Λεηλατείστε!

Αύγουστο του 2019 με την νέα κυβέρνηση μόλις να έχει ορκιστεί και οι Έλληνες να χαίρονται τη θερινή ανεμελιά, αφού κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει το δυσοίωνο μέλλον, ο νέος πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης βρίσκεται σε επίσημη επίσκεψη στο Παρίσι.

Οι συζητήσεις προφανώς πολλές _δεν ήμασταν και μπροστά_ αλλά μέσα σε εκείνα που ανακοινώθηκαν, και μια ευχάριστη έκπληξη. Αν η βρετανική κυβέρνηση δεν θέλει, χρόνια τώρα, ούτε ν΄ ακούσει για την επιστροφή των κλεμμένων Γλυπτών του Παρθενώνα _επανένωση την λέμε τώρα_ η γαλλική και συγκεκριμένα ο ίδιος ο Μακρόν θα αποδεχόταν την πρόταση του έλληνα πρωθυπουργού να μας δανείσει το Λούβρο μία μετόπη του Παρθενώνα, που βρίσκεται εκεί. (Συγκεκριμένα την δέκατη με μία Λαπιθίδα, που προσπαθεί να ξεφύγει από έναν Κένταυρο).

Εν όψει του εμβληματικού για την Ελλάδα έτους 2021 η συζήτηση, και για να μην φανούμε αγνώμονες θα προσφέραμε κι εμείς ως αντιδάνειο μία έκθεση στο Λούβρο με ελληνικές αρχαιότητες. Όσο για τη μετόπη θα εύρισκε για ένα διάστημα τη «θέση» της, κατά κάποιο τρόπο, στο Μουσείο Ακρόπολης όπου εκτίθενται και όλες οι άλλες, που γλύτωσαν από τη λεηλασία του Έλγιν.

Πολλά μεσολάβησαν έκτοτε, ο κόσμος γύρισε ανάποδα και οι εορτασμοί για την μεγάλη μας επέτειο μπορεί να μην είναι αυτοί που θα θέλαμε, όμως και εκθέσεις γίνονται και εκπροσώπηση από τη Γαλλία θα έχουμε, αλλά μετόπη δεν είδαμε. Μόνο μία ταπισερί μας έρχεται, καλοδεχούμενη ασφαλώς, αλλά δεν είναι και το ίδιο πράγμα. Να ελπίσουμε για το μέλλον, που τα κλειστά μουσεία δεν θα είναι πια πρόφαση; Ίδωμεν.

Πώς βρέθηκε όμως στη Γαλλία το συγκεκριμένο ανάγλυφο; Πολύ απλά, κλεμμένο είναι κι αυτό. Δράστης, ο περιβόητος πρόξενος της Γαλλίας Λουί Φρανσουά Σεμπαστιάν Φωβέλ, ζωγράφος, αρχαιόφιλος και αρχαιοκάπηλος αλλά και βαθύτατα τουρκόφιλος, που από το σπίτι του κάτω από την Ακρόπολη περνούσαν όλοι οι ξένοι επισκέπτες, πολύ συχνά για να θαυμάσουν τα αρχαία, που μάζευε ο ίδιος.

Είχε όμως και ειδικούς πράκτορες, που έστελνε σε τόπους με αρχαιότητες, με την εντολή να αφαιρούν _κλέβουν_ ό,τι πιο εντυπωσιακό υπήρχε. «Λεηλατείστε!», τους παράγγελνε. Περίφημος άλλωστε και αποκαλυπτικός είναι ο πίνακας του Λουί Ντυπρέ, που απεικονίζει τον Φωβέλ να ζωγραφίζει στη βεράντα του σπιτιού του περιστοιχισμένος από αρχαία και με φόντο την Ακρόπολη. Μέσω αυτού λοιπόν έφθασε η μετόπη του Παρθενώνα στο Λούβρο, καθόλου νόμιμα βεβαίως…

Κατέχοντας μέγα πλήθος ελληνικών αρχαιοτήτων _ αρκεί να θυμηθούμε μόνο την εμβληματική Αφροδίτη της Μήλου και την αγέρωχη Νίκη της Σαμοθράκης _ το Λούβρο θα μπορούσε όμως να μας επιστρέψει αυτό το κομμάτι του Παρθενώνα. Δεν θα τους λείψει, αλλά από εμάς, ναι. Αυτή θα ήταν μια πραγματική κίνηση φιλίας και αποκατάστασης αμαρτιών του παρελθόντος.

Κλέφτης και ψεύτης ο Έλγιν. Το Βρετανικό Μουσείο;

Στην απέναντι όχθη της Μάγχης, ο Μπόρις Τζόνσον δεν έχει διλήμματα. Οχυρωμένος πίσω από το καθεστώς λειτουργίας του Βρετανικού Μουσείου και διαβάζοντας την ιστορία κατά το δοκούν, ότι δηλαδή τα Γλυπτά αποκτήθηκαν νόμιμα κι ότι ο Έλγιν δεν ήταν κλέφτης, απλώς ένας …ατυχήσας οικονομικά ευγενής, δεν διαφοροποιείται ούτε κατ΄ ελάχιστο από τους προκατόχους του. Διότι ναι μεν αρχαιολάτρης και ο ίδιος και με οξφορδιανή, κλασική παιδεία μάλιστα, που σ΄εκείνα τα νεανικά του χρόνια είχε προσκαλέσει, ως μέλος της Oxford Union society, τη Μελίνα να μιλήσει στο πανεπιστήμιο για τα Γλυπτά, αλλά στο «δια ταύτα» παραμένει ανέκαθεν υπέρμαχος της βρετανικής κυριαρχίας.

«…για εμάς, για τη Βρετανία, το να χάσουμε τα “Ελγίνεια” από το Μπλούμσμπερι, την περιοχή, ξέρετε, όπου βρίσκεται το Βρετανικό Μουσείο, ισοδυναμεί με εθνική καταστροφή…», έλεγε το 2011 ως δήμαρχος Λονδίνου τότε, μη παραλείποντας την ίδια εποχή να εκφράζεται και υπέρ της χρεοκοπίας της Ελλάδας…

Περασμένα, ξεχασμένα… Όχι όμως και οι ατράνταχτες αποδείξεις που πιστοποιούν την κλοπή. Και που προφανώς έχουν φθάσει και στ΄αυτιά των επιτρόπων του Βρετανικού Μουσείου, που βέβαια καταφεύγουν στην ασφαλή επιλογή της κώφωσης.

Το γεγονός όμως, ότι ο Έλγιν λεηλατούσε τον Παρθενώνα χωρίς την άδεια του σουλτάνου δεν μπορεί πλέον να αμφισβητηθεί. Το αποδεικνύουν μεταξύ άλλων και δύο τούρκοι και ένας ιρανός ερευνητής, από τους λίγους ιστορικούς, που μπορούν να διαβάσουν την οθωμανική τουρκική γραφή και οι οποίοι ασχολήθηκαν επί τούτου με το θέμα. Ματαίως λοιπόν αναζήτησαν κάποια άδεια για απόσπαση γλυπτών από την Ακρόπολη στα επίσημα έγγραφα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Δεν βρέθηκε πουθενά.

Σε αντίθεση με τον πάγιο ισχυρισμό του Βρετανικού Μουσείου, ότι ο Έλγιν αφαίρεσε τα Γλυπτά με άδεια του σουλτάνου, τέτοιο έγγραφο δεν υπάρχει. Ει μη μόνον ένα μεταφρασμένο κείμενο στα ιταλικά, μιας φιλικής επιστολής από τον Καϊμακάμ Πασά για να κάνει εκμαγεία των γλυπτών, καθώς και πιθανή ανασκαφή στα ερείπια γύρω από τον Παρθενώνα για ενεπίγραφα ή με γλυπτή διακόσμηση αρχαία. Με την σαφή διευκρίνηση όμως, ότι ουδεμία βλάβη ή φθορά θα επερχόταν στο μνημείο. (Όπως γνωρίζουμε βέβαια, το αντίθετο έγινε, με πριόνια που έκοβαν τα αρχαία μάρμαρα από το ναό, βανδαλίζοντάς τον).

Εξάλλου όλα τα φιρμάνια, καθώς και το περιεχόμενό τους αναγράφονταν σε ένα ειδικό βιβλίο (κάτι σαν πρωτόκολλο) και με ειδικό τρόπο μάλιστα, αλλά δυστυχώς για τους Βρετανούς, το επικαλούμενο από αυτούς έγγραφο δεν έχει καν καταγραφεί. Επιπλέον ένα φιρμάνι μπορούσε να υπογραφεί μόνον από τον σουλτάνο, όχι όμως αυτό το έγγραφο, που κατέχει το Βρετανικό Μουσείο… Υπάρχουν κι άλλα αδιάσειστα στοιχεία, που βεβαίως η βρετανική πλευρά δεν θέλει καν να συζητήσει. Δικαιολογημένα από τη μεριά τους, αυτό δα έλειπε… Καιρός όμως είναι, και κορωνοϊού επιτρέποντος στο μέλλον, να παρουσιαστούν στη βρετανική _και όχι μόνο _ κοινή γνώμη.

«Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού μπορεί να προσκομίσει τα απαραίτητα τεκμήρια προκειμένου να ενημερωθεί ο βρετανικός λαός, ότι το Βρετανικό Μουσείο κατέχει τα Γλυπτά παρανόμως», έλεγε στην απάντησή της προς τον Μπόρις Τζόνσον η Λίνα Μενδώνη. Το περιμένουμε.