Ποιες είναι οι άμεσες προκλήσεις στις οποίες πρέπει να αντεπεξέλθουμε ως χώρα και ως γενιά;

Η μεγαλύτερη άμεση πρόκληση για τη χώρα και τη γενιά μας είναι να κάνουμε μία επανεκκίνηση στη ψυχολογία μας, ένα «restart», ας μου επιτραπεί ο όρος. Ιδιαιτέρως αφού η νεολαία της Ελλάδας ζει μέσα στην απαισιοδοξία. Οι «Millennials», όπως ονομάζουν όσους έχουν γεννηθεί κατά την περίοδο 1980-1994, και η «Generation Z», δηλαδή όσοι έχουν γεννηθεί μετά το 1995, απογοητεύονται από τα παραδοσιακά θεσμικά όργανα, αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τα κίνητρα των επιχειρήσεων και παραμένουν απαισιόδοξοι όσον αφορά την οικονομική και κοινωνική πρόοδο. Είναι η γενιά της απαισιοδοξίας. Πριν από 1½ χρόνο δημοσιεύτηκε έρευνα του ιδρύματος ΤUI-Stiftung η οποία διεξήχθη σε έξι χώρες (Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία και Ελλάδα) με τίτλο: «Νεαρή Ευρώπη 2017». Τέσσερις στους πέντε από τους ερωτηθέντες θεωρούν ότι θα έχουν χειρότερη τύχη από τους γονείς τους!!! Σε πιο πρόσφατη έρευνα του 2019, μόνο το 26% των ερωτηθέντων περιμένει ότι οι οικονομικές συνθήκες στις χώρες τους θα βελτιωθούν το επόμενο έτος, συγκριτικά με 45% πριν από ένα χρόνο. Η ανισότητα των εισοδημάτων και η ανεργία αναφέρθηκαν ως κορυφαίες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ο κόσμος και είναι πιθανώς παράγοντες που επηρεάζουν τις απαισιόδοξες απόψεις τους για την οικονομία. Όταν ένας νέος γνωρίζει ότι στην Ελλάδα σήμερα υπάρχει 1,5% ανάπτυξη τί ακριβώς να περιμένει; Η πρόκληση λοιπόν είναι ακριβώς αυτή: Να γίνει επανεκκίνηση, να εμπνευστούμε, να αλλάξουμε. Να βρούμε νέους κώδικες επικοινωνίας και δημιουργίας.

Πώς θα πείσουμε τους Έλληνες του εξωτερικού να επιστρέψουν στην Ελλάδα;

Όλη την περίοδο της μεγάλης ύφεσης και κρίσης, σχεδόν επί μια δεκαετία, η χώρα μας εξαιτίας κυρίως της οικονομίας «μουντζουρώθηκε» στα μάτια τα δικά μας αλλά και των ξένων. Φράσεις όπως το brain drain καθιερώθηκαν και αποτέλεσαν μέρος των συζητήσεων, των ομιλιών και των διαπιστώσεων όλων των πολιτικών πλευρών και όχι μόνο. Η Ελλάδα φάνηκε ότι έζησε και ζει ένα τρίτο κύμα μετανάστευσης μαζί με εκείνο των αρχών του αιώνα στην Αμερική και της δεκαετίας του 1950 προς τη Γερμανία και τις άλλες χώρες της Ευρώπης.

Όμως επανέρχομαι σε κάποιες σκέψεις που σας ανέφερα πιο πάνω. Ο Έλληνας επιστρέφει ή θέλει να επιστρέψει όχι μόνο λόγω του νόστου, της αγάπης για την πατρίδα και την οικογένειά του. Ο Έλληνας του εξωτερικού επιστρέφει εδώ για να βρει τη χαμένη ποιότητα.

Σκεφτείτε ένα άλλο μέρος του κόσμου όπου όταν κανείς τελειώσει τη δουλειά του ή μία δύσκολη ημέρα, μπορεί να κάνει μια βόλτα στη θάλασσα; Η μια απόδραση στο βουνό; Το κλίμα και η φύση της Ελλάδας λοιπόν είναι η ποιότητα που βρίσκεται δίπλα μας, κοντά μας.

Βέβαια αυτά είναι τα «φυσικά», αδιαμφισβήτητα χαρακτηριστικά της χώρας μας. Θα πρέπει να κάνουμε μεγάλες και πολλές αλλαγές στα «τεχνικά» μας χαρακτηριστικά, δηλαδή στην αναβάθμιση της ποιότητας της καθημερινότητας.

Εξάλειψη της γραφειοκρατίας, απαλλαγή από ταμπού και ιδεοληψίες του παρελθόντος, ενίσχυση της οικολογίας στην καθημερινή ζωή, καθαριότητα των πόλεων και ανάπτυξη σημείων συναντήσεων μεταξύ πολλών άλλων που βλέπουμε να έχουν πραγματοποιηθεί προ πολλού στο εξωτερικό.

Και το κυριότερο, δουλειές. Ανάπτυξη επαγγελμάτων που να δημιουργούν την αίσθηση στον εργαζόμενο ότι όχι μόνο εξασφαλίζει τα προς το ζην, όχι μόνο προοδεύει και εξελίσσει την καριέρα του, αλλά ότι προσφέρει και κάτι καλό στη χώρα του.

Προτείνετε μια ιδέα που, εάν εφαρμοστεί, θα οδηγήσει την Ελλάδα πολλά βήματα μπροστά…

Θα σας απαντήσω ξεκάθαρα. Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Αυτό το θέμα και οι αντιδράσεις του υπονόησα παραπάνω ότι παραμένει ταμπού. Σε ένα κόσμο που εξελίσσεται, δεν καταλαβαίνω και δεν βρίσκω κανένα λόγο η χώρα μας να μην έχει ιδιωτικά πανεπιστήμια.

Τα πανεπιστήμιά μας είναι πολύ καλά. Από ένα τέτοιο πανεπιστήμιο διαθέτω το πρώτο μου πτυχίο, για την ακρίβεια το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το τμήμα Χημείας, το οποίο παραμένει υψηλού επιπέδου μέχρι σήμερα.

Σε όσους όμως φιλοδοξούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους και να εξειδικευτούν ή σε εκείνους που δεν πέρασαν στα ΑΕΙ με το σύστημα εισαγωγής, η χώρα μας τι απαντάει; Να πάνε στο εξωτερικό.

Αυτή τη στιγμή στα πανεπιστήμια της Ευρώπης και των ΗΠΑ δεν βρίσκονται Ελληνόπουλα; Γιατί λοιπόν να μην κρατάμε αυτά τα παιδιά στη χώρα τους και να σπουδάζουν εδώ; Σε λίγο η Βρετανία βγαίνει από το προσκήνιο λόγω BREXIT. Θα γίνει ακόμη πιο δύσκολα για τους Βρετανούς να προσεγγίζουν φοιτητές από όλο τον κόσμο και κυρίως από τους λαούς της Μέσης Ανατολής, της Ινδίας και της Ασίας εν γένει. Δεν αποτελεί ευκαιρία για τη χώρα μας να προτείνει στα ελληνόπαιδα ή σε όλους τους λαούς που κατακλύζουν κάθε χρόνο τα Βρετανικά πανεπιστήμια, να έρθουν στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη ή αλλού για σπουδές; Μάλιστα τολμώ να πω ότι η Ελλάδα ενδείκνυται για κατευθύνσεις σπουδών όπως η Φιλοσοφία, η Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, οι Τέχνες, το Θέατρο και τόσες άλλες που γεννήθηκαν εδώ.

Αυτήν τη στιγμή στο ΜΙΤ βρίσκονται 70 Έλληνες καθηγητές! Μέσω των ιδιωτικών πανεπιστημίων δεν θα δημιουργηθούν εδώ νέες θέσεις εργασίες για τους καθηγητές; Έλληνες που θα παραμείνουν να προσφέρουν στη χώρα τους και ξένους που θα έρθουν να εγκατασταθούν εδώ;

Νομίζω λοιπόν ότι αυτή η ιδέα, ναι, θα οδηγήσει πολλά βήματα μπροστά την Παιδεία, την Οικονομία και τον εκσυγχρονισμό του κράτους. Αντί για το brain drain θα περάσουμε στο brain gain, το οποίο όλοι επιθυμούμε.