Από το «Χτύπα σαν άντρας» στα μαλλιά φράντζα – Ποιος φοβάται τον σεξισμό και ποιος τον εκμεταλλεύεται

Την θυμάμαι σαν τώρα. Την πανέμορφη κοπέλα ξαπλωμένη στο έδαφος με το μαύρο φόρεμα ανασηκωμένο ως ψηλά τους μηρούς, αφήνοντας σε κοινή θέα τα μακριά ολόγυμνα πόδια της με τα ψηλοτάκουνα πέδιλα. Από πάνω της ένας νέος άνδρας με μισοκατεβασμένο παντελόνι κι άλλοι τρεις ολόγυρα να παρακολουθούν…

Δεν περιγράφω πορνό, για διαφήμιση μιλάω. Κυκλοφορούσε πριν από μερικά χρόνια σε όλα τα μεγάλα και πολυτελή περιοδικά, ως διαφήμιση μεγάλου οίκου μόδας που ήταν, κι αν σόκαρε τον κόσμο, αυτό δεν πολυφάνηκε. Τι ήθελε να πει ο καλλιτέχνης ή μάλλον η συγκεκριμένη εταιρεία; Πως αν φοράς τα ρούχα της, σε θέλουν όλοι. Τόσο απλά(;).

Με το ξέσπασμα του #metoo στην Αμερική όταν σηκώθηκε για λίγο το χαλί και φάνηκαν οι βρωμιές χρόνων και χρόνων, με την αντίδραση και Ελληνίδων που ξεπέρασαν τους φόβους τους και μίλησαν ανοιχτά για κακοποιήσεις κάθε είδους που είχαν υποστεί και το ακόμη πιο φρέσκο με τους βιασμούς που καταγγέλλονται τελευταία στη Θεσσαλονίκη και αλλού, νομίζετε ότι αυτή η διαφήμιση υπήρχε ποτέ πιθανότητα να επαναληφθεί; Μόνον σε ομαδικό βιασμό θα πήγαινε το μυαλό μας, βλέποντάς τη.

Αλλά και το «Χτύπα σαν άντρας» της Άντζελας Δημητρίου σ΄ εκείνη την άστοχη, πασχαλιάτικη διαφήμιση, που ακόμη και αν αφορούσε κόκκινα αυγά, δεν ακούστηκε καλά, σήμερα θα ήταν αδιανόητο να το σκεφτεί κανείς, με τις γυναικοκτονίες και τις κακοποιήσεις που έρχονται στο φως…

Ας μην φανταζόμαστε όμως από την άλλη, πως λόγοι ευαισθητοποίησης σε τέτοια κοινωνικά προβλήματα έχουν επιβάλλει αλλαγή πλεύσης σε επιχειρήσεις και διαφημιστές. Η αλήθεια βρίσκεται αλλού και όλοι την ξέρουμε, ασχέτως αν τα επικοινωνιακά μέσα που χρησιμοποιούνται είναι τόσο επιτήδεια, που μας τυφλώνουν καμιά φορά, ελπίζω παροδικά. Γιατί το ζητούμενο δεν είναι η κοινωνική δικαιοσύνη, που θα ήταν και ανόητο δηλαδή, να την ζητήσει κανείς από επιχειρηματίες και μαρκετίστες αλλά το κέρδος. Παντού και πάντα.

Είναι μεγάλο ταλέντο να πιάνει κανείς το σφυγμό της αγοράς, να τον χρησιμοποιεί και να τον γυρίζει υπέρ του. Kι αν αυτή τη στιγμή, μια άλλη διάσημη φίρμα ανά τον κόσμο με προϊόντα για τα μαλλιά έκρινε, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά εκπρόσωπός της, ότι θα έπρεπε να στηρίξει άτομα της ελληνικής LGBTQ+ κοινότητας, έχει τους λόγους της.

Που δεν είναι άλλοι από την επιδίωξη προσέγγισης ατόμων, που για κάποιους νοούνται στο περιθώριο, ενώ εκείνη αποδεικνύει έτσι, ότι τους σέβεται και αναγνωρίζει τα δικαιώματά τους. Ταυτόχρονα όμως και όσων προοδευτικών ανθρώπων αποδέχονται την όποια διαφορετικότητα χωρίς αποκλεισμούς και απαγορεύσεις από το κοινωνικό γίγνεσθαι.

Πολύ καλό δεν είναι όμως, για να είναι αληθινό;

Όχι ότι αυτά δεν μπορεί να συμβούν σε ένα βαθμό και για κάποιο χρόνο, όσο κρατάει το διαφημιστικό μήνυμα. Αλλά τι βρίσκεται πίσω και πέρα από αυτό.

Οι καιροί αλλάζουν ταχύτατα, τα παγκόσμια γεγονότα συνέβαλαν σ΄ αυτό και οι δραματικές αποκαλύψεις κακοποιημένων γυναικών επίσης. Επιπλέον οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σαφείς, όταν μιλούν για τις ίσες ευκαιρίες όλων των πολιτών, χωρίς διαχωρισμούς και χωρίς διακρίσεις που έχουν να κάνουν με τα φύλα ή με τον σεξουαλικό προσανατολισμό κάθε ανθρώπου.

Υπάρχουν και ρήτρες μάλιστα επί του προκειμένου, από τις οποίες ούτε η διαφήμιση εξαιρείται. Το καλύτερο επομένως που έχει να κάνει, είναι να προσαρμοστεί υπερθεματίζοντας.

Αν λοιπόν η διαφήμιση ενός σαμπουάν ή ενός αρώματος μπορεί να συμβάλλει στην δεδομένη στιγμή στην αντιμετώπιση των διακρίσεων, γιατί όχι; Το γεγονός όμως, ότι κάποιοι επωφελούνται από το γενικότερο κοινωνικό ρεύμα, ενστερνιζόμενοι «πιστεύω», που μπορεί να μην είναι δικά τους, αυτό δεν σημαίνει ότι αλλάζουν επί της ουσίας τα πράγματα.

Επιπλέον θα έπρεπε κανείς να είναι και λίγο καχύποπτος. Κι όχι μόνον, γιατί η όποια ιδιαιτερότητα μπορεί να χρησιμοποιείται ως αιχμή μιας κερδοφόρας επικοινωνιακής πολιτικής, αλλά κυρίως, γιατί δεν μπορούμε να ξέρουμε, τι θα συμβεί, αν ο άνεμος φυσήξει αλλιώς. Γιατί, ας μην κοροϊδευόμαστε, όλοι τη δουλειά τους κάνουν.

«Στις δουλειές πρέπει να αλλάζουν τα μυαλά και όχι τα μαλλιά», άκουσα να λέει στην σχετική διαφήμιση η Νικόλ, που δηλώνει cis gay. Ακριβώς. Αυτές οι κοινωνικές αλλαγές δεν γίνονται με το χρώμα των μαλλιών, με τα ρούχα ή ό,τι άλλο, παρά με διεργασίες σε στέρεη βάση, επίμονες, μακροχρόνιες, ουσιαστικές. Διαφορετικά έχουν την τύχη κάθε επικαιρικού φαινομένου με πεπερασμένο χρόνο και αντίκτυπο.