Η άνοδος και η πτώση ενός μαικήνα της σύγχρονης τέχνης

Εκείνος μου είπε

«Γιατί επιλέξατε να ζωγραφίσετε τον Μυστικό Δείπνο;» είχε ρωτήσει ένας δημοσιογράφος τον Άντυ Γούορχολ, όταν ετοίμαζε μια έκθεσή του στο Μιλάνο το 1986 με το διάσημο έργο του Ντα Βίντσι. «Γιατί ο Ιόλας μου είπε να το κάνω», ήταν η απάντηση.  Περιστατικά τέτοια υπάρχουν πλήθος για την μεγάλη προσωπικότητα, που ήταν ο Ιόλας κι ας τον πέταξε η Ελλάδα στα σκουπίδια, όπως με σκουπίδια γέμισε και το σπίτι του τόσα χρόνια. Είναι το μόνο, που έχει απομείνει από την τεράστια, σε έργα τέχνης περιουσία του στην Ελλάδα αν εξαιρέσει κανείς ένα μικρό αριθμό τους, που είχε παραχωρηθεί στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Κι όμως. Αυτός ο άνθρωπος, ο ιδιόρρυθμος και προκλητικός ασφαλώς,  παρ΄ότι είχε όλη την Νέα Υόρκη στα πόδια του και δεν κουνιόταν φύλλο στα εικαστικά της πράγματα, σε μία εποχή μάλιστα τρομερής άνθησης, χωρίς αυτός να το ορίσει, ήθελε να τα δώσει όλα στην Ελλάδα. Η ιστορία είναι λίγο πολύ γνωστή, έχουν γραφτεί τόσα άλλωστε όλα αυτά τα χρόνια, το αποτέλεσμα όμως ένα: Η ευκαιρία χάθηκε μέσα σε ένα βούρκο δημοσιευμάτων, εκπορευόμενων από το χειρότερο κομμάτι ενός συγκεκριμένου πολιτικού χώρου με την …. βοήθεια μιας άθλιας δημοσιογραφίας.  Ο διασυρμός άλλωστε είχε πολλαπλούς στόχους. Τους επώνυμους φίλους του Ιόλα κυρίως, που γρήγορα αποστασιοποιήθηκαν και τον άφησαν μόνο. Ακόμη κι η φίλη του η Μελίνα του γύρισε την πλάτη υποκύπτοντας κι αυτή σε άνωθεν εντολές και αδιαφορώντας για την πρόθεσή του να δωρίσει σπίτι και συλλογή στο ελληνικό κράτος.

Πόσα χωρούν οι τσέπες

Λεηλατημένη στο έπακρο, αφού μόνον τα  ντουβάρια έχουν απομείνει κι αυτά βανδαλισμένα με μουτζούρες, που κάποιοι νομίζουν για γκράφιτι είναι σήμερα η βίλα του Ιόλα στην Αγία Παρασκευή. Στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 όμως, πριν να ξεσπάσει η θύελλα, όλοι του κυβερνώντος τότε κόμματος  δεξιώνονταν στα υπερπολυτελή και πέρα από κάθε φαντασία, πλούτου και αισθητικής, σαλόνια του με τις περίφημες ορθομαρμαρώσεις, τις χρυσές πόρτες, τους κίονες από την Ραβέννα. Αρχαία και σύγχρονα έργα τέχνης των διασημότερων καλλιτεχνών του κόσμου, πανάκριβες αντίκες κάθε είδους, μετάξια, χρυσάφια, εκπληκτικά διακοσμητικά αντικείμενα ολόγυρά τους. Κάποια από αυτά …μικρού μεγέθους ώστε άνετα να χωρούν σε μία τσέπη… Η περιουσία του Ιόλα είχε γίνει αντικείμενο κλοπής από διάφορα πρόσωπα αρκετά πριν τον θάνατό του, όμως αυτό που είχε δει σε μια τέτοια δεξίωση ένας φίλος, που δεν υπάρχει πια κι αυτός στη ζωή ήταν σίγουρα πρωτοφανές. Ενώ όλοι είχαν επιπέσει στους μπουφέδες με τα πλούσια εδέσματα ένας από τους καλεσμένους,  απλά και κομψά (!) πήρε ένα αντικείμενο από κάποιο τραπέζι και το έβαλε στην τσέπη του. Για να ξαναγυρίσει αμέσως μετά στις πιατέλες με το χαβιάρι. Περασμένες, τραγικές ιστορίες…

Η πεζή προοπτική

 Τζόρτζιο ντε Κίρικο, Μαν Ρέι, Μοντιλιάνι, Άντυ Γούρχολ μπορεί να μην υπάρχουν πια σήμερα αλλά αυτό, που εν τέλει ήθελε ο Ιόλας, να μετατραπεί δηλαδή το σπίτι του σε χώρο πολιτισμού μπορεί τώρα κάπως να συμβεί. Κηρυγμένο διατηρητέο το κτίσμα από το 1998 και ανήκοντας σήμερα στον δήμο Αγίας Παρασκευής γίνεται μια προσπάθεια, που φαίνεται ότι θα τελεσφορήσει, για να φιλοξενήσει καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Μια χαρά ακούγεται για τις σημερινές συνθήκες και την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, αρκεί να μην …ακούσει και ο ιδιοκτήτης του από εκεί επάνω που βρίσκεται, τη πεζή προοπτική για ένα χώρο, που έφτιαξε κομμάτι κομμάτι, στόλισε με ό,τι ωραιότερο υπήρχε στον κόσμο και τον απόλαυσε παρέα με τους μεγαλύτερους αστέρες του διεθνούς τζετ σετ: Νουρέγιεφ,  Πικάσο, Άντυ Γουόρχολ, Τζιάνι Βερσάτσε, Βασίλη και Ελίζα Γουλανδρή, Νιάρχο  και πολλούς ακόμη. Οι καιροί αλλάζουν ασφαλώς και με δεδομένη την πλήρη απογύμνωση του 1.600 τ.μ. κτηρίου, τι μπορεί να κάνει κανείς. Περί τα 10.000 έργα, έχει γραφτεί, ότι είχε στην κατοχή του Ιόλας. Ας σκεφτεί όμως ο δήμος, όχι αυτόν τον αριθμό αλλά την ποιότητά τους, ώστε να προσπαθήσει να ανταποκριθεί με κάποιο επίπεδο καλλιτεχνικό κι όχι με πανηγυράκια, που συνηθίζονται δυστυχώς.