Αυτόν τον Ερμή, ποιος τον θέλει;

Να βγαίνουν τα αρχαία έξω; Να βγαίνουν. Αλλά ποια έργα μπορεί να βγαίνουν; Στη συζήτηση που άνοιξε αυτές τις μέρες με αφορμή νόμο, που προβλέπει τον δανεισμό έργων του Μουσείου Μπενάκη στην Αυστραλία, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα παράρτημά του _κατά κάποιον τρόπο δηλαδή_ δεν αναφέρθηκε το κυριότερο: ποια έργα.

Γιατί, ότι πρόκειται για έργα αποθηκών, όπως επισημάνθηκε, δεν αποτελεί επαρκή εξήγηση. Κι όχι μόνον όσον αφορά το Μπενάκη αλλά το σύνολο των μουσείων και το σύνολο της πολιτιστικής κληρονομιάς. Μια φορά κι έναν καιρό το υπουργείο Πολιτισμού είχε ζητήσει από τις υπηρεσίες του, εφορείες αρχαιοτήτων και μουσεία να συντάξουν και να παραδώσουν λίστες με τα αντικείμενα, που επ΄ουδενί μπορεί να απομακρυνθούν από την βάση τους.

Πρόκειται για τα λεγόμενα «αμετακίνητα», που θα έφθαναν στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, προκειμένου να επανεξετασθούν ώστε να καταρτισθούν οι τελικοί κατάλογοι. Τι μπορεί να φανταστεί κανείς, ότι έγινε;

Πρώτον όλες οι υπηρεσίες, ούτε συμφωνημένες να ήταν _ή μάλλον ήταν_ και προκειμένου βγάλουν και τις ευθύνες από πάνω τους έφτιαξαν λίστες με όλα σχεδόν τα έργα τους, η καθεμιά. Ακόμη έχω σε κάποια συρτάρια ως πειστήρια, τόμους με τέτοιους καταλόγους, που είχαν φθάσει στα χέρια μου…

Δεύτερον και κυριότερον, ουδέποτε προχώρησε η υπόθεση, παρά έμεινε εκεί. Στην πράξη βέβαια αρχαία, όπως ο Ερμής του Πραξιτέλη για παράδειγμα, ο Ηνίοχος των Δελφών, ο Δίας του Αρτεμισίου και πολλά ακόμη θεωρούνται όντως αμετακίνητα.

Δεν έχει διανοηθεί κανείς, ούτε να συζητήσει να τα βγάλει εκτός Ελλάδος, παρ΄ότι σχετικά αιτήματα από ξένα μουσεία φθάνουν κατά καιρούς. (Για παράδειγμα πριν από μερικά χρόνια το Λούβρο ήταν πεπεισμένο, αγνοώ πώς, ότι θα εξέθετε τον Ερμή και μάλιστα είχε κρεμάσει το σχετικό μπάνερ στην πρόσοψή του). Από την άλλη πολλές φορές έχουμε εκπλαγεί, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, που όλο και πιο σημαντικά αρχαία δανείζονται για εκθέσεις στο εξωτερικό και πηγαινοέρχονται από εδώ κι από εκεί.

Έχει ανοίξει δηλαδή η εικόνα, με ό,τι κι αν σημαίνει αυτό. Γιατί τα αρχαία μας, όπως οι πολιτιστικοί θησαυροί κάθε χώρας παίζουν δυνατά στο κομμάτι της πολιτικής και της διπλωματίας. Δεν είναι κακό αυτό, καλό είναι. Απλώς, ασφαλιστικές δικλείδες χρειάζονται. Αυστηρές και χωρίς «παράθυρα». Γιατί ποτέ δεν ξέρει κανείς, τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον. Να μην μπορεί να ανοίξουν δηλαδή, οι ορέξεις διαφόρων ώστε να κάνουν τις προσωπικές τους πολιτικές, μέσω των αρχαίων.

Τέλος στις δωρεάν εμφανίσεις

Ναι, χωρίς συζήτηση. Γιατί άλλο πράγμα είναι να προσκαλείται ένας καλλιτέχνης σε μια εκπομπή για συνέντευξη, έστω μια απλή συζήτηση και άλλο να τον βάζεις να τραγουδάει και να στηρίζει ολόκληρο πρόγραμμα, χωρίς καμία αμοιβή. Πόσο μάλλον, όλες αυτές οι αποκλειστικά μουσικές εκπομπές, με την δωρεάν πάντα συμμετοχή των τραγουδιστών.

Πρόκειται βέβαια για ένα καθεστώς, που έχει διαμορφωθεί εδώ και πολλά χρόνια, δεν θυμάμαι άλλωστε ποτέ να υπήρχαν σχετικές αμοιβές, όμως σίγουρα αυτό είναι λάθος. Ναι, λοιπόν στο αίτημα που διατυπώθηκε από ένα νέο σωματείο τραγουδιστών για μια εύλογη αποζημίωση σε τέτοιες περιπτώσεις, αν και ήδη οι τηλεοπτικοί σταθμοί (και οι ραδιοφωνικοί) εκφράζουν αντιρρήσεις.

Γεγονός είναι, ότι όλη αυτή η κατάσταση έχει πατήσει πάνω σε ένα υποτιθέμενο αμοιβαίο όφελος: Για τον παραγωγό, που στελεχώνει με καλλιτέχνες την εκπομπή του από την οποία θα έχει έσοδα και για τον καλλιτέχνη που η εμφάνισή του λειτουργεί διαφημιστικά στη δουλειά του.

Στη βάση αυτή έχει στηριχθεί η «συνεργασία», οι τραγουδιστές όμως, που αφ΄ενός δοκιμάζονται άγρια από την ανεργία λόγω των περιοριστικών μέτρων και αφ΄ετέρου γνωρίζουν, ότι αυτή η ιδιομορφία είναι ελληνικό φαινόμενο θεωρούν, και σωστά, πως έφθασε η στιγμή να διεκδικήσουν αυτό που δικαιούνται.

Και όπως μαθαίνω οι υπογραφές συσσωρεύονται, με μόνη την ΕΡΤ επί του παρόντος, από την απέναντι πλευρά, να εμφανίζεται πρόθυμη για μια συμβολική αμοιβή. Αρκεί να μην μοιάζει με ελεημοσύνη.