“Πρέπει να καλλιεργήσουμε τη μελλοντική γενιά βιομηχανικής παραγωγής – τη δική μας βιομηχανική βάση καθαρής τεχνολογίας”, τόνισε η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν στην ομιλία που απευθύνει σήμερα στη Σύνοδο των ηγετών της Ε.Ε.

Πλέον στόχος της Προέδρου της Κομισιόν είναι να διασφαλίσει ότι οι επενδυτικές ενισχύσεις και οι φορολογικές εκπτώσεις φτάνουν στη βιομηχανία πιο εύκολα και γρηγορότερα και γι αυτό τον Ιανουάριο θα υποβάλει, όπως είπε, ένα νέο πλαίσιο για να επιταχυνθεί η μετάβαση. Δηλαδή, θα κάνει τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις απλούστερους και ταχύτερους για τα επόμενα χρόνια. Και θα κλείσει το υπάρχον κενό για να στοχεύσει ολόκληρη την αλυσίδα αξίας των στρατηγικών πράσινων τομέων, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης μεγάλης κλίμακας και της πρόσβασης σε πρώτες ύλες. Αυτό το νέο πλαίσιο θα επιτρέψει, για παράδειγμα, στα κράτη μέλη να λαμβάνουν υπόψη τις παγκόσμιες συνθήκες –όχι μόνο τις ευρωπαϊκές– όταν επιδοτούνται για ορισμένα μεταποιητικά προϊόντα καθαρής τεχνολογίας, αξιοποιώντας και τις επιδοτήσεις τρίτων χωρών.

1

“Αυτή η παρέμβαση θα δώσει κίνητρο στις εταιρείες με διεθνή προσανατολισμό να συνεχίσουν να επενδύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να μην επενδύουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά να είναι εδώ, να μείνουν εδώ και να επενδύσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση”, τόνισε αναφερόμενη στον διεθνή ανταγωνισμό που έχει ξεκινήσει για την προσέλκυση επενδύσεων μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ.

Προτεραιότητα, όπως είπε, είναι η προστασία της ενιαίας αγοράς από τον κατακερματισμό και τις ασυντόνιστες αντιδράσεις, επειδή δεν έχουν όλα τα κράτη μέλη την ίδια ικανότητα για επενδύσεις μεγάλης κλίμακας σε στρατηγικούς τομείς – δεν έχουν όλοι την οικονομική δυνατότητα.

Νέο Ταμείο χρηματοδότηση μέσω REPowerEU

Όπως τονίζει, απαιτείται δίκαιη πράσινη μετάβαση σε όλη την Ευρώπη και για να προωθηθεί η καθαρή τεχνολογία σε όλη την Ευρώπη, χρειάζεται συμπληρωματική ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Και όπως είπε το REPowerEU  θα αποτελέσει το όχημα που θα υποστηρίξει επιχειρήσεις και βιομηχανίες για να μεταβούν στη φθηνότερη και καθαρότερη ενέργεια και με αυτό προς το παρόν θα απαντήσει η Ευρώπη στις νέες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί μέσω του IRA, τους προγράμματος προσέλκυσης επενδύσεων των ΗΠΑ.

Μεσοπρόθεσμα,  όμως τόνισε επειδή θέλουμε η ευρωπαϊκή βιομηχανία να συνεχίσει να ηγείται στην πράσινη μετάβαση, χρειάζεται ένα νέο Ταμείο, για το οποίο θα δοθούν λεπτομέρειες το καλοκαίρι.

Ολόκληρη η ομιλία της προέδρου της Κομισιόν έχει ως εξής:

“Αγαπητοί συνάδελφοι,

Η αδικαιολόγητη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η χρήση της ενέργειας ως όπλο προκάλεσαν απότομη αύξηση των τιμών της ενέργειας. Καθώς προετοιμαζόμαστε να συναντηθούμε αυτήν την εβδομάδα, όλοι έχουμε δει πώς αυτό υπονομεύει την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα.
Οι εταιρείες σε όλη την Ένωσή μας, ιδίως εκείνες που δραστηριοποιούνται σε βιομηχανίες με μεγαλύτερη ένταση ενέργειας, δυσκολεύονται να ανταγωνιστούν στην παγκόσμια σκηνή, καθώς το κόστος της ενέργειας τις βαραίνει πολύ. Το αυξανόμενο κόστος διακόπτει την επέκταση, τις δραστηριότητες ή οδηγεί σε επανεξέταση τις μελλοντικές επενδυτικές τους αποφάσεις. Πολλοί εξετάζουν τώρα τη μετεγκατάσταση δραστηριοτήτων εκτός ΕΕ, επηρεάζοντας ενδεχομένως ολόκληρες τις αλυσίδες εφοδιασμού.

Ενώ αυτό θέτει νέα ζητήματα, η μόνη αποτελεσματική διέξοδος από τις ενεργειακές προκλήσεις της Ευρώπης παραμένει η ίδια: η μετάβαση σε λύσεις χαμηλών εκπομπών άνθρακα, όπως οι εγχώριες και προσιτές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Αλλά αυτή η μετάβαση θα πάρει χρόνο και πρέπει να γεφυρώσουμε αυτό το χάσμα όσο το δυνατόν γρηγορότερα.

Αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό καθώς ο παγκόσμιος ανταγωνισμός επιταχύνεται. Έχουμε δει, για παράδειγμα, τον πρόσφατο νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού των ΗΠΑ (Inflation Reduction Act (IRA), ένα σημαντικό επενδυτικό σχέδιο στην πράσινη τεχνολογία στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Από πολλές απόψεις αντικατοπτρίζει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία μας και τις πράσινες επενδύσεις που παρέχει η NextGenerationEU. Οι δύο μεγαλύτερες και πιο προηγμένες οικονομίες στον κόσμο κινούνται τώρα προς την ίδια κατεύθυνση προς ένα καθαρό μηδενικό μέλλον.

Ωστόσο, είναι επίσης σαφές ότι στοιχεία του IRA κινδυνεύουν να αποκαταστήσουν τους όρους ανταγωνισμού και να δημιουργήσουν διακρίσεις σε βάρος των ευρωπαϊκών εταιρειών, για παράδειγμα μέσω εκπτώσεων φόρου και επιδοτήσεων παραγωγής.
Η σταθερή μου πεποίθηση είναι ότι ο ανταγωνισμός οδηγεί την καινοτομία και ωθεί τις βιομηχανίες μας να υπερέχουν, να καινοτομούν και να μεταμορφώνονται ταχύτερα. Και όλοι έχουμε δει ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες είναι έτοιμες να ανταγωνιστούν στις παγκόσμιες αγορές. Όμως ο ανταγωνισμός πρέπει να είναι δίκαιος και αυτό σημαίνει να διασφαλίζονται
ισότιμοι όροι.
Τώρα παλεύουμε με αυτόν τον συνδυασμό υψηλότερων τιμών ενέργειας στην Ευρώπη και του αντίκτυπου του IRA. Αυτό είναι το φόντο της συνάντησής μας αργότερα αυτήν την εβδομάδα και, ως απάντηση, θα ήθελα να προτείνω ένα σχέδιο τεσσάρων σημείων για την αντιμετώπιση αυτής της διπλής πρόκλησης:

Πρώτον, συνεργαζόμαστε στενά με την κυβέρνηση Biden για τις πιο ανησυχητικές πτυχές του IRA. Συζητάμε πώς να ενισχύσουμε από κοινού τις βιομηχανικές μας βάσεις καθαρής ενέργειας και πώς να διασφαλίσουμε ότι τα αντίστοιχα προγράμματα κινήτρων μας ενισχύουν το ένα το άλλο.
Τον Οκτώβριο, ξεκινήσαμε την Task Force ΗΠΑ-ΕΕ, κυρίως για να συζητήσουμε κοινές προκλήσεις όπως η υπερβολική εξάρτησή μας από κινεζικές πρώτες ύλες που είναι κρίσιμες για την πράσινη μετάβασή μας.
Μια πιθανή λύση θα μπορούσε να είναι η δημιουργία ενός κλαμπ πρώτων υλών για να ξεπεραστεί το μονοπώλιο της Κίνας σε αυτόν τον τομέα.Για παράδειγμα, διαφοροποιώντας την προσφορά πρωτογενών πρώτων υλών και ενισχύοντας τις επενδύσεις σε δυνατότητες ανακύκλωσης για τη δημιουργία μιας εύρυθμης αγοράς δευτερογενών πρώτων υλών. Εμείς, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ, στεκόμαστε πιο δυνατοί όταν είμαστε ενωμένοι συλλογικά.

Δεύτερον, πρέπει να προσαρμόσουμε τους κανόνες μας για τις κρατικές ενισχύσεις για μερικά χρόνια. Πρέπει να διευκολύνουμε τις δημόσιες επενδύσεις να τροφοδοτήσουν αυτόν τον άνευ προηγουμένου μετασχηματισμό.
Οι κανόνες μας για τις κρατικές ενισχύσεις υπάρχουν για να διασφαλίζουν ότι οι εταιρείες από όλα τα κράτη μέλη ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις εντός της ενιαίας αγοράς.
Ωστόσο, εξετάζουμε τώρα μια νέα ματιά για να διασφαλίσουμε ένα απλούστερο, ταχύτερο και ακόμη πιο προβλέψιμο πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων. Πρέπει να επιτρέψουμε την υποστήριξη σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας, μέχρι την παραγωγή των πιο στρατηγικών λύσεων πράσινης τεχνολογίας και καθαρών τελικών προϊόντων.

Για το σκοπό αυτό, πραγματοποιούμε διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη με σκοπό την περιορισμένη χρονική προσαρμογή των κανόνων μας για τις κρατικές ενισχύσεις γύρω από πέντε βασικούς άξονες:
• Απλοποίηση της βοήθειας για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
• Απλούστευση των ενισχύσεων για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες βιομηχανικές διεργασίες.
• Ενισχυμένα προγράμματα στήριξης επενδύσεων για την παραγωγή αγαθών στρατηγικής πράσινης μετάβασης.
• Περαιτέρω στοχευμένη βοήθεια για νέα έργα παραγωγής σε στρατηγικές αλυσίδες αξίας καθαρής τεχνολογίας, λαμβάνοντας υπόψη τα παγκόσμια χρηματοδοτικά κενά, συμπεριλαμβανομένων των επιδοτήσεων που παρέχονται εκτός ΕΕ.
• Σημαντική αύξηση των ορίων κοινοποίησης για κρατικές ενισχύσεις σε αυτούς τους τομείς.
Αυτές οι αλλαγές θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στις αρχές του 2023.

Τρίτον, πρέπει να ενισχύσουμε τις ευρωπαϊκές δημόσιες επενδύσεις για να επιταχύνουμε την ενεργειακή μετάβαση. Είναι σαφές ότι δεν έχουν όλα τα κράτη μέλη τον δημοσιονομικό χώρο για κρατικές ενισχύσεις και χρειαζόμαστε συμπληρωματική ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, μεταξύ άλλων, μέσω των εσόδων από το ETS, για να μετακινηθούν όλοι μαζί προς την ίδια κατεύθυνση.
Αυτό αντανακλά επίσης την ανάγκη προστασίας της ενιαίας αγοράς μας από τον κατακερματισμό και τις ασυντόνιστες αντιδράσεις.
Βραχυπρόθεσμα, πρότεινα την περαιτέρω ενίσχυση του REPowerEU για την αντιμετώπιση των κρίσιμων πανευρωπαϊκών διασυνδέσεων, της ενεργειακής απόδοσης και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Μεσοπρόθεσμα, χρειαζόμαστε μια διαρθρωτική λύση για την ενίσχυση της βιομηχανίας καθαρής τεχνολογίας στην Ευρώπη. Φιλοδοξία μας είναι να είμαστε παγκόσμιοι ηγέτες στην καθαρή μετάβαση και για να γίνει αυτό, η ευρωπαϊκή βιομηχανική μας πολιτική απαιτεί κοινή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
Αυτός είναι ο λόγος που εισήγαγα την ιδέα της ίδρυσης του Ευρωπαϊκό Ταμείο Κυριαρχίας (European Sovereignty Fund) και γιατί θα υποβάλουμε συγκεκριμένες προτάσεις το καλοκαίρι.

Και τέταρτον, πρέπει να επιταχύνουμε την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Χάρη στο χαμηλό λειτουργικό τους κόστος, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα επηρεάσουν θετικά τις τιμές της ενέργειας σε ολόκληρη την ΕΕ.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, μετά την τελευταία μας συνάντηση τον Οκτώβριο, η Επιτροπή πρότεινε έναν νέο προσωρινό κανονισμό έκτακτης ανάγκης για να επιταχύνει τη διαδικασία αδειοδότησης για ΑΠΕ.
Τις επόμενες ημέρες θα ξεκινήσουμε επίσης τη διαβούλευση για τη μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ως πρώτο βήμα για την νομική μας πρόταση στις αρχές του 2023.
Αυτό θα προσφέρει στους καταναλωτές καλύτερη πρόσβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας χαμηλότερου κόστους και πιο σταθερές τιμές μακροπρόθεσμα.

Εν κατακλείδι, επιτρέψτε μου να εκφράσω την πλήρη πίστη μου στην Ενιαία Αγορά ως το στέρεο θεμέλιο για την επίτευξη αυτού του σχεδίου τεσσάρων σημείων. Καθώς πλησιάζει η 30ή επέτειος της Ενιαίας Αγοράς, ήρθε η ώρα να επιταχύνουμε το έργο μας υπό τη σουηδική Προεδρία.
Ανυπομονώ για τη συζήτησή μας την Πέμπτη.