Ένας νέος οικονομικός δείκτης, το φυσικό κεφάλαιο, πρόκειται να ξεκινήσει να υπολογίζεται στην αποτύπωση της αξίας των εθνικών οικονομιών.   Μαζί με το ΑΕΠ, τον πληθωρισμό, την απασχόληση και τους άλλους καθορισμένους μεγάλους αριθμούς δεικτών, η Βρετανία, οι ΗΠΑ αποπειρώνται να μετρούν και το «φυσικό κεφάλαιο», αναφέρει το Bloomberg.

Στις ΗΠΑ, οι αρχικοί πιλοτικοί λογαριασμοί θα ετοιμαστούν το επόμενο έτος, αλλά το σύστημα θα ολοκληρωθεί μόνο μετά από 15 χρόνια. Στόχος είναι η καλύτερη αποτίμηση της αξίας των οικονομιών αλλά και η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Όπως αναφέρουν οι υποστηρικτές του εγχειρήματος, «η τρέχουσα απουσία αυτών των σημαντικών οικονομικών μετρήσεων και η παράλειψη της φύσης από τα εθνικά λογιστικά συστήματα οδηγεί σε διάβρωση των τρεχουσών και μελλοντικών οικονομικών ευκαιριών. Η προτεινόμενη επέκταση του εθνικού συστήματος οικονομικής λογιστικής επιδιώκει να παρέχει νέες πληροφορίες για την καταγραφή των δεσμών μεταξύ της φύσης και της οικονομίας».

Πρότυπα για την αποτίμηση του φυσικού κεφαλαίου

Σύμφωνα με την επενδυτική τράπεζα Jefferies, «η πρόσβαση σε οργανωμένα, αξιόπιστα δεδομένα για τα φυσικά περιουσιακά στοιχεία και η αλλαγή των περιβαλλοντικών-οικονομικών συνθηκών που παρέχονται από μια σειρά δεδομένων αναφοράς θα διευκόλυνε τις επιχειρήσεις να αποφύγουν τους κινδύνους και να επεκτείνουν τις περιβαλλοντικές τους γνωστοποιήσεις».

Το Γραφείο Εθνικής Στατιστικής της Βρετανίας (ONS), το οποίο το μετρά από το 2020, το φυσικό κεφάλαιο σημειώνει: «Οι λογαριασμοί φυσικού κεφαλαίου αποτιμούν τι κάνει η φύση για εμάς». Αν και οι προσπάθειες του ONS είναι ένα έργο σε εξέλιξη, η φύση κάνει πολλά, όπως αποδεικνύεται. «Το 2019, το απόθεμα των διαφορετικών πηγών του φυσικού κεφαλαίου του Ηνωμένου Βασιλείου που μπορούμε επί του παρόντος να αποτιμήσουμε ήταν 1,2 τρισεκατομμύρια £». Πώς κατέληξαν οι ONS σε αυτόν τον αριθμό; Χρησιμοποιώντας διεθνώς συμφωνημένα πρότυπα που επιτρέπουν συγκρίσεις μεταξύ μιας χώρας και μιας άλλης. Το ONS χρησιμοποιεί 275 σύνολα δεδομένων από 67 παρόχους. Ένα παράδειγμα της μεθοδολογίας έρχεται με την εκτίμηση της ONS των καθαρών οφελών, όσον αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, από την αποκατάσταση του 55% των τυρφώνων κοντά στη φυσική τους κατάσταση το 2019. Ο αριθμός υπολογίστηκε μεταξύ 45 και 51 δισεκατομμυρίων στερλινών .

Οι τυρφώνες καλύπτουν μόνο το 3% περίπου της γης του πλανήτη μας, αλλά αντιπροσωπεύουν σχεδόν τους μισούς υγροτόπους του κόσμου.

Οι τυρφώνες -βάλτοι με λάσπη- αποθηκεύουν τεράστιες ποσότητες άνθρακα – διπλάσιο άνθρακα από όλα τα δάση του κόσμου. Διατηρώντας, προστατεύοντας και αποκαθιστώντας τυρφώνες παγκοσμίως, μπορούμε να μειώσουμε τις εκπομπές και να αναβιώσουμε ένα βασικό οικοσύστημα που παρέχει πολλές υπηρεσίες, για τους ανθρώπους, τον πλανήτη και το κλίμα, συμπεριλαμβανομένου του ζωτικού τους ρόλου ως φυσικού καταβόθρα άνθρακα.

Ένα άλλο παράδειγμα εκτιμά τη συνεισφορά το 2020 των υπαίθριων χώρων που διατίθενται για αναψυχή στην υγεία του έθνους μεταξύ 6,2 και 8,4 δισεκατομμυρίων στερλινών.

Όπως σημειώνει  το βρετανικό ONS: «Το ΑΕΠ λέει μόνο μέρος της ιστορίας της προόδου του Ηνωμένου Βασιλείου. Πρέπει να λάβουμε υπόψη όχι μόνο την παραγωγή της αγοράς, τα κτίρια και τους δρόμους, αλλά και το φυσικό μας κεφάλαιο: τα οικοσυστήματα, τους χώρους πρασίνου και το τοπίο που μας παρέχουν μια σειρά από οικονομικά και μη οφέλη».

Στη λογιστική του φυσικού κεφαλαίου και οι ΗΠΑ

Το 1978 ο Αμερικανός γερουσιαστής Ρόμπερτ Κένεντι δήλωσε  ότι οι δείκτες για την οικονομική ανάπτυξη  μετρούσαν τα πάντα «εκτός από αυτά που κάνουν τη ζωή να αξίζει τον κόπο».

Σήμερα,  η κλιματική αλλαγή και η παράλληλη μείωση της βιοποικιλότητας έδωσαν την ώθηση να μετατοπιστεί το φυσικό κεφάλαιο από ένα θέμα φιλοσοφικών στοχασμών σε ένα απαραίτητο εργαλείο για τη μέτρηση και την παρακολούθηση της σχέσης μας με τη φύση.

Το  Impact-Weighted Accounts Project του Harvard Business School αναφέρει: «Η επανάληψη του καπιταλισμού είναι επιτακτική ανάγκη. Χρειάζεται να δημιουργήσουμε μια πιο περιεκτική και βιώσιμη μορφή καπιταλισμού που να λειτουργεί για κάθε άνθρωπο και τον πλανήτη».

Η Capitals Coalition, μια συμμαχία περισσότερων από 400 οργανισμών, ελπίζει ότι, μέσα σε λίγα χρόνια, η λογιστική του φυσικού κεφαλαίου θα γίνει ο κανόνας. «Η φιλοδοξία μας», ανέφερε, «είναι έως το 2030 η πλειονότητα των επιχειρήσεων, των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και των κυβερνήσεων να συμπεριλάβουν την αξία του φυσικού κεφαλαίου, του κοινωνικού κεφαλαίου και του ανθρώπινου κεφαλαίου στη λήψη των αποφάσεών τους και ότι αυτό θα προσφέρει ένα δικαιότερο και πιο βιώσιμο κόσμο». Πρόσθεσε: «Το φυσικό κεφάλαιο, το κοινωνικό κεφάλαιο και το ανθρώπινο κεφάλαιο λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο όπως το παραδοσιακό κεφάλαιο – αν επενδύσουμε σε αυτά δημιουργούν αξία και αν τα υποβαθμίσουμε περιορίζουμε την αξία τους».

Ωστόσο, η ιδεά να αποτελέσει μετρήσιμη έννοια το «φυσικού κεφαλαίου» προκαλεί διαμάχες. Οι υποστηρικτές του φυσικού κεφαλαίου υποστηρίζουν ότι αυξάνει την κατανόηση της αξίας του περιβάλλοντος, μειώνοντας την πιθανότητα να αγνοηθεί η φύση.

Οι επικριτές φοβούνται ότι η ποσοτικοποίηση του περιβάλλοντος υπεραπλουστεύει τα οικοσυστήματα και υπονομεύει την εγγενή, μη μετρήσιμη αξία της φύσης που δεν μπορεί να μετατραπεί σε άλλες μορφές κεφαλαίου. Αυτό αποτελεί μέρος των ευρύτερων ανησυχιών για τον ρόλο του καπιταλισμού.

Παρά τις αμφιβολίες, η λογιστική φυσικής κεφαλαίου είναι σίγουρα εδώ για να μείνει. Τον Ιούλιο, μια έκθεση αξιολόγησης για την αποτίμηση της φύσης από τη Διακυβερνητική Πλατφόρμα Επιστημονικής Πολιτικής για τη Βιοποικιλότητα και τις Υπηρεσίες Οικοσυστήματος σημείωσε ότι οι οικονομικές και πολιτικές αποφάσεις έδιναν παραδοσιακά προτεραιότητα σε χρήσεις της φύσης που βασίζονται στην αγορά, όπως η εντατική παραγωγή τροφίμων. Πρόσθεσε: «Αν και είναι συχνά προνομιούχες στη χάραξη πολιτικής, αυτές οι αξίες της αγοράς δεν αντικατοπτρίζουν επαρκώς τον τρόπο με τον οποίο οι αλλαγές στη φύση επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων.

«Επιπλέον, η χάραξη πολιτικής παραβλέπει τις πολλές μη εμπορικές αξίες που σχετίζονται με τη συμβολή της φύσης στους ανθρώπους, όπως η ρύθμιση του κλίματος και η πολιτιστική ταυτότητα».

Ο καθηγητής Unai Pascual, Συμπρόεδρος για την αξιολόγηση, είπε ότι με περισσότερες από 50 μεθόδους και προσεγγίσεις αποτίμησης, «δεν υπάρχει έλλειψη τρόπων και εργαλείων για να γίνουν ορατές οι αξίες της φύσης».

Η αποτύπωση του φυσικού κεφαλαίου

Ο Simon Zadek, Εκτελεστικός Διευθυντής της NatureFinance, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που εργάζεται «για την ευθυγράμμιση της παγκόσμιας χρηματοδότησης με τα θετικά αποτελέσματα για τη φύση», είπε ότι, στο μέλλον, είναι ζωτικής σημασίας να δούμε θέματα που σχετίζονται με τη φύση στο γύρο. «Σκεφτείτε ότι η βιοποικιλότητα περιλαμβάνει μια ουσιαστικά δυναμική σχέση, πρέπει να εξετάσετε την πολυπλοκότητα ολόκληρου του συστήματος βιοποικιλότητας».

Οι άνθρωποι πρέπει επίσης, είπε, να εξετάσουν τους πιο χρήσιμους τρόπους με τους οποίους μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι μετρήσεις της φύσης.

Για το σκοπό αυτό, η NatureFinance σχεδιάζει μια σειρά από μελέτες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που καλύπτουν την ενσωμάτωση των κινδύνων που σχετίζονται με τη φύση στα χρηματοοικονομικά, το πρασίνισμα του κρατικού χρέους, τα τρόφιμα και τη χρηματοδότηση, τις αγορές της φύσης και τα «εγκλήματα στη φύση».

Στη Βρετανία, το ONS έχει θέσει στον εαυτό του δύο βασικές προκλήσεις για το άμεσο μέλλον. «Θα αναλάβουμε τις προπαρασκευαστικές εργασίες που απαιτούνται για να παράγουμε εκτιμήσεις ορισμένων από τις οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής το 2024, με στόχο την αποτύπωση όλων αυτών των δαπανών στους λογαριασμούς φυσικού κεφαλαίου».

Επιπλέον, θα προσαρμόσει τους λογαριασμούς φυσικού κεφαλαίου του Ηνωμένου Βασιλείου για συμπερίληψη στους εκτεταμένους εθνικούς λογαριασμούς, με εκτιμήσεις για την υποβάθμιση των περιουσιακών στοιχείων όπου είναι δυνατόν.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπως αναφέρθηκε, έχουν ξεκινήσει το 15ετές τους ταξίδι προς τη λογιστική του φυσικού κεφαλαίου και τον Ιούλιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε έναν νέο κανονισμό που καλύπτει την περιβαλλοντική λογιστική, η οποία : «Μετρα τη συμβολή του περιβάλλοντος στην οικονομία και τον αντίκτυπο της οικονομίας στο περιβάλλον με συνεπή και συμβατό τρόπο με τις μακροοικονομικές στατιστικές».

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η λογιστική του φυσικού κεφαλαίου θα βελτιωθεί περαιτέρω με την πάροδο του χρόνου, λόγω των φόβων ότι αυτό το κεφάλαιο εξακολουθεί να υπερεκμεταλλεύεται και να υποτιμάται. Όπως προειδοποίησε η Παγκόσμια Τράπεζα σε έγγραφο σχετικά με το θέμα: «Παρά την παγκόσμια αύξηση του συνολικού κατά κεφαλήν πλούτου μεταξύ 1995 και 2018, πολλές χώρες βρίσκονται σε μια μη βιώσιμη αναπτυξιακή πορεία επειδή το φυσικό, ανθρώπινο ή παραγόμενο κεφάλαιό τους εξαντλείται, παρά τη βραχυπρόθεσμη αύξηση του εισοδήματος ή της κατανάλωσης.

«Σε χώρες όπου το σημερινό ΑΕΠ επιτυγχάνεται με την κατανάλωση ή την υποβάθμιση των περιουσιακών στοιχείων με την πάροδο του χρόνου, για παράδειγμα με την υπεραλίευση ή την υποβάθμιση του εδάφους, ο συνολικός πλούτος μειώνεται. Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμη και όταν το ΑΕΠ αυξάνεται, αλλά υπονομεύει τη μελλοντική ευημερία».

Κίνδυνος αν δεν συνυπολογίζεται το φυσικό κεφάλαιο

Οι επενδυτές συνειδητοποιούν επίσης ότι εργάζονται με ψευδείς υποθέσεις εάν δεν συνυπολογίσουν σωστά το κόστος φυσικού κεφαλαίου στις επενδυτικές τους αποφάσεις. Πολλοί αρχίζουν να προσαρμόζουν τις προσεγγίσεις τους πριν από την υπογραφή του Παγκόσμιου Πλαισίου Βιοποικιλότητας, το οποίο αναμένεται να απαιτήσει ευθυγράμμιση των ροών χρηματοδότησης με την προστασία της βιοποικιλότητας και την έκδοση πλαισίου διαχείρισης κινδύνων και αναφοράς από την Ομάδα Εργασίας για τις οικονομικές γνωστοποιήσεις που σχετίζονται με τη φύση.

«Η φύση είναι η μυστική σάλτσα κάθε επένδυσης που έγινε ποτέ. Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι οι περισσότεροι επενδυτές δεν κατανοούν, δεν μετρούν ή δεν διαχειρίζονται αυτήν την εξάρτηση πόσο μάλλον να επενδύσουν στα υποκείμενα περιουσιακά στοιχεία της φύσης», δήλωσε ο Zadek της NatureFinance.

«Η συστηματική λογιστική του φυσικού κεφαλαίου θα διορθώσει αυτή τη θεμελιώδη αποτυχία της αγοράς».