Τα πράσινα ομόλογα  έχουν σημειώσει αξιοσημείωτη ανάπτυξη, με τη σωρευτική αξία έκδοσης παγκοσμίως να ανέρχεται στα $1,61 τρισεκ. από το 2014 μέχρι και τις αρχές του 2022, αναφέρει στην έκθεση «Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή: Προκλήσεις και προοπτικές για την ελληνική οικονομία» ο ΙΟΒΕ.
Ειδικότερα, σημειώνει ότι το 2021, η αβεβαιότητα για πληθωριστικές τάσεις εξαιτίας της πανδημίας του COVID-19, οδήγησε σε σημαντική αύξηση της έκδοσης πράσινων ομολόγων κατά 75% σε σχέση με το 2020 ($567 δισεκ.). Αύξηση σημειώθηκε και στο πλήθος των εκδοτών που ξεπέρασαν τους 840 (αντί 640 το 2020), ενώ το μέσο μέγεθος των εκδοθέντων ομολόγων διαμορφώθηκε στα $750 εκατ. (από $475 το 2020).

Οι μεγαλύτεροι εκδότες για το 2021 ήταν οι Η.Π.Α. και η Κίνα, με την αξία αυτών να ανέρχεται στα $81,9 δισεκ. και $68,1 δισεκ., αντίστοιχα, ενώ έπεται η Γαλλία με $13,0 δισεκ. και η Γερμανία με $10,6 δισεκ. Την ίδια χρονιά, η αξία των πράσινων ομολόγων στην Ευρωζώνη ανήλθε στα $321 δισεκ.   Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2021, οι περισσότεροι εκδότες πράσινων ομολόγων για έργα προσαρμογής προήλθαν από την ΕΕ27 (50%), και από την Ασία (24,4%).

1

Παρά το γεγονός ότι η προσαρμογή προβλέπεται στα πρότυπα που αναφέρθηκαν παραπάνω, φαίνεται πως μόνο το 5% όλων των πράσινων ομολόγων που εκδόθηκαν από τον Μάρτιο του 2010 έως τον Απρίλιο του 2019 αφορούν έργα που η προσαρμογή αποτελεί το βασικό αντικείμενο εφαρμογής. Εξ’ αυτών, το 40% εκδόθηκε από φορείς που σχετίζονται με την ακίνητη περιουσία και το 20% από τον κλάδο της δασοκομίας. Τα υπόλοιπα ομόλογα εκδόθηκαν από φορείς που ανήκουν στη διαχείριση των υδάτινων πόρων (10%), στην ενέργεια (10%), στις μεταφορές (10%) και στη διαχείριση αποβλήτων (5%).

Τέλος, σημειώνεται πως στο πλαίσιο του μηχανισμού NextGenerationEU (€800 δισεκ.) η ΕΕ προτίθεται να εκδώσει έως €250 δισεκ., σε πράσινα ομόλογα μέχρι το τέλος του 2026,καθιστώντας την ΕΕ τον μεγαλύτερο εκδότη πράσινων ομολόγων στον κόσμο.

Τι χρηματοδοτούν τα πράσινα ομόλογα

Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά ομόλογα, τα πράσινα ομόλογα χρηματοδοτούν δράσεις που σχετίζονται αποκλειστικά με τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων μιας επένδυσης ή ενός επιχειρηματικού σχεδίου.
H παγκόσμια αγορά πράσινων ομολόγων έχει επιταχυνθεί κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, με το συνολικό ποσό των ομολόγων που έχουν εκδοθεί την χρονική περίοδο 2019-2021 να είναι σχεδόν τριπλάσιο σε σύγκριση με την περίοδο 2014-2018. Ενώ πλέον ο ιδιωτικός τομέας αντλεί όλο και περισσότερο κεφάλαια από τις αγορές πράσινων ομολόγων, η χρηματοδότηση κατευθύνεται σε λίγους τομείς της οικονομίας και κυρίως σε δράσεις μετριασμού (κυρίως στην ενέργεια, τις κατασκευές και τις μεταφορές), υπογραμμίζοντας την ανάγκη για περισσότερες πρωτοβουλίες που σχετίζονται με την πολιτική παροχής κινήτρων
στους επενδυτές για τη στήριξη έργων κλιματικής προσαρμογής.

Τα πράσινα ομόλογα μπορούν να διακριθούν σε δύο κατηγορίες, συγκεκριμένα σε εκείνα που χαρακτηρίζονται ως πράσινα από διεθνείς οργανισμούς και χρηματοπιστωτικές αγορές και σε εκείνα που χαρακτηρίζονται ως πράσινα από τους εκδότες τους. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τα ομόλογα που συμμορφώνονται σε ένα συγκεκριμένο κανονιστικό πλαίσιο, όπως στις αρχές πράσινων ομολόγων της Διεθνούς Ένωσης Κεφαλαιαγοράς (ICMA) ή στα
πρότυπα των κλιματικών ομολόγων της Πρωτοβουλίας για τα Κλιματικά Ομόλογα. Το πλαίσιο που διέπει τα πράσινα ομόλογα περιλαμβάνει κυρίως τέσσερις βασικούς πυλώνες, που αφορούν στην αξιολόγηση της χρήσης των ιδιωτικών κεφαλαίων, στην επιλογή των κατάλληλων πράσινων έργων, στη διαχείριση και την κατανομή των κεφαλαίων στο έργο και τέλος, στην υποβολή της έκθεσης αναφορικά με τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο των
χρηματοδοτούμενων δραστηριοτήτων με τη χρήση ποιοτικών και ποσοτικών δεικτών.

Βασικές αρχές των Πράσινων Ομολόγων

Εξωτερικοί ελεγκτές αξιολογούν τον βαθμό αξιοπιστίας και συμμόρφωσης του κάθε επενδυτή με το κανονιστικό πλαίσιο.  Σύμφωνα με τις βασικές αρχές των Πράσινων Ομολόγων της Διεθνούς Ένωσης Κεφαλαιαγοράς, τα πράσινα ομόλογα αφορούν αποκλειστικά στη χρηματοδότηση επενδύσεων που υποστηρίζουν οικονομίες μηδενικού άνθρακα, προστατεύουν το περιβάλλον και ενισχύουν την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή.

Τα χρηματικά ποσά που αντλεί ο εκδότης προορίζονται για τη χρηματοδότηση «πράσινων» επενδύσεων, δράσεων ενίσχυσης ανθεκτικότητας αλλά και για την αποκατάσταση βλαβών που έχουν  προκληθεί από την κλιματική αλλαγή. Τα εν λόγω έργα, ενδεικτικά αφορούν στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), των «καθαρών» μεταφορών και της βιώσιμης διαχείρισης των υδάτων, καθώς και σε επενδύσεις βελτίωσης της ανθεκτικότητας των επιχειρήσεων έναντι των ακραίων καιρικών συνθηκών.

Τα πρώτα πράσινα ομόλογα εκδόθηκαν με επιτυχία από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Παγκόσμια Τράπεζα τη διετία 2007-2008. Η ενίσχυση της παγκόσμιας αγοράς πράσινων ομολόγων θα επιταχυνθεί από τυχόν φορολογικά κίνητρα που θα δοθούν στον επενδυτές για την κινητοποίηση περισσότερων πράσινων επενδύσεων καθώς και από τον περιορισμό της αβεβαιότητας σε σχέση με τον κλιματικό κίνδυνο.
Το ευρωπαϊκό πρότυπο για τα Πράσινα ομόλογα (EUGBS – EU Green bond standard), το οποίο βρίσκεται ακόμα σε διαβούλευση, αποτελεί ένα εθελοντικό πρότυπο που στοχεύει στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής αγοράς πράσινων ομολόγων. Βασικές απαιτήσεις του προτύπου είναι η αποκλειστική διοχέτευση των χρημάτων που αντλούνται από τα ομόλογα σε πράσινα έργα που συνάδουν με το ρυθμιστικό πλαίσιο του EU Taxonomy, ενώ καθοριστικό ρόλο για την έκδοση πράσινων ομολόγων κατέχει η διασφάλιση της διαφάνειας αναφορικά με την κατανομή των εσόδων του. Επίσης, όλα τα ευρωπαϊκά πράσινα ομόλογα πρέπει να ελέγχονται από εξωτερικούς ελεγκτές, ενώ οι εξωτερικοί αναθεωρητές που παρέχουν υπηρεσίες σε εκδότες ευρωπαϊκών πράσινων ομολόγων πρέπει να είναι εγγεγραμμένοι στην ESMA (European Securities Markets Authority).

Δημοσιεύσεις που παρέχουν πληροφόρηση σχετικά με τη χρήση των αντληθέντων κεφαλαίων (αναφορές προόδου, θέσπιση και παρακολούθηση συγκεκριμένων δεικτών) βελτιώνουν τα επίπεδα διαφάνειας του ομολόγου με αποτέλεσμα να περιορίζεται ο κίνδυνος greenwashing, δηλαδή της χρήσης των κεφαλαίων του ομολογιακού για δραστηριότητες που δεν είναι πράσινες. Η υιοθέτηση τέτοιων προτύπων καταγραφής και δημοσίευσης
πληροφοριών ενισχύει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και αυξάνει τελικώς τα ποσά που επενδύονται σε πράσινες δράσεις και κατ’ επέκταση και στην προσαρμογή.