Η στροφή προς τις καθαρές μηδενικές εκπομπές θα δημιουργήσει τεράστιες ευκαιρίες στις τεχνολογίες καθαρής ενέργειας, αναφέρει ο Fatih Birol, ο Εκτελεστικός Διευθυντής  του IEA (International Energy Agency), σε άρθρο του στο Davos Agenda .

Τονίζει όμως, το σημαντικό εμπόδιο της έλλειψης πρόσβασης του αναπτυσσόμενου κόσμου σε προσιτή χρηματοδότηση, που θα μπορούσε να τον αποκλείσει από τα οφέλη της νέας τεράστιας αγοράς που δημιουργείται.

«Οι αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες αντιπροσωπεύουν επί του παρόντος τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά μόνο το ένα πέμπτο των παγκόσμιων επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια», σημειώνει χαρακτηριστικά. Η πρόκληση είναι, σημειώνει ο κ. Fatih Birol τα οφέλη από την ενεργειακή μετάβαση να μοιραστούν σε όλο τον πλανήτη και να εξαλειφθούν τα εμπόδια στη χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών.

Η νέα αγορά που δημιουργείται ύψους 27 τρισ

Η συνολική αγορά για ανεμογεννήτριες, ηλιακούς συλλέκτες, μπαταρίες ιόντων λιθίου, ηλεκτρολύτες και κυψέλες καυσίμου θα μπορούσε να φτάσει σε παρόμοιο μέγεθος με τη σημερινή αγορά πετρελαίου έως το 2050, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας.
Όμως για να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια θα φέρει ένα καλύτερο μέλλον για όλους, οι αναπτυσσόμενες οικονομίες πρέπει να έχουν ίση πρόσβαση στις επενδύσεις που θα χρηματοδοτήσουν τη μετάβαση.

Μια νέα παγκόσμια ενεργειακή οικονομία αναδύεται, σημειώνει ο Fatih Birol, η οποία υπόσχεται να προσφέρει τεράστια εμπορικά, βιομηχανικά, τεχνολογικά κέρδη και κέρδη σε όσους κάνουν το άλμα. Ακόμη και εν μέσω της αναταραχής που προκάλεσε ο COVID-19, η αύξηση ισχύος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας όπως η αιολική και η ηλιακή ενέργεια συνέχισε να επιταχύνεται και οι πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων έχουν σημειώσει νέα ρεκόρ.

Καθώς ο κόσμος αρχίζει να πλησιάζει σε ένα μονοπάτι για καθαρές μηδενικές εκπομπές, τα πιθανά οφέλη είναι τεράστια. Η στροφή θα προσφέρει άνευ προηγουμένου ευκαιρίες στην αγορά σε κατασκευαστές εξοπλισμού, παρόχους υπηρεσιών και προγραμματιστές, καθώς και σε εταιρείες μηχανικής, προμηθειών και κατασκευών σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού καθαρής ενέργειας.

Δημιουργείται μια νέα ενεργειακή βιομηχανία στο μέγεθος της σημερινής αγοράς πετρελαίου.

Σύμφωνα με το πρόσφατο World Energy Outlook 2021 του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA), η τοποθέτηση του κόσμου σε τροχιά για καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050 θα δημιουργήσει τη  δυνατότητα μιας νέας συνολικής αγοράς 27 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για τους κατασκευαστές ανεμογεννητριών, ηλιακών συλλεκτών, μπαταριών ιόντων λιθίου, ηλεκτρολυτών. και κυψέλες καυσίμου. Μέχρι τα μέσα του αιώνα, αυτοί οι πέντε τύποι εξοπλισμού θα δημιουργούσαν μαζί μια αγορά συγκρίσιμη σε μέγεθος με τη σημερινή αγορά πετρελαίου.

Και ακριβώς όπως η σημερινή αγορά πετρελαίου, θα έχει παγκόσμια εμβέλεια και δε θα περιοριστεί στις πιο ανεπτυγμένες οικονομίες. Αυτό δημιουργεί τεράστιες προοπτικές για εταιρείες που βρίσκονται σε καλή θέση στο εύρος ενός διευρυνόμενου συνόλου παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού.


Μέχρι το 2050, ορισμένες αγορές εξοπλισμού καθαρής ενέργειας μαζί θα μπορούσαν να είναι συγκρίσιμες σε μέγεθος με τη σημερινή αγορά πετρελαίου, τονίζει ο Fatih Birol.

Κυριαρχεί η ηλεκτρική ενέργεια

Σύμφωνα με τον IEA, στην πορεία προς τις καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050, η ηλεκτρική ενέργεια θα αντικαταστήσει τα ορυκτά καύσιμα σε πολλούς τομείς της οικονομίας, καλύπτοντας βασικούς τομείς όπως οι μεταφορές, η θέρμανση και η βιομηχανία.

Σε αυτό το σενάριο, η ηλεκτρική ενέργεια θα αντιπροσωπεύει περίπου το 50% της τελικής χρήσης ενέργειας έως το 2050, από περίπου 20% τώρα. Η επέκταση της ηλεκτρικής ενέργειας οδηγεί σε μια παράλληλη έκρηξη σχετικών επενδύσεων, όχι μόνο σε ανανεώσιμες πηγές όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια για να μας παρέχουν καθαρή ενέργεια, αλλά και σε εγκαταστάσεις μεταφοράς και αποθήκευσης και σε αναδυόμενες ψηφιακές τεχνολογίες για τη λειτουργία των ενεργειακών μας συστημάτων πιο έξυπνα και αποτελεσματικά.

Και ακόμη και σε ένα πολύ πιο ηλεκτρικό ενεργειακό σύστημα, υπάρχουν μεγάλες προοπτικές για τους προμηθευτές καυσίμων. Οι προβλέψεις του IEA δείχνουν ότι οι εταιρείες που παράγουν και δαινέμουν αέρια χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε έναν κόσμο καθαρού μηδενισμού το 2050 θα διαχειρίζονται σχεδόν το μισό της σημερινής παγκόσμιας αγοράς φυσικού αερίου.

Η απασχόληση σε τομείς καθαρής ενέργειας πρόκειται να γίνει ένα πολύ δυναμικό μέρος των αγορών εργασίας, με την ανάπτυξή της να υπεραντισταθμίζει τη  μείωση  των παραδοσιακών τομέων προμήθειας ορυκτών καυσίμων. Εκτός από τη δημιουργία θέσεων εργασίας στις βιομηχανίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και δικτύων ενέργειας, η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια θα αυξήσει την απασχόληση σε τομείς όπως οι μετασκευές και άλλες βελτιώσεις ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια και η κατασκευή αποδοτικών συσκευών και οχημάτων ηλεκτρικών και κυψελών καυσίμου. Στην πορεία προς το καθαρό μηδέν έως το 2050, επιπλέον 26 εκατομμύρια εργαζόμενοι θα απασχοληθούν στην καθαρή ενέργεια και σε συναφείς τομείς έως το 2030.

Γεφύρωση του οικονομικού χάσματος

Η δυναμική προς μια νέα ενεργειακή οικονομία είναι αναμφισβήτητη, αλλά δεν έχουν όλοι την ίδια πρόσβαση στα τεράστια πιθανά οφέλη που μπορεί να αποφέρει. Πολλές αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες αντιμετωπίζουν προκλήσεις που τις αποκόπτουν από αυτή τη νέα ενεργειακή οικονομία.

«Οι αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες αντιπροσωπεύουν επί του παρόντος τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά μόνο το ένα πέμπτο των παγκόσμιων επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια» αναφέρει ο κ. Birol.

Πώς θα έχουν όλοι πρόσβαση στη χρηματοδότηση;

Ένα βασικό εμπόδιο είναι η έλλειψη πρόσβασης στις επενδύσεις. Σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν υπάρχει έλλειψη χρηματοδότησης. Ωστόσο, λόγω των προβλεπόμενων κινδύνων, πολλές περιοχές του κόσμου ανταγωνίζονται να προσελκύσουν τις επενδύσεις στα ενεργειακά τους συστήματα, ειδικά από τον ιδιωτικό τομέα. Το κεφάλαιο είναι σημαντικά πιο ακριβό στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες σε σύγκριση με τις προηγμένες οικονομίες.

Ο ΔΟΕ εκτιμά ότι το ονομαστικό κόστος χρηματοδότησης  σε ορισμένες  οικονομίες που θεωρούνται ότι είναι μεγάλου ρίσκου είναι έως και επτά φορές υψηλότερο από ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Αυτό το χάσμα είναι ένας από τους λόγους που οι αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες αντιπροσωπεύουν επί του παρόντος τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά μόνο το ένα πέμπτο των παγκόσμιων επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια.

Αυτό το οικονομικό χάσμα είναι  μη βιώσιμο και πρέπει να εκλείψει. Για να συμβάλει στο κλείσιμο του, ο ΔΟΕ και το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ – μαζί με το ETH Zurich και το Imperial College του Λονδίνου – σχεδιάζουν να ιδρύσουν ένα Παρατηρητήριο Κόστους Κεφαλαίου για να αυξήσουν τη διαφάνεια στον ενεργειακό τομέα και να εμπνεύσουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών. Το Παρατηρητήριο θα καθοδηγήσει  όσου σχεδιάζουν έργα, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής για να συμβάλει στην ενθάρρυνση των επενδύσεων καθαρής ενέργειας που χρειάζονται τόσο επειγόντως στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες.

Αυτό είναι ένα σημαντικό θέμα και ο IEA έχει εμβαθύνει στο ρόλο του κόστους κεφαλαίου στις ενεργειακές μεταβάσεις, τους καθοριστικούς του παράγοντες που το επηρεάζουν και στον τρόπο  υπολογισμού του.

Μια ειδική έκθεση του ΙΕΑ που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Ιούνιο, σε συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα και το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, υποστήριξε ότι μπορεί να επιτευχθεί η κινητοποίηση αυτού του κεφαλαίου και η διοχέτευσή του στα σωστά μέρη.

Θα χρειαστεί ένας συνδυασμός έξυπνων πολιτικών, οικονομικής καινοτομίας και τολμηρής συλλογικής δράσης από τη διεθνή κοινότητα.

Οι χώρες που χρειάζονται επιπλέον επενδύσεις πρέπει επίσης να κάνουν τα δικά τους βήματα. Πρέπει να ενισχύσουν τα βιώσιμα χρηματοδοτικά τους πλαίσια, να αντιμετωπίσουν τα εμπόδια στις ξένες επενδύσεις, να εξαλείψουν τον ρυθμιστικό κίνδυνο, να διευκολύνουν τις διαδικασίες αδειοδότησης και την απόκτηση γης και να ανακαλέσουν πολιτικές που στρεβλώνουν τις τοπικές αγορές ενέργειας.

Ένα ενθαρρυντικό στοιχείο είναι ότι η αποφυγή ενός τόνου εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες κοστίζει περίπου το μισό κατά μέσο όρο σε σχέση με τις προηγμένες οικονομίες, σύμφωνα με την έκθεση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες μπορούν συχνά να μεταβούν κατευθείαν σε καθαρότερες και πιο αποτελεσματικές τεχνολογίες χωρίς να χρειάζεται να καταργήσουν σταδιακά ή να ανακαινίσουν τόσες υπάρχουσες υποδομές που κατασκευάστηκαν για ορυκτά καύσιμα.

Επιπλέον, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι κατάλληλες για να βοηθήσουν στην παροχή ηλεκτρικής ενέργειας για τα κατ’ εκτίμηση 800 εκατομμύρια ανθρώπους, κυρίως στην υποσαχάρια Αφρική, που δεν έχουν πρόσβαση σε αυτήν σήμερα.

Επιταχύνοντας  το ρυθμό

Παρόλο που ο κόσμος αναπτύσσει τεχνολογίες καθαρής ενέργειας, όπως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ηλεκτρικά οχήματα, με ρυθμό ρεκόρ, πρέπει να προχωρήσει πολύ πιο γρήγορα για να φτάσει σε τροχιά καθαρού μηδέν έως το 2050 και να έχει την ευκαιρία να περιορίσει την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 1,5°C . Αυτό δεν θα συμβεί εάν πολλές χώρες δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση που χρειάζονται για να επωφεληθούν σωστά από τη νέα ενεργειακή οικονομία που αναδύεται.

Τι κάνει το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια;

Καθώς οι ηγέτες από όλο τον κόσμο συνέρχονται ηλεκτρονικά για την ατζέντα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός 17-22 Ιανουαρίου του 2022, ένα κρίσιμο θέμα συζήτησης θα είναι πώς θα διασφαλιστεί ότι τα οφέλη της νέας ενεργειακής οικονομίας θα μοιράζονται ευρέως καθώς επιταχύνεται η μετάβαση στις καθαρές μηδενικές εκπομπές. Όπως έχει δηλώσει επανειλημμένα ο ΙΕΑ, η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια αφορά θεμελιωδώς και για τους ανθρώπους – και πρέπει να διασφαλίσουμε ότι θα επιφέρει ένα καλύτερο μέλλον για όλους.