Η δημιουργία μιας κεντρικής και συνεκτικής στρατηγικής εναρμόνισης με τα  ESG και η ανάπτυξή της είναι το σημαντικότερο θέμα που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις που θέλουν κερδίσουν το στοίχημα της βιωσιμότητας.

Όμως, αναφέρει η Μαρία Αλεξίου Πρόεδρος του CSR Hellas στη συνέντευξή της στο ESG Today στο mononews.gr “πολλές επιχειρήσεις κάνουν το λάθος να μπερδεύουν την στρατηγική τους για την βιωσιμότητα,  με την επικοινωνία προς τους συμμετόχους και την στρατηγική  εταιρικής ευθύνης προς την κοινωνία που αφορά κυρίως το να δώσει πίσω στην κοινωνία ένα μέρος από τα κέρδη της”.

Όσον αφορά τα πρότυπα των rating companies η κυρία Αλεξίου, τονίζει ότι κάθε εταιρεία πρέπει να κρίνει ποια από αυτά είναι χρήσιμα και γιατί, και αυτό  είναι μία επιλογή που η ίδια η επιχείρηση οφείλει να εξετάσει και να εντάξει μέσα στην στρατηγική της. Επίσης όπως αναφέρει, για τις μικρότερες επιχειρήσεις, “επειδή αποτελούν και τον αδύναμο κρίκο σε μία μεγάλη και παγκόσμια αγορά, η μη συμμόρφωσή τους στο μέλλον με τις αρχές της βιωσιμότητας, δηλαδή, κοινωνική και περιβαλλοντική ευθύνη, εταιρική διαφάνεια και λογοδοσία, θα αποτελεί παράγοντα αποκλεισμού τόσο από την διεθνή αγορά, άρα από συνεργασίες με μεγαλύτερες επιχειρήσεις και πελάτες που επιλέγουν με νέα κριτήρια υπεύθυνης κατανάλωσης, αλλά και από την χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων τους”.

Τι αλλάζει στους Απολογισμούς Βιωσιμότητας; Τι πρέπει να προσέξουν οι επιχειρήσεις που θέλουν να είναι ευθυγραμμισμένες με τα κριτήρια ESG;

Η ευθυγράμμιση με τα κριτήρια ESG αφορά καταρχάς την διατύπωση της στρατηγικής της επιχείρησης για την βιωσιμότητα και τη μετάβαση σε μία οικονομία παραγωγής και διανομής αξίας στους συμμέτοχους, δηλαδή στους εργαζόμενους, στους πελάτες, στους πολίτες εν γένει εκτός από την αξία που διανέμει στους μετόχους, σε βάθος χρόνου. Για τον λόγο αυτό, το νέο στοιχείο στους Απολογισμούς των εταιριών με την Ταξινομία των προς δημοσιοποίηση πληροφοριών που είναι ουσιώδεις για τους συμμέτοχους είναι οι στόχοι που θέτει η επιχείρηση για την βιωσιμότητά της και την διατήρηση της ικανότητάς της να παράγει αξία σε βάθος χρόνου και για τους μετόχους της και για τους υπόλοιπους συμμέτοχους της.

Με τον τρόπο αυτό ορίζεται τελικά και ο όρος «βιωσιμότητα» ο οποίος στις σχετικές οδηγίες της ΕΕ αντικαθιστά και τον όρο «μη-χρηματοοικονοομικά» δεδομένα που χρησιμοποιήθηκε στην σχετική με την υποχρεωτική δημοσιοποίηση πληροφοριών οδηγία το 2014 αλλά και τον όρο ESG που συνοψίζει κυρίως για τους επενδυτές το τρίπτυχο της ολιστικά νοούμενης και ενιαίας εταιρικής βιωσιμότητας.

Οι σημαντικές αλλαγές που διατυπώνει το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο της Ε.Ε. μέσα από την ταξινομία και την εφαρμογή της στη διασύνδεση επενδύσεων και δραστηριοτήτων που αφορούν την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της, σημαίνει ότι πλέον οι υποχρεώσεις των επιχειρήσεων δεν εξαντλούνται στην αύξηση των υποχρεώσεών τους για μέτρηση και δημοσιοποίηση των σχετικών πληροφοριών με συστηματοποιημένο και σαφή τρόπο.

Μέσα στις αλλαγές αυτές συγκαταλέγεται η αναγνώριση των δικαιωμάτων των συμ-μετόχων να έχουν πληρέστερη και επαρκέστερη πληροφόρηση για θέματα που συνδέονται με τη μετάβαση σε ένα νέο οικονομικό και επιχειρηματικό μοντέλο εναρμονισμένο με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης για το 2030 και ειδικότερα τους Στόχους της Ε.Ε. για πλήρη απεξάρτηση από τον άνθρακα, μέγιστη αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας και συμπερίληψη. Ωστόσο, η επίδραση της αλλαγής αυτής θα είναι ορατή από τις αρχές του 2023 και μετά, δεδομένου ότι έως τότε η συμμόρφωση με την ταξινομία και το νέο σύστημα δημοσιοποίησης των εταιρικών απολογισμών και του ελέγχου της εταιρικής λογοδοσίας θα είναι ακόμη σε εξέλιξη.

Όσον αφορά την εξειδίκευση από την Κομισιόν, τί περιμένουμε φέτος; Ποια πρότυπα υπάρχουν ήδη για το τί πρέπει να δημοσιεύεται στους Απολογισμούς Βιωσιμότητας;

Η ΕΕ έχει εξαγγείλει την απόφαση να δημιουργήσει ένα Ευρωπαϊκό πλαίσιο για την δημοσιοποίηση των πληροφοριών που είναι ουσιώδεις και για κάθε κλάδο της οικονομίας και για κάθε επιχείρηση που έχει επίδραση στην βιωσιμότητα όπως ορίζεται σε συνάρτηση με τους Στόχους για το 2030. Για τον σκοπό αυτό έχει αναθέσει σε ειδικούς επιστημονικούς οργανισμούς να αξιοποιήσουν τα υφιστάμενα πρότυπα όπως για παράδειγμα το GRI, το SASB, το ISO 26000 και περίπου 90 ακόμη σχετικά διαδεδομένα διεθνώς πρότυπα μέτρησης του εταιρικού αντίκτυπου στο τρίπτυχο ESG ή άλλως στο σύνολο των παραμέτρων που αποτελούν κινδύνους ή και ευκαιρίες για την βιωσιμότητα τόσο της ίδιας της επιχείρησης όσο και των συμμετοχών που επηρεάζονται από αυτήν ή την επηρεάζουν σημαντικά.

Η συνεργασία για την εναρμόνιση του Ευρωπαϊκού πλαισίου δημοσιοποίησης και λογοδοσίας για την εταιρική βιωσιμότητα με ένα διεθνές πλαίσιο κανόνων είναι ήδη σε πλήρη εξέλιξη δεδομένης της συνεργασίας με το International Accounting Standards Board ώστε το νέο σύστημα οικονομικής αποτίμησης της βιωσιμότητας που θα προταθεί ως μελλοντική προσθήκη στα IFRS να είναι σε πλήρη συσχέτιση τόσο με την Ευρωπαϊκή Ταξονομία όσο και με την πρόταση για την αναθεώρηση της Οδηγίας για την δημοσιοποίηση των σχετικών εταιρικών πληροφοριών προς τους συμμέτοχους τους.

Η έλλειψη ευθυγράμμισης με τα ESG κριτήρια, των μικρότερων εισηγμένων και των μικρομεσαίες τι κινδύνους δημιουργεί;

Οι μικρότερες επιχειρήσεις όπως και οι επιχειρήσεις που ξεκινούν τώρα την προσαρμογή τους στις προϋποθέσεις της βιωσιμότητας, μαθαίνουν γρηγορότερα και ευκολότερα από τις επιτυχίες όπως επίσης και από τα λάθη ή τις αποτυχίες των επιχειρήσεων που είναι πιο μεγάλες και πιθανά πιο ώριμες.

Για τις μικρότερες επιχειρήσεις, επειδή αποτελούν και τον αδύναμο κρίκο σε μία μεγάλη και παγκόσμια αγορά, η μη συμμόρφωσή τους στο μέλλον με τις αρχές της βιωσιμότητας, δηλαδή, κοινωνική και περιβαλλοντική ευθύνη, εταιρική διαφάνεια και λογοδοσία, θα αποτελεί παράγοντα αποκλεισμού τόσο από την διεθνή αγορά, άρα από συνεργασίες με μεγαλύτερες επιχειρήσεις και πελάτες που επιλέγουν με νέα κριτήρια υπεύθυνης κατανάλωσης, αλλά και από την χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων τους. Η έλλειψη επαρκούς τεκμηρίωσης από μία επιχείρηση για το πως εφαρμόζει αυτές τις αρχές στην πράξη θα αποτελεί στοιχείο ή και απόδειξη της έλλειψης κατάλληλης διοικητικής πρακτικής και εμπειρίας για την αντιμετώπιση των σχετικών θεμάτων και αυξημένο κίνδυνο για νέες και βιώσιμες ή υπεύθυνες επενδύσεις.

Τι ζητούν κυρίως οι επιχειρήσεις από το CSR Hellas; Πώς τους βοηθάτε; Περισσότερες επιχειρήσεις προσέρχονται φέτος;

Οι επιχειρήσεις ζητούν από το CSR Hellas συστηματική και τακτική ενημέρωση για τις εξελίξεις, αλλά κυρίως συνεργασία για την περαιτέρω ανάπτυξη της στρατηγικής που ήδη ακολουθούν σε επιμέρους τομείς όπως είναι ειδικά σήμερα ή ανάλυση του κοινωνικού αντικτύπου και ειδικότερα η ανάπτυξη κουλτούρας βιωσιμότητας με κοινωνική συνείδηση μέσα και έξω από την επιχείρηση δηλαδή στους συμμετόχους της και ειδικότερα όσους είναι μέσα στην αλυσίδα παραγωγής αξίας, πελάτες, προμηθευτές, εργαζόμενους, μελλοντικούς καταναλωτές κλπ.

Για τον λόγο αυτό υλοποιούμε το Σύμφωνο Βιώσιμης Επιχειρηματικότητας, σε συνεργασία με το CSR Europe προωθώντας κλαδικές αλλά και διακλαδικές συμπράξεις επιχειρήσεων και συνεργασίας τόσο μεταξύ μεγάλων επιχειρήσεων και της εφοδιαστικής τους αλυσίδας όσο και μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων μέσω cluster όπως για παράδειγμα είναι και μία από τις πιο καινοτόμες περιπτώσεις στην Ελλάδα, η σύμπραξη με την οργάνωση EΛΛΑδικά Μας, τα μέλη της αλλά και την Eurocert ως εξειδικευμένο φορέα πιστοποίησης για το ETHOS, ένα ολοκληρωμένο σύστημα για την βιωσιμότητα των ΜμΕ και μάλιστα σε κλάδους καίριους για την ελληνική οικονομία.

Ήδη το σύστημα αυτό προετοιμάζει τις επιχειρήσεις μέλη της Πρωτοβουλίας ΕΛΛΑδικά μας για τη μετάβαση στο νέο Ευρωπαϊκό πρότυπο που προσδιορίζει το «βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο». Παράλληλα, οι επιχειρήσεις επιδιώκουν την ενδυνάμωση συνεργασιών για θέματα που ξεπερνούν τα όρια της σφαίρας επιρροής τους.

Ποιο είναι το κόστος για μια επιχείρηση, που επιθυμεί να συμμορφωθεί με τα κριτήρια ESG; τι πρέπει να κάνει;

Δύο είναι οι παράγοντες που αυξάνουν σημαντικά το κόστος για τις επιχειρήσεις σήμερα, αφενός η έλλειψη χρόνου, ήδη το ρολόι για το 2030 μετράει ανάποδα και κρίνεται όχι μόνο η ωριμότητα μίας επιχείρησης να προσαρμοσθεί στα νέα δεδομένα και κριτήρια αξιολόγησής της αλλά και η ετοιμότητά της να προχωρήσει σε αυτή την διαδικασία ουσιαστικής μετάβασης σε ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο.

Στον παράγοντα του κόστους πρέπει να συνυπολογίσουμε ακόμη και για τις πιο ώριμες και έτοιμες επιχειρήσεις το θέμα της έλλειψης κατάλληλης παιδείας και γνώσης για την εφαρμογή των αρχών της βιωσιμότητας στην πράξη και στο δικό τους επιχειρηματικό περιβάλλον.

Για παράδειγμα πολλές επιχειρήσεις κάνουν το λάθος να συνδέσουν την στρατηγική τους για την βιωσιμότητα κυρίως με την επικοινωνία προς τους συμμετόχους και την στρατηγική μίας εταιρικής ευθύνης προς την κοινωνία που αφορά κυρίως να δώσει πίσω στην κοινωνία ένα μέρος από τα κέρδη μου. Μία τόσο παρωχημένη αντίληψη όσο και επικίνδυνη δεδομένου ότι η αντίληψη αυτή συνδέεται με τον ορισμό του «greenwashing».

Ο προϋπολογισμός για την βιωσιμότητα μίας επιχείρησης αντισταθμίζει την ανάγκη της επιχειρηματικής συνέχειας με την ικανότητά της να δημιουργεί πραγματικά αξία σε βάθος χρόνου.

Η πληθώρα rating companies και συμβούλων δημιουργεί μια Βαβέλ, διαφορετικών προτύπων και προτεραιοτήτων. Πώς θα μπορούσαν να βοηθηθούν οι ελληνικές επιχειρήσεις στην οδύσσεια που έχουν να αντιμετωπίσουν;

Υπάρχουν ευτυχώς σήμερα πολλά εργαλεία, είτε στη μορφή των ESG Ratings, είτε στη μορφή εταιρικών προτύπων και συστημάτων, που μπορεί μία επιχείρηση να χρησιμοποιήσει καταρχήν για να καταλάβει καλύτερα τις τρείς διαστάσεις της βιωσιμότητας (Ε) περιβαλλοντικός αντίκτυπος, (S) κοινωνικός αντίκτυπος και (G) τρόπος διακυβέρνησης που συνεπάγεται η λειτουργία της και να μπορέσει να συγκρίνει την στρατηγική της, τις πολιτικές της και τα αποτελέσματά της σε όλες τις διαστάσεις τους και όχι μόνο με τα παραδοσιακά «οικονομικά κριτήρια» που μέχρι σήμερα αξιολογείται και διαμορφώνει την μελλοντική της στρατηγική και τις επενδύσεις της.

Η επιχείρηση χρειάζεται αυτά τα εργαλεία για την δική της βελτίωση, ωστόσο, ποια από αυτά είναι χρήσιμα και γιατί, είναι μία επιλογή που η ίδια η επιχείρηση οφείλει να εξετάσει και να εντάξει μέσα στην στρατηγική της.

Για τον σκοπό αυτό, η συμμετοχή σε Δίκτυα όπως το CSR Hellas που βοηθούν στην μεταφορά τεχνογνωσίας και εμπειρίας, αλλά και καλών πρακτικών εφαρμογής από τις επιχειρήσεις έχουν μεγάλη προστιθέμενη αξία στην εκπαίδευση των ίδιων των επιχειρήσεων και των στελεχών τους για το πως μπορούν να αξιοποιήσουν τα κατάλληλα εργαλεία, πρότυπα και πρακτικές για την δική τους αποτελεσματικότερη προσαρμογή για βελτίωση.

Στο πλαίσιο αυτό λειτουργεί και η συνεργασία του CSR Hellas με μέλη μας όπως το EBEA για την υλοποίηση στοχευμένων προγραμμάτων εκπαίδευσης επιχειρήσεων αλλά και το CSR School που αποτελεί μία σύμπραξη με την ακαδημαϊκή κοινότητα σε διεθνές επίπεδο και απευθύνεται σε στελέχη επιχειρήσεων και επιχειρηματίες ή συμμετόχους με σκοπό την ανάπτυξη και εμβάθυνση των επαγγελματικών δεξιοτήτων που απαιτεί η εταιρική βιωσιμότητα και υπευθυνότητα στην πράξη.

Πόσες ελληνικές εταιρείες έχουν ευθυγραμμιστεί με τα ESG σήμερα; Πόσες από τις εισηγμένες; Πώς θα μπορούσαν να βοηθηθούν οι υπόλοιπες;

Σήμερα, είναι αρκετές οι ελληνικές εισηγμένες επιχειρήσεις που πρωταγωνιστούν στην ανάδειξη της βιωσιμότητας ως κεντρικό άξονα της στρατηγικής τους και αντίστοιχα οι σχετικές δημοσιεύσεις τους συγκαταλέγονται μεταξύ των παραδειγμάτων καλής πρακτικής που αξιολογούνται από τις ομάδες εμπειρογνωμόνων στις οποίες έχει ανατεθεί η κατάρτιση των οδηγιών που θα υποστηρίξουν την διευρυμένη όπως προβλέπεται εφαρμογή της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας στον τομέα της υποχρεωτικής δημοσιοποίησης των σχετικών με την βιωσιμότητα πληροφοριών και της λογοδοσίας.

Μεταξύ αυτών όχι μόνο, εταιρίες με μεγάλη παράδοση όπως ο ΤΙΤΑΝ, η ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, ο Όμιλος Μυτιληναίου, ο Όμιλος Cosmote, τα ΕΛΠΕ, αλλά και εταιρίες του ευρύτερου δημόσιου τομέα όπως η ΔΕΗ ή και μικρότερες επιχειρήσεις παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον τρόπο που αξιοποιούν την βιωσιμότητα σαν μία ευκαιρία συνολικής βελτίωσης σε βάθος χρόνου και δημοσιοποιούν αρκετά μετρήσιμα βάσει στόχων, αλλά και συγκρίσιμα αποτελέσματα σε βασικούς τομείς ευθύνης που έχουν ήδη αναγνωρισθεί από τις επιχειρήσεις αυτές ως ουσιώδη, όπως μεταξύ άλλων είναι η προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, μείωση των εκπομπών, των ρύπων αλλά της εξάντλησης των φυσικών πόρων, η διαχείριση του νερού και της ενέργειας, η προστασία της βιοποικιλότητας, η προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου κ.ά.

Από τη μέχρι σήμερα μελέτη των καλύτερων πρακτικών διαπιστώνεται επίσης ότι το πιο αδύνατο σημείο για τις επιχειρήσεις είναι η μέτρηση και η στοχοθέτηση δράσεων για την βελτίωση του κοινωνικού αντικτύπου.

Η μέτρηση στην περίπτωση αυτή δεν αφορά μόνο την καταγραφή της αποφυγής ή της μείωσης των περιστατικών αρνητικής επίπτωσης, για παράδειγμα την μείωση του δείκτη καταγγελιών ανά εργαζόμενο για παραβίαση δικαιωμάτων που αφορούν τα δικαιώματά του, η αύξηση του αριθμού των εργαζομένων που συμμετέχουν σε συλλογικά όργανα και εκπροσωπούνται στις νόμιμες διαβουλεύσεις με την διοίκηση της επιχείρησης, ή δείκτης εκπαίδευσης ανά εργαζόμενο για θέματα που σχετίζονται με την άσκηση των δικαιωμάτων του στον εργασιακό χώρο.

Μία ακόμη διάσταση του προβλήματος είναι ο χρονικός ορίζοντας μέτρησης του κοινωνικού αντικτύπου μίας επιχείρησης και της στρατηγικής που ακολουθεί για την βιωσιμότητα ενώ εύλογα εγείρεται το ερώτημα σχετικά με την απόδοση της ευθύνη στις επιχειρήσεις για την άρνηση ή την πλημμελή άσκηση των υποχρεώσεων αυτών σε βάθος χρόνου.

Η ωριμότητα των ελληνικών επιχειρήσεων να αντιμετωπίσουν και να αξιοποιήσουν το ESG ως εργαλείο στρατηγικής διαφοροποίησης σε μία παγκόσμια αγορά που αναγκαστικά θα αλλάξει είναι δεδομένη και συνδέεται με την σε βάθος κατανόηση και αποδοχή των αλλαγών, την ενδυνάμωση των σχέσεων της επιχειρήσεις με τους συμμετόχους της στην βάση της ισότιμης αλληλεπίδρασης και της ειλικρίνειας που μόνο μέσα από αυθεντικότητα, εντιμότητα και διαφάνεια μπορεί να εδραιωθεί και να αποφέρει τις προσδοκώμενες αναγκαίες λύσεις ρεαλιστικές, πρόσφορες αλλά κυρίως βιώσιμες σε βάθος χρόνου.

Who is Who

Η Μαρία Αλεξίου διαθέτει 25 χρόνια επαγγελματικής εμπειρίας στο χώρο της βιομηχανίας, 18 εκ των οποίων στο χώρο της τσιμεντοβιομηχανίας και τον όμιλο ΤΙΤΑΝ. Είναι Πρόεδρος του Δικτύου CSR Hellas από το 2012 και μέλος του ΔΣ του CSR Europe από το 2018 ενώ συμμετέχει εθελοντικά και στην εργασίες του European Reporting Lab of EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group).

Διαβάστε επίσης

Μαρία Αλεξίου (CSR Hellas): To gender equality από το 2021 θα συνυπολογίζεται στην αξιολόγηση χρηματοπιστωτικού κινδύνου