Στην Δάφνη, στο σπίτι – μουσείο του Γιώργου Μπουζιάνη, του σημαντικότερου Έλληνα εξπρεσιονιστή ζωγράφου, εγκαινιάζεται, στις 2 Απριλίου, η έκθεση «Στάμος: Μετάληψη αφηρημένου εξπρεσιονισμού», μια επιλογή 22 έργων του Θεόδωρου Στάμου από το 1967 έως και το 1993, του σπουδαιότερου και γνωστότερου ελληνόφωνου εκπροσώπου της Αφαίρεσης στην ιστορία της σύγχρονης Τέχνης.

Μετάληψη είναι το τμήμα του μυστηρίου της Θείας ευχαριστίας, κατά το οποίο οι πιστοί κοινωνούν. Σε αυτήν μας καλεί ο Στάμος με την αντί-παραστατική αισθητική του ασυνείδητου.

Ο Barnett-Newman, πρωτοπόρος της χρωματικής Αφαίρεσης, όταν είδε τα έργα του νεαρού Στάμου αποφάνθηκε πως πρόκειται για «ευαίσθητο στη σκέψη και την έκφραση καλλιτέχνη, διακριτικά ευφυή, του οποίου η ζωγραφική στάση είναι πολύ κοντά στην αληθινή Κοινωνία με την Φύση».

Και εννοούσε πως εμπεριέχει τοτεμικά στον καμβά, το όλον της Φύσης. Γιατί μην ξεχνάμε πως για 500 χρόνια στην Τέχνη, η Φύση ήταν αντικείμενο ρομαντικής ενατένισης, αν δεν ήταν δευτερεύον σκηνικό για τα «του ανθρώπου».

Ο Στάμος διεισδύει στα αρχέγονα θεμέλια, δεν ζωγραφίζει συναισθηματικά το όποιο φαινόμενο, αλλά το εκφράζει σαν μέρος του μυστηρίου της ζωής. Μια ζωγραφιά του, θα μπορούσε να είναι μια λεπτομέρεια, ένα μονόχρωμο πορτοκαλί τετραγωνάκι σε ένα κόκκινο κοχύλι, μια μαύρη γραμμή που παρατηρήσαμε σε μια ασπρόπετρα.

Υπ’ αυτήν την σκοπιά, δημιουργεί σαν τους πρωτόγονους των σπηλαίων του Λασκώ: η τοιχογραφία, ο δημιουργός της και το ζώο (ο Μεγαλόκερως), συναποτελούν μια οντότητα, που εναρμονίζεται με την Φύση και βγαίνει αυτοφυής απ τον βράχο. Σαν τα έργα του μεγάλου καλλιτέχνη, είναι ο βράχος.

Ο Στάμος, γιος πολυμελούς οικογένειας μεταναστών στην Αμερική, με καταγωγή από Λευκάδα και Λακωνία, ήταν πρόωρα ανεπτυγμένος καλλιτέχνης. Γεννιέται στο Λόουερ Ηστ Σάιντ του Μανχάταν το 1922. Αυτοδίδακτος, σε ηλικία 13 χρονών παίρνει υποτροφία, για να σπουδάσει γλυπτική στο American Artists’ School της Νέας Υόρκης.

Μόλις στα 21 του, κάνει την πρώτη ατομική του έκθεση στην Wakefield, μια από τις σημαντικότερες γκαλερί της εποχής. Είναι πρώτη εικόνα στην φωτογραφία των «Οξύθυμων», δίπλα στον Ρόθκο, τον Πόλλοκ, τον Ντε Κούνιγκ και τον παραγνωρισμένο Γ. Μπαζιώτη, των 19 καλλιτεχνών που έμελλε να αλλάξουν τον ρου της ιστορίας της αμερικάνικης Τέχνης, δημιουργώντας το πρώτο αυθεντικό κίνημα της χώρας, τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό.

Καθ’ όλη τη διάρκεια των δεκαετιών του ’40 και του ’50, γνωρίζει καθολική επιτυχία. Σε μια απρόβλεπτη στροφή, η καριέρα του παίρνει την κατιούσα από το ’70 ως και τον θάνατο του, το 1997, για μια υπόθεση τόσο εντυπωσιακή, που ακόμη αναφέρεται στα χρονικά ως «το σκάνδαλο του αιώνα».

Ωστόσο, η ακεραιότητα, η ποιότητα και η πρωτοτυπία της ζωγραφικής του, ώθησαν τη νέα γενιά κριτικών και επιμελητών παγκοσμίως να «επαναφέρουν» τον Στάμο στην ιστορική θέση που του αξίζει.

Έργα του βρίσκονται σε όλα τα σημαντικά μουσεία των ΗΠΑ: στο MoMA, στο Μet, στο Whitney, στο Smithsonian, στην Philips Collection, στο Philadelphia Museum of Art κ.α.

  • Επιμέλεια έκθεσης: Φοίβος Κυπραίος
  • Ξεναγήσεις τα σαββατοκύριακα. Για τα σχολεία, κατόπιν συνεννόησης στο 210 9028455 και στο 6942 480648
  • Ώρες λειτουργίας: Πέμπτη με Κυριακή 11:00 με 19:00
  • Διεύθυνση: Γ. Μπουζιάνη 27-31, Δάφνη (στάση του μετρό Άγιος Ιωάννης)

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Εικαστικός διάλογος Μυταρά – Φασιανού από τις 21 Μαρτίου στην γκαλερί Roma