοϊός έχει αυξήσει την αίσθηση της συλλογικότητας», συμφώνησε η καλλιτεχνική διευθύντρια της Art Athina Σταματία Δημητρακοπούλου. «Είναι κρίσιμο να παραμείνουμε ενωμένοι για να επιβιώσουμε -το ίδιο και ο κόσμος της τέχνης».

Οι διεθνείς πτήσεις έχουν ανοίξει και τα υπαίθρια καφέ παραμένουν γεμάτα. Η Gagosian θα ανοίξει αυτόν το μήνα με την έκθεση του νεοϋορκέζου Μπράις Μάρντεν που κατοικεί και εργάζεται εν μέρει στην Ύδρα.

Για τον ίδιο τον Λάρι Γκαγκόσιαν «η γκαλερί μας στην Αθήνα έχει αποδείξει ότι παραμένει αγαπημένος προορισμός για πολλούς από τους καλλιτέχνες μας. Έχει ασύγκριτη ιστορική σημασία… και είμαστε πολύ χαρούμενοι που μεταφερόμαστε σε μεγαλύτερο χώρο… και που διευρύνουμε το πρόγραμμά μας».

Η έκθεση του Κουνς θα παρουσιαστεί στο Δέστε το ερχόμενο καλοκαίρι -στη θέση της φέτος παρουσιάστηκε η εγκατάσταση 199 του Κωστή Βελώνη για τα διακόσια χρόνια από την Επανάσταση του 1821.

«Αυτή τη στιγμή παρουσιάζονται μεγάλες ευκαιρίες για να έρθουν και πάλι τα πράγματα στη θέση τους και να διοργανωθεί εκ νέου το σύστημα», επισημαίνει η Σύλβια Κούβαλη που επέστρεψε στην Αθήνα μετά την Κωνσταντινούπολη και το Λονδίνο για να ανοίξει την γκαλερί Rodeo το 2018.

«Καθώς μετακινούμαστε ανάμεσα στις χώρες, έχει μεγαλύτερη σημασία να βρισκόμαστε περισσότερο εδώ ή περισσότερο εκεί από το να είμαστε παντού την ίδια στιγμή όπως συνηθίζαμε στο παρελθόν».

Η Κούβαλη έχει αναδείξει αρκετούς καλλιτέχνες στη διεθνή σκηνή όπως φέτος που η Σαχριάρ Νασάτ παρουσίασε έργα της στο MoMA της Νέας Υόρκης. Πέρυσι ο Χριστόδουλος Παναγιώτου παρουσιάστηκε στο Μουσείο Ορσέ στο Παρίσι. Η Χάρις Επαμινώνδα κέρδισε τον Αργυρό Φοίνικα στην Μπιενάλε της Βενετίας και ο Ντάνκαν Κάμπελ την ανώτερη διάκριση στη Βρετανία, το Βραβείο Τέρνερ της Αγγλίας.

Τον Ιούνιο η Κούβαλη παρουσίασε την έκθεση One by One του 68χρονου Απόστολου Γεωργίου του οποίου οι ανθρώπινες φιγούρες σε μουντό γκριζοπράσινο φόντο ταιριάζουν με τον εκθεσιακό χώρο της Rodeo που αναδύθηκε από μία παλιά αποθήκη στον Πειραιά.

Η οδός Πολυδεύκους έχει απορροφήσει την καλλιτεχνική ενέργεια της Αθήνας. Η έκθεση στη Rodeo συμπίπτει με την παρουσίαση της Ζωή Πολ στο γειτονικό The Intermission που διευθύνει η σύμβουλος τέχνης Άρτεμις Μπαλτογιάννη.

«Σε σχέση με δέκα χρόνια πισω, σήμερα οι καλλιτέχνες βρίσκονται σε απευθείας διάλογο με τους ξένους δημιουργούς οπότε δεν επιμένουν να εκφράζουν την ελληνική ζωή», εξηγεί η Μαρίνα Ηλιάδη της Bernier Eliades κοντά στην Ακρόπολη, που διαχρονικά συνεργάζεται με μεγάλα ονόματα όπως ο Τόμας Σούτε (Thomas Schütte) αλλά και ανερχόμενους καλλιτέχνες όπως η Ραλλού Παναγιώτου (τα έργα της οποίας αξιολογούντα στα είκοσι χιλιάδες ευρώ).

Η Αθήνα διατηρεί γόνιμο το έδαφός της. «Με όλα όσα έχει περάσει -και εξακολουθεί να περνάει-, οι καλλιτέχνες κινητοποιούνται για να εκφράσουν την πόλη, να μετουσιώσουν αυτή τη δυστοπική διάθεση στο έργο τους», επισημαίνει ο Αλέξανδρος Τζαννής του οποίου η δουλειά εξετάζει αφηγήματα ρωγμής και αναγέννησης.

Το 2019 συμμετείχει στην ομαδική έκθεση On The Edge of the Blade We Run, αναφορά στο καλτ έργο Blade Runner στο αθηναϊκό στούντιο όπου εργάζεται.

Η Μάργκοτ Νόρτον από το New Museum της Νέας Υόρκης που πέρυσι συνεργάστηκε με το ΔΕΣΤΕ για την έκθεση Στο ίδιο ποτάμι δυο φορές δήλωσε ότι η Αθήνα «χαρακτηρίζεται από δυναμισμό που είναι αδύνατον να συλλάβει κανείς αλλά έχει τόση σημασία για την πόλη».

Σύμφωνα με την Αφροδίτη Γόνου, σύμβουλο στο Κυκλαδικό Μουσείο για εκθέσεις σύγχρονης τέχνης αλλά και σε ιδιωτικές συλλογές (όπως το Ίδρυμα Τζορτζ Μάικλ), υπάρχει λόγος για τόση αισιοδοξία: «Εμφανίζεται πλήθος νέων συλλεκτών εκεί που πριν από δέκα χρόνια δεν υπήρχε σχεδόν κανείς».

Επίσης μέχρι πρότινος σπάνιζαν οι εκθέσεις που ξεπουλούσαν το σύνολο των έργων τους. «Όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση, στρέψαμε το ενδιαφέρον μας στο εξωτερικό ενώ εδώ συμπεριφερόμασταν περισσότερο ως kunsthalle» επισημαίνει ο Γιώργος Βαμβακίδης συν-ιδιοκτήτης της γκαλερί The Breeder στο Μεταξουργείο.

«Πάντα παρουσιάζουμε καλλιτέχνες που κινούνται έξω από τη νόρμα. Τώρα τέτοια πράγματα έχουν περισσότερη προβολή», προσθέτει. Ο Άγγελος Πλέσσας και ο Ανδρέας Αγγελιδάκης είναι αρχετυπικοί καλλιτέχνες τους καθώς παίζουν με τον εσωτερικότητα και τα αρχιτεκτονικά χαλάσματα -σταθεροί άξονες στη γοητεία της πόλης.

Το ενισχυμένο ενδιαφέρον και η πεποίθηση για τις δυνατότητας της πρωτεύουσας έχουν πείσει καλλιτέχνες να επιστρέψουν στην Ελλάδα. «Μετακομίσαμε πίσω στην Αθήνα ύστερα από πολλά χρόνια διαμονής ανάμεσα στη Βιέννη και το Λος Άντζελες διότι εδώ υπάρχει φρέσκια ενέργεια», παρατηρεί ο καλλιτέχνης της Breeder Γιάννης Βαρελάς του οποίου η σύντροφος Σταματία Δημητρακοπούλου και καλλιτεχνική διευθύντρια της Art Athina επέστρεψε για να αναβιώσει τη φουάρ.

Πιο αποτελεσματικά αντιμετώπισαν την πανδημία οι γκαλερί που κατάφεραν να επιδοθούν σε ελιγμούς. «Τα πράγματα οπωσδήποτε ήταν αβέβαια -πρωτοβουλίες και φουάρ ακυρώθηκαν… είναι δύσκολο να βγάλεις κέρδος για να στηρίξεις καλλιτέχνες», διευκρινίζει ο Ούγκο Γουίλερ που διευθύνει τη νεανική γκαλερί Hot Wheels Athens στα Εξάρχεια εν μέσω διαχρονικής βίας και διαδηλώσεων στην περιοχή.

Αυτό το μήνα θα παρουσιάσει τη δουλειά της κύπριας καλλιτέχνιδος Μαρίνας Ξενοφώντος.

Καθώς νέοι επισκέπτες εισρέουν στην πόλη, αλλάζει και το καλλιτεχνικό επίκεντρο ενώ τα νέα ξενοδοχεία που εγκαινιάζονται, προσφέρουν στις αίθουσές τους επιπρόσθετους εκθεσιακούς χώρους. Στο εστιατόριο του Perianth παρουσιάζεται ο μεταμοντέρνος πίνακας του Αντωνάκη.

Η ιδρύτρια του ξενοδοχείου Αναστασία Σγουμποπούλου παραγγέλνει έργα κατευθείαν από τα καλλιτεχνικά στούντιο «καθώς υπάρχουν τόσοι αξιόλογοι καλλιτέχνες στην Αθήνα που δεν έχουν εκπροσώπηση».

Σουρεαλιστικά φωτογραφικά έργα από την Ιταλίδα Γιασμίν Ντεπόρτα και πορτρέτα από τον Βρετανό ζωγράφο Ουίλιαμ Ρόπερ Κούρσον είναι διαθέσιμα για αγορά κατευθείαν από τους τοίχους του νέου, ιδιότυπου μπουτίκ ξενοδοχείου Shila που δημιουργήθηκε με την αναπαλαίωση παλιού αρχοντικού από τη δεκαετία του 1920.

Για πίνακες, σημείο αναφοράς είναι η Allouche Benias, που άνοιξε στο Μέγαρο Δεληγιώργη το 2018 μετά τη Νέα Υόρκη. Για εντυπωσιακά έργα νεορεαλισμού ή νεο-σουρεαλισμού, κύριοι εκπρόσωποι θεωρούνται ο Στέλιος Φαϊτάκης και ο Παναγιώτης Λουκάς. Αγαπημένοι μιας νέας γενιάς συλλεκτών, ο πιο προβεβλημένος των οποίων παραμένει ο Φίλιππος Τσαγκρίδης, που τελευταία εκφράζει προτίμηση στην Ηλιοδώρα Μαργιέλλου και τα αφηρημένα, τεχνικά ιδιόμορφα, εξομολογητικά κεντήματα της (από χίλια ως είκοσι χιλιάδες ευρώ το καθένα) την οποία εκπροσωπεί η γκαλερί Δύο Χωριά.

«Τείνουμε προς μία καινουργια εποχή», υπογραμμίζει ο Τσαγκρίδης σχετικά με τις προτιμήσεις του που διαμορφώθηκαν από τη μητέρα του Ειρήνη Παναγοπούλου, μία από τις σημαντικότερες συλλέκτριες στην Ελλάδα. «Αλλά έχουν ενδιαφέρον και οι συνδυασμοί» όπως όταν τοποθετεί έργα της νέας αθηναϊκής σκηνής ‘young Athens’ «δίπλα στα σημαντικά κομμάτια Arte Povera της συλλογής της».

Ενώ παραμένει πρόεδρος της ναυτιλιακής εταιρείας Magna Marine, η Παναγοπούλου συμμετέχει ως μέλος στο διεθνές συμβούλιο της Tate και λειτουργεί ως πάτρονας του Ιδρύματος Dia Art στη Νέα Υόρκη καθώς και στο Κυκλαδικό Μουσείο. Από τη συλλογή της, η ίδια ξεχωρίζει το έργο του Γιάννη Κουνέλλη που έχει επιβιώσει πολλές αλλαγές χεριών, τα πειράματα του γιου της και τη μονοτονία του εγκλεισμού.

«Όσον αφορά την ελληνική τέχνη, αναζητώ ίχνη της ταυτότητάς μου, ως άνθρωπος που έχει ζήσει σε αυτά τα εδάφη», διευκρινίζει. Όσον αφορά τη νέα γενιά, το κέντρο βάρος έχει μετακινήθει στην εμπειρία της ζωής στην πόλη -μία Αθήνα γεμάτη ενέργεια όπου το βαθιά ριζωμένο ένστικτο της δημιουργίας και οι συνθήκες του εικοστού πρώτου αιώνα συγκρούονται και συμμαχούν.

© The Financial Times Limited 2024. All Rights Reserved. Not to be redistributed, copied or modified in any way.
mononews.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation.