Δεν αρκεί ένας απολογισμός βιωσιμότητας για να θεωρηθεί μια εταιρεία ευθυγραμμισμένη με τα κριτήρια ESG.

Το τι πρέπει να κάνουν προβληματίζει τις εισηγμένες, αλλά και όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις σήμερα που αναζητούν απαντήσεις σε Συμβούλους και ειδικούς.

Στην ενότητα ESG Today του mononews.gr,  η Βασιλική Λαζαράκου, Δ.Ν., Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Μέλος του Management Board της ESMA, σε μια αποκλειστική συνέντευξη, εξηγεί με σαφήνεια και αμεσότητα τι πρέπει να κάνουν οι εισηγμένες για να ευθυγραμμιστούν με τα ESG κριτήρια. Επίσης μας δίνει ένα χρονοδιάγραμμα θεσμικών εξελίξεων και ποιες επιχειρήσεις αφορούν.

Όπως εξηγεί, ο Aπολογισμός Bιωσιμότητας είναι το κρίσιμο πρώτο βήμα στην εφαρμογή μιας στρατηγικής. Οι εταιρείες χρειάζεται να αποκτήσουν ένα νέο πρότυπο διοίκησης στο οποίο τα θέματα ESG να ενσωματώνονται τόσο στη στρατηγική της όσο και στη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων, τη διαχείριση κινδύνων, την εποπτεία του διοικητικού συμβουλίου και τα κίνητρα. Να αναπροσαρμόσουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο και τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας της λαμβάνοντας υπόψη τα κριτήρια ESG.

H Βασιλική Λαζαράκου, σημειώνει επίσης ότι η συμμετοχή στα ενημερωτικά σεμινάρια που πραγματοποιεί η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς είναι αυξανόμενη  καθώς «η μετάβαση σε ένα βιώσιμο μέλλον σε όρους ESG  είναι  αναμφισβήτητα  ένα τεράστιο εγχείρημα που αφορά το σύνολο της κοινωνίας και της οικονομίας και όλους τους φορείς πολιτικής. Για το λόγο αυτό αποτελεί πλέον προτεραιότητα και σε εθνικό επίπεδο».

1. Πολλές επιχειρήσεις ταυτίζουν τα κριτήρια ESG με το CSR και τη βιωσιμότητα. Τι παραπάνω πρέπει να κάνει μια εταιρεία που εκδίδει απολογισμό βιωσιμότητας για να αποκτήσει στρατηγική ESG;

 Ο απολογισμός βιωσιμότητας είναι το μέσο, μέσω του οποίου μια εταιρεία επικοινωνεί στα ενδιαφερόμενα μέρη της (stakeholders), πληροφορίες σχετικά με τις επιδόσεις της σε θέματα βιωσιμότητας (μη χρηματοοικονομικές επιδόσεις) συμπεριλαμβανομένων και των θεμάτων ESG (Περιβαλλοντικά, Κοινωνικά και θέματα Εταιρικής Διακυβέρνησης).

Ολοένα και περισσότερο, οι επενδυτές, οι εργαζόμενοι και οι πελάτες για να αποφασίσουν με ποια εταιρία θα συνεργαστούν ή σε ποια εταιρεία θα επενδύσουν επικεντρώνονται στις ESG στρατηγικές, πρακτικές και επιδόσεις της εταιρείας. Συνεπώς, ο απολογισμός βιωσιμότητας είναι το κρίσιμο πρώτο βήμα στην εφαρμογή μιας στρατηγικής που μπορεί να βοηθήσει μία εταιρεία να θέσει στόχους, να μετρήσει την απόδοση της, να διαχειριστεί επιπτώσεις και κινδύνους που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα και να κατανοήσει πώς να δημιουργήσει αξία για τους μετόχους της.

Για την απόκτηση στρατηγικής ESG, τα κριτήρια αυτά πρέπει να αποτελέσουν το κεντρικό στοιχείο της κουλτούρας της εταιρείας. Η Εταιρία χρειάζεται να αποκτήσει ένα νέο πρότυπο διοίκησης στο οποίο τα θέματα ESG να ενσωματώνονται τόσο στη στρατηγική της όσο και στη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων, τη διαχείριση κινδύνων, την εποπτεία του διοικητικού συμβουλίου και τα κίνητρα. Με άλλα λόγια, η εταιρεία πρέπει να αναπροσαρμόσει το επιχειρηματικό της μοντέλο και τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας της λαμβάνοντας υπόψη τα κριτήρια ESG.

2. Ποια είναι τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει μια εισηγμένη για να δημιουργήσει στρατηγική ESG;

Πρέπει να σχεδιάσει έναν οδικό χάρτη (roadmap) μετασχηματισμού με όλες τις απαραίτητες ενέργειες, να αναπτύξει ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης των θεμάτων ESG και να δημιουργήσει έναν μηχανισμό δημοσιοποίησης αναφορών γύρω από το ESG.

Για να τα πετύχουν αυτά οι εταιρίες πρέπει να εξετάσουν πως θα ενσωματώσουν τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης στην στρατηγική μιας επιχείρησης. Ενδεικτικά, μερικές από τις ενέργειες που προτείνονται στις εταιρίες για την υιοθέτηση μιας ESG στρατηγικής είναι:

  • Διενέργεια αξιολόγησης σημαντικότητας (materiality assessment) για την αναγνώριση των κριτήριων ESG που είναι πιο σημαντικά για την εταιρεία και τα ενδιαφερόμενα μέρη της και είναι ευθυγραμμισμένα με τις εταιρικές της στρατηγικές.
  • Ανάλυση απόψεων ενδιαφερόμενων μερών.
  • Διενέργεια συγκριτικής αξιολόγησης σε σχέση με ανταγωνιστές ή και και ανάλογες ομάδες (peer group).
  • Υιοθέτηση συστηματικής προσέγγισης για τον προσδιορισμό και ανάλυση των κινδύνων που σχετίζονται με τα κριτήρια ESG που ενδέχεται να επηρεάσουν τα εταιρικά, στρατηγικά και επιχειρησιακά σχέδια και ακριβής καθορισμός του αντίκτυπου τους στην εταιρεία.
  • Προσδιορισμός Βασικών Δεικτών Απόδοσης (KPIs) και στόχων για τη μέτρηση και την αξιολόγηση των ESG επιδόσεων, με στόχο τη βελτίωση τους βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα.
  • Υιοθέτηση διαδικασιών που ενσωματώνουν θέματα ESG στις αρμοδιότητες του διοικητικού συμβουλίου και στις αμοιβές των ανώτατων στελεχών ή/και αργότερα ολόκληρου του εργατικού δυναμικού.
  • Αποκέντρωση δραστηριοτήτων ESG εξουσιοδοτώντας τις επιμέρους διευθύνσεις της εταιρείας να αναλάβουν την ευθύνη για την ενσωμάτωση και εξέλιξη των ESG θεμάτων στις εργασίες τους.

3. Τι έχουμε να περιμένουμε φέτος σχετικά με τις κατηγορίες γνωστοποιήσεων που απαιτούνται; Θα υπάρξουν εξειδικεύσεις; Τα Ρυθμιστικά τεχνικά πρότυπα που αναμένονται αφορούν συγκεκριμένους κλάδους και ποιους;

Οι γνωστοποιήσεις που θα γίνουν από 1.1.2022 αφορούν στους διαχειριστές κεφαλαίων, τους χρηματοοικονομικούς συμμετέχοντες και συμβούλους  και τα προϊόντα με βάση τη νομοθεσία SFDR (Κανονισμός ΕΕ 2019/2088).  Οι ρυθμίσεις αυτές μαζί με τα 2 Ρυθμιστικά Τεχνικά Πρότυπα που επεξεργάστηκαν από κοινού οι ESMA EBA και EIOPA μέσω κοινής Επιτροπής παρέχουν αναλυτική καθοδήγηση  με τη συμπερίληψη προτύπων (templates) για τις δημοσιοποιήσεις όσον αφορά στις  νέες γνωστοποιήσεις τόσο σε επίπεδο εταιρίας, όσο και προϊόντος και αφορούν την προσυμβατική πληροφόρηση αλλά και την απολογιστική με βάση τις περιοδικές γνωστοποιήσεις.

Οι νέες ρυθμίσεις έχουν συμπληρωθεί και από τις εξειδικεύσεις του Κανονισμού 2020/852 ΤΑΧΟΝΟΜΥ. Δημοσιοποιήθηκαν επίσης από την ΕΕ και οι  εκτελεστικές διατάξεις για την εφαρμογή του άρθρου 8 του εν λόγω Κανονισμού   που αφορούν στη δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης από ορισμένες οντότητες.

Ας σημειωθεί ότι το αρχικό διάστημα εφαρμογής του νέου πλαισίου αφορά  μόνο στους 2 πρώτους περιβαλλοντικούς στόχους του άρθρου 6 του Κανονισμού  ΤΑΧΟΝΟΜΥ που είναι ο μετριασμός και η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Με την ευκαιρία να αναφέρω ότι στην ιστοσελίδα μας έχει αναρτηθεί η σχετική πληροφόρηση και ιδίως στις παρουσιάσεις από το Σεμινάριο της ΕΚ της 17.6.2021 όπου δίνονται αναλυτικά οι χρόνοι και το πεδίο εφαρμογής του νέου πλαισίου.

4. Ποια είναι η ανταπόκριση των εισηγμένων στην εκστρατεία ενημέρωσης της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς; Συμμετέχουν στα σεμινάρια, ενδιαφέρονται για περισσότερες πληροφορίες για τις εξελίξεις γύρω από τα ESG;

Το ενδιαφέρον των εισηγμένων εταιριών φαίνεται να αυξάνεται όλο και περισσότερο το τελευταίο χρονικό διάστημα σε σχέση με τα ESG. O λόγος είναι η διεθνής τάση και συμπληρωματικά το γεγονός ότι έχουν εντατικοποιηθεί από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, το ΧΑ και άλλους φορείς η διαδικασία ενημέρωσης των συμμετεχόντων στην αγορά ως προς τα θέματα ESG. Γενικότερα  η συμμετοχή στα σεμινάρια είναι ιδιαίτερα υψηλή ενώ ήδη το ΧΑ – πριν από την εισαγωγή των νέων Ευρωπαϊκών διατάξεων είχε εκδώσει οδηγό ESG για τις εισηγμένες.

Έχουν υιοθετηθεί από τους φορείς το τελευταίο χρονικό διάστημα στοχευμένες δράσεις. Εμείς στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έχουμε δημιουργήσει ειδική ομάδα αποτελούμενη από στελέχη μας με διαφορετική τεχνογνωσία η οποία παρακολουθεί τα θέματα αυτά σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, πραγματοποιήσαμε και Σεμινάριο (Webinar) προς τους διαχειριστές κεφαλαίων των οποίων οι υποχρεώσεις ξεκινούν σύντομα με στόχο την ενημέρωσή τους ως προς τις υποχρεώσεις αυτές καλώντας μάλιστα και εμπειρογνώμονες από την ESMA και τους φορείς (ΧΑ, ΕΘΕ κλπ).

Οι ενημερώσεις που παρέχονται σε Ευρωπαϊκό επίπεδο είναι αναλυτικές και επικαιροποιούνται διαρκώς.

5. Ποιες είναι οι πιο πρόσφατες εξελίξεις σε θεσμικό επίπεδο;

Εντός του Ιουλίου 2021 εκδόθηκε και η Νέα στρατηγική της ΕΕ για την αειφόρο χρηματοοικονομική όπου περιλαμβάνονται  επιπλέον προτάσεις για ειδικότερες ρυθμίσεις για τις Εισηγμένες και τους εκδότες τίτλων γενικότερα. Για παράδειγμα, η πρόταση αναθεώρησης του πλαισίου δημοσιοποίησης της μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης ή το Πρότυπο για τα ομόλογα αειφορίας (green bond standard). Στην ιστοσελίδα της ΕΚ και σε Ανακοινώσεις της  παρέχεται σημαντική ενημέρωση προς τους συμμετέχοντες στην κεφαλαιαγορά μας.

Από τη πλευρά τους,  οι διαχειριστές κεφαλαίων φαίνεται ότι έχουν ξεκινήσει να καθιστούν σαφή την σημασία της ενημέρωσης σε ESG από τις  εταιρίες  στις οποίες επενδύουν σήμερα ή στο μέλλον.

Κατά συνέπεια, είναι σαφές ότι η  συμμετοχή των εισηγμένων στις πρωτοβουλίες αυτές   έχει αυξηθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα, δεδομένου ότι η Αειφόρος Χρηματοοικονομική ή ESG είναι μία  σημαντική νέα διάσταση  που είναι καθοριστική για τη μετέπειτα ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εταιριών.

6. Πότε αναμένεται να οριστικοποιηθεί η Ευρωπαϊκή Οδηγία για τις Γνωστοποιήσεις “Corporate Sustainability Reporting Directive”  που θα ενοποιήσει τα πρότυπα δημιουργώντας ευρωπαϊκά κοινά για όλους πρότυπα;

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών μελών του Συμβουλίου για το τελικό νομοθετικό κείμενο αναμένεται να ολοκληρωθούν στα μέσα του 2022.

Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Συμβουλευτική Ομάδα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (EFRAG) θα ξεκινήσει να εργάζεται για ένα πρώτο σύνολο σχεδίων προτύπων αναφοράς βιωσιμότητας για να είναι έτοιμα προς εξέταση από την Επιτροπή μετά την έγκριση του τελικού νομοθετικού κειμένου. Εάν τηρηθεί αυτό το χρονοδιάγραμμα, η ΕΚ θα είναι σε θέση να εγκρίνει το πρώτο σύνολο προτύπων αναφοράς της ΕΕ έως το τέλος του 2022.

Κατά συνέπεια, οι απαιτήσεις γνωστοποίησης του CSRD θα ισχύουν από  τον Ιανουάριο του 2023 για όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις. Αυτό θα σήμαινε ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις θα εφαρμόζουν τα πρότυπα για πρώτη φορά στις εκθέσεις που θα δημοσιευθούν το 2024, καλύπτοντας το οικονομικό έτος 2023.

Οι απαιτήσεις για τις εισηγμένες ΜΜΕ (Μικρομεσαίες επιχειρήσεις), των οποίων τα πρότυπα βιωσιμότητας θα είναι απλούστερα από τα πρότυπα που θα ισχύουν για τις μεγάλες εταιρείες, θα ισχύουν τρία χρόνια μετά την εφαρμογή τους στις μεγάλες εταιρείες, δηλαδή για το οικονομικό έτος 2026, δεδομένης της οικονομικής δυσκολίας που αντιμετωπίζουν ως αποτέλεσμα της πανδημίας COVID-19.

7. Η υποχρέωση γνωστοποιήσεων ποιες εταιρείες αφορά; 

Η πρόταση θα επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής των απαιτήσεων αναφοράς βιωσιμότητας σε όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις, είτε είναι εισηγμένες είτε όχι και χωρίς το προηγούμενο όριο των 500 υπαλλήλων. Αυτή η αλλαγή θα έχει ως αποτέλεσμα όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις να λογοδοτούν δημόσια για τις επιπτώσεις τους στους ανθρώπους και το περιβάλλον. Αυτές περιλαμβάνουν:

  • Όλες τις μεγάλες εταιρείες (που πληρούν 2 από τα 3 παρακάτω κριτήρια)
  • Έσοδα > 40 εκατομμύρια ευρώ
  • Σύνολο περιουσιακών στοιχείων > 20 εκατομμύρια ευρώ
  • Εργαζόμενοι > 250
  • Όλες τις επιχειρήσεις με εισηγμένους τίτλους σε ρυθμιζόμενες από την ΕΕ αγορές, εκτός από μικροεπιχειρήσεις (micro-entities)

8. Τι εκτιμάτε ότι θα αλλάξει όταν asset managers και τράπεζες αναγκαστούν να ευθυγραμμιστούν με τα κριτήρια ESG; Από πότε θα γίνει αυτό και δεν δημιουργεί κίνδυνο για τις μικρότερες επιχειρήσεις που δεν εφαρμόζουν στρατηγικές ευθυγράμμισης με τα ESG;

Δεν τίθεται θέμα ευθυγράμμισης μεταξύ διαχειριστών κεφαλαίων (asset managers) και τραπεζών σε σχέση με τα κριτήρια. Αυτό που θα συμβεί είναι ότι από την 1.1.22 θα αρχίσουν οι γνωστοποιήσεις για θέματα ESG από όσους είναι διαχειριστές κεφαλαίων, συμπεριλαμβανομένων και των τραπεζών, για τις υποκείμενες επενδύσεις τους, δηλαδή για τις εταιρίες στις οποίες έχουν επενδύσει τα κεφάλαια. Συνεπώς, όποιες εταιρίες δεν έχουν δώσει τη σχετική πληροφόρηση – κυρίως γιατί δεν έχουν υιοθετήσει κριτήρια ESG- θα αναγκαστούν είτε να μην επιλέγονται από τους διαχειριστές κεφαλαίων στις κατηγορίες επενδύσεων ESG, είτε να δοθεί ειδικά για αυτές μία γενική πληροφόρηση με βάση άλλες πηγές και όχι από τις ίδιες. Συνεπώς, είναι σημαντικό για τις εταιρίες που θέλουν να παραμείνουν ελκυστικές στους επενδυτές να εφαρμόσουν στρατηγικές ευθυγράμμισης με τα ESG.

9. Αν από το 2023 ο τραπεζικός και ο επενδυτικός τομέας υποχρεούνται να χρηματοδοτούν μόνο επιχειρήσεις που πληρούν τα κριτήρια, τι θα γίνει με την πλειοψηφία των  επιχειρήσεων που δεν θα έχουν προετοιμαστεί; Δεν θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν;

Το νέο ρυθμιστικό περιβάλλον  δεν εισάγει υποχρεωτικό πλαίσιο με την έννοια που το αναφέρατε. Καταρχήν ο  Κανονισμός TAXONOMY, για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, ορίζει τα κριτήρια που  θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό σε σχέση με το εάν μια οικονομική δραστηριότητα μπορεί να χαρακτηρίζεται ως περιβαλλοντικά βιώσιμη για τους σκοπούς των μέτρων που απευθύνονται στους συμμετέχοντες στις χρηματοοικονομικές αγορές ή τους εκδότες αναφορικά με χρηματοπιστωτικά προϊόντα ή εταιρικά ομόλογα τα οποία διατίθενται ως  τέτοια (“περιβαλλοντικά βιώσιμα”).

Επίσης και ο Κανονισμός SFDR θέτει  παρόμοιο πλαίσιο  γνωστοποιήσεων και η ίδια προσέγγιση  θα ισχύσει και για τα μέτρα που αναμένονται από την ΕΕ σχετικά με τους εκδότες.  Αναφερόμαστε λοιπόν  σε γνωστοποιήσεις, δημοσιοποιήσεις και αυξημένη διαφάνεια για τις επενδύσεις που σκοπό έχουν να ενισχύσουν  την ευαισθητοποίηση όλων προς την  κατεύθυνση της αειφορίας και όχι στον αποκλεισμό τους από την χρηματοοικονομική δραστηριότητα.

10. Με το παραπάνω δεδομένο, δεν θα έπρεπε να υπάρχει εθνικό σχέδιο με κίνητρα για την ευθυγράμμιση των ελληνικών επιχειρήσεων (τουρισμού, βιομηχανίας, αγροδιατροφικός τομέας) με τα κριτήρια, που σύντομα θα καθορίζουν την εισροή  κεφαλαίων;

Ο Κανονισμός ΤΑΧΟΝΟΜΥ που θέτει τους βασικούς παράγοντες για τον χαρακτηρισμό μιας δραστηριότητας ως βιώσιμης περιβαλλοντικά, εμπλέκει σαφώς όλους τους κλάδους της οικονομίας. Όπως προανέφερα, η ESMA και οι εποπτικές αρχές κεφαλαιαγοράς έχουν συνδράμει στο σκέλος του πεδίου  εποπτείας τους.

Οι υπόλοιπες, σημαντικές σε αριθμό και σημασία ρυθμίσεις, τυγχάνουν επεξεργασίας  από το EU PLATFORM on Sustainable finance και από την ομάδα εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών όπου συμμετέχει  θεσμικά και η χώρα μας σε ευρύτερο επίπεδο πολιτικής όπως αναφέρετε. Η μετάβαση σε ένα βιώσιμο μέλλον σε όρους ESG  είναι  αναμφισβήτητα  ένα τεράστιο εγχείρημα που αφορά το σύνολο της κοινωνίας και της οικονομίας και όλους τους φορείς πολιτικής.

Για το λόγο αυτό αποτελεί πλέον προτεραιότητα και σε εθνικό επίπεδο.

Ακολουθήστε το mononews.gr στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση