Σάντι Χέλερ: Ο ενδιάμεσος στο αστρονομικό εμπόριο τέχνης των Ριμπολόβλεφ, Αμπράμοβιτς, Στιβ Κοέν

Ποιος χτίζει τη συλλογή των δισεκατομμυριούχων Ριμπολόβλεφ, Αμπράμοβιτς, Στιβ Κοέν; Ο σύμβουλος τέχνης (art dealer) Σάντι Χέλερ.

Τώρα που οι διεθνείς φουάρ ξαναζωντανεύουν, αστρονομικά νούμερα θα κυκλοφορήσουν στην αγορά. Θα διεκδικήσει προνομιακή θέση στις αγοραπωλησίες, με κύριους πελάτες τους μεγαλοκαρχαρίες των εταιριών επενδυτικών κεφαλαίων. Και τους λεγόμενους Ρώσους «ολιγάρχες».

Ο Σάντι Χέλερ (Sandy Heller) αυτοδιαφημίζεται με τη λέξη «Φερεγγυότητα». Διότι πολλά έχουν δει τα μάτια των μέγα-συλλεκτών…

Σύμφωνα με οικονομολόγους του κλάδου, στις δημοπρασίες του οίκου Sotheby’s οι δισεκατομμυριούχοι της τέχνης κινούν ποσά μεγαλύτερα από όσο το υπόλοιπο 99% της αγοράς τέχνης.

Πριν από είκοσι χρόνια, οι άνθρωποι που αναλάμβαναν τη διακίνηση έργων τέχνης εργάζονταν σε γκαλερί, εμπορικούς χώρους, οίκους δημοπρασιών. Τα τελευταία χρόνια λειτουργούν ως ελεύθεροι επαγγελματίες. Με το ρίσκο που αυτό εμπεριέχει τόσο για τους ίδιους όσο και για τους συλλέκτες αλλά και τα ίδια τα έργα τέχνης.

Ζήτημα πρόσβασης

Όπως είχε εξηγήσει στο mononews και η ελληνίδα σύμβουλος τέχνης Άρτεμις Μπαλτογιάννη που όσο βρισκόταν στην Αμερική συναναστράφηκε νέους ελληνοαμερικάνους συλλέκτες «το ζήτημα είναι πόσο γρήγορη πρόσβαση έχεις στα σημαντικά έργα τέχνης». Εννοώντας ότι τα ακριβά κομμάτια τα βλέπουν πρώτοι οι μεγάλοι επενδυτές.

Για να μην αναφερθούμε στα έργα που φιλοτεχνούνται ειδικά για εκείνους (βλέπε σχέση Τζεφ Κουνς, Δάκη Ιωάννου).

Ο art dealer που δικτυώνεται έξυπνα απολαμβάνει και το προνόμιο να βρίσκεται ενδιάμεσα στις μεγάλες συμφωνίες. Δημόσιες σχέσεις, δηλαδή, με πολύ αέρα. Αφού τα πάντα παίζονται στο πόση πρόσβαση έχει κανείς, τότε ο χώρος της τέχνης μοιάζει με αντιπροσωπευτική μικρογραφία της σύγχρονης δυτικής κοινωνίας: ελίτ και τρομακτικά άνιση.

Το 2006, ο Σάντι Χέλερ με τη Sanford Heller Advisory που εδράζει στη Νέα Υόρκη, συμβούλεψε τον μεγαλοεπενδυτή (SAC Capital Advisors) Στίβεν Κοέν να αγοράσει τον πίνακα Woman III (1952-53) του Γουίλεμ Ντε Κούνινγκ. Προηγούμενος ιδιοκτήτης του ο κολοσσός βιομηχανία της μουσικής Ντέιβιντ Γκέφεν (David Geffen, Geffen Records).

Όριζε μάλιστα ένα αστρονομικό ποσό: 137,5 εκατομμύρια δολάρια. Με τη λογική ότι κατά τη γνώμη του αποτελούσε «το σημαντικότερο έργο της μεταπολεμικής περιόδου που δεν βρίσκεται σε μουσείο». Δέκα πέντε χρόνια αργότερα, κανείς δεν το πιστεύει…

Και, όμως, εκείνη τη στιγμή έπεισε έναν από τους πλουσιότερους ανθρώπους της Αμερικής και πρόεδρο της ομάδας μπέιζμπολ New York Mets να το αγοράσει.

Ύστερα ζήτησε από τον ίδιο να δώσει ως δάνειο στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης (Metropolitan Museum) τον διάσημο καρχαρία του Ντέμιαν Χερστ με τίτλο The Physical Impossibility of Death in the Mind of Someone Living (1991). Προσδίδοντας έτσι στη φήμη του Στιβ Κοέν ως συλλέκτη ιδιαίτερο κύρος. Τεχνιέντως δηλαδή «κλείδωσε» τη συνεργασία τους.

Άρπαξε να φας και κλέψε να ‘χεις

Ποιος βρίσκεται στη θέση του οδηγού όταν ολοκληρώνεται μία αγοραπωλησία; Ο εκάστοτε συλλέκτης (που τις περισσότερες φορές παραμένει ο αφανής ήρωας) ή ο σύμβουλος τέχνης του;

Οι ενδιάμεσοι παίκτες στον χώρο, οι «έμπιστοι» εμπειρογνώμονες των συλλεκτών, παίρνουν τεράστια δύναμη στα χέρια τους. Σε έναν χώρο που λειτουργεί παρασκηνιακά αλλά παραμένει εν πολλοίς άναρχος και ακανόνιστος, αυτό εμπεριέχει πολλούς κινδύνους. Καίριες λεπτομέρειες σε κάθε συμφωνία μπορεί να διαφεύγουν από τους βαθύπλουτους μαικήνες. Όπως για παράδειγμα η αρχική τιμή του έργου.

Στην αγορά ακινήτων φαντάζεται κανείς αντιστοίχως να αγοράζει ένα σπίτι χωρίς να ξέρει την τιμή αγοράς και τα μεσιτικά που θα πληρώσει; Έτσι λειτουργεί όμως η βιομηχανία της τέχνης.

Ο Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ με την αμύθητη συλλογή (Πικάσο, Λεονάρντο, Ρόθκο, Γκογκέν, Ματίς και Ροντέν), πήρε το μάθημά του. Εξαιτίας του εξωπραγματικού πλούτου του αδιαφορούσε για το πώς καταμερίζεται κάθε λογαριασμός στην αγορά τέχνης. Και έτσι ο φαινομενικά υπεράνω υποψίας ελβετός σύμβουλος Ιβ Μπουβιέ τον έγδυσε. Βιτρίνα των δραστηριοτήτων του, μια αποθήκη και εταιρεία μεταφοράς έργων τέχνης…

Ρώσος εναντίον Ελβετού και τούμπαλιν

Πίσω από την αποκάλυψη της μεγάλης απάτης κρυβόταν δαιμόνιος Σάντι Χέλερ. Ένα ειδυλλιακό βράδυ το 2014 στο εξωτικό νησί St. Bart στον Ινδικό Ωκεανό, βρέθηκε τυχαία συνδαιτυμόνας του Ριμπολόβλεφ και δεν κρατήθηκε να ρωτήσει: «Από ό,τι κατάλαβα σε εσάς πουλήσαμε τον τελευταίο μας Μοντιλιάνι». Αναφερόταν στον Στιβ Κοέν από τον οποίο ο ρώσος μαικήνας είχε αγοράσει το διάσημο έργο Reclining Nude with Blue Cushion (1917).

Τι τιμή το είχατε πουλήσατε; ρώτησε τότε ο τελευταίος. Και η απάντηση 93 εκατομμύρια δολάρια, 25 εκατομμύρια λιγότερο από όσο είχαν πληρώσει τα καταπιστεύματα του Ριμπολόβλεφ για να τον αποκτήσουν. Πολλές φορές έκτοτε ο Ρώσος ολιγάρχης και νυν ιδιοκτήτης του Σκορπιού έχει διηγηθεί ότι αισθάνθηκε ότι θα πάθαινε εγκεφαλικό την ώρα του δείπνου. Νόμιζε ότι πλήρωνε μερίδιο 2% στον Ίβ Μπουβιέ για κάθε έργο τέχνης που με τη διαμεσολάβησή του αγόραζε.

Απεδείχθη πιο ανθεκτικός. Με τον Σάντι Χέλερ ανέτρεξε στον κατάλογο των αποκτημάτων του για να «μετρήσει» το μέγεθος της απάτης. Ένα μήνα αργότερα, η αστυνομία μπούκαρε στη βίλα του Μπουβιέ στο Μόντε Κάρλο με το ένταλμα σύλληψής του. Μα ποιος απατεώνας που σέβεται τον εαυτό του τα βάζει με Ρώσο δισεκατομμυριούχο που λειτουργεί ενίοτε και σαν γκάνγκστερ (μπήκε στη φυλακή για πληρωμένο συμβόλαιο φόνου); Και μάλιστα Ελβετός εναντίον Ρώσου;

Σύμφωνα με τον συνεργάτη του στην εταιρεία Ζαν Ολιβιέ Ντεσπρέ (πρώην επικεφαλής της παριζιάνικης Γκαγκόζιαν), παραμένει «χαμηλών τόνων και αποτελεσματικός». Διάβαζε: Κινείται με ευελιξία στα σκοτεινά…

Στη Νέα Υόρκη μετά τον Τραμπ

Πολλές φορές συναντήθηκε με τον Ριμπολόβλεφ στο Belle Epoque το σπίτι στο Παλμ Μπιτς που αγόρασε από τον Ντόναλντ Τραμπ έναντι 95 εκατομμυρίων δολαρίων.

Όταν ο Τραμπ έχασε τις εκλογές, το ως τότε περιζήτητο ζευγάρι Τζάρεντ Κούσνερ και Ιβάνκα Τραμπ μετοίκισε από τη Ουάσινγκτον στη Νέα Υόρκη. Όμως πολλοί από τους καλλιτέχνες που «διέθεταν» στην αξιόλογη συλλογή τους δεν ήθελαν να τους ξαναδούν…

Αντιθέτως, ο οπαδός των Δημοκρατικών και αποστασιοποιημένος από την πολιτική Τραμπ νεότερο αδελφός Τζος Κούσνερ, απολαμβάνει άλλης μεταχείρισης. Ιδρυτής της εταιρείας Thrive Capital (λέγεται ότι αξίζει 800 εκατομμύρια δολάρια) και σύζυγος του μοντέλου Κάρλι Κρος (οπαδός των Δημοκρατικών), συνδιαλέγεται πλέον με την ελίτ της τέχνης. Για να χτίσει τη συλλογή του, εμπιστεύεται τον Σάντι Χέλερ.

Άλλοι Αμερικανοί μεγαλοεπενδυτές που τον χρησιμοποιούν:  Ο Ντέιβιντ Γκάνεκ  (David Ganek. Level Global Holdings), ο Ντάνιελ Σαντχάιμ (Daniel Sundheim της D1 Capital Partners αξίας 21 εκατομμυρίων δολαρίων).

Μεγαλύτερος πελάτης του όμως παραμένει ο Κοέν. Χρηματοδότησε την καμπάνια του Τραμπ με ένα εκατομμύρια δολάρια και έτσι o Εισαγγελέας  Πριτ Μπαράρα (Preet Bharara) μοιραία απομακρύνθηκε από τις ιδιότητές τoυ: Το 2017 είχε επιβάλει πρόστιμο 1.8 εκατομμυρίων δολαρίων στη Sac Capital μετά τις μηχανορραφίες για τη συμμετοχή των Mets στο πρωτάθλημα World Series.

Η μοιραία Ντάσα Ζούκοβα

Ο Χέλερ συνεργάζεται και με την Ντάσα Ζούκοβα, επιστήθια φίλη της οικογένειας Τζός, Τζάρεντ Κούσνερ- Ιβάνκα Τραμπ, Κάρλι Κρος. Τα πλοκάμια της δικτύωσής του εξαπλώνονται…

H Ντάσα (βαθύπλουτη εξ απαλών ονύχων) χώρισε με τον Ρομάν Αμπράμοβιτς που επίσης διαθέτει βαθιά τσέπη όσον αφορά τη σύγχρονη τέχνη (του ανήκει τρίπτυχο του Μπέικον αξίας περίπου 86 εκατομμύρια δολάρια). Πριν ακόμη πάρει διαζύγιο από τον Ρομάν, η Ντάσα είχε ήδη προλάβει να χτίσει την ανεκτίμητης αξίας συλλογή της. Επίσης, εν είδει κοινωφελούς έργου, ίδρυσε το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Garage (Γκαράζ) στη Μόσχα.

Το 2019, η Ζούκοβα παντρεύτηκε το νεότερο γιο του Φίλιππου Νιάρχου, Σταύρο Νιάρχο. Ο άνδρας των παρασκηνίων Σάντι Χέλερ βρίσκεται παντού. Ολοένα και περισσότερο δε, μαρκάρει την ελληνική πραγματικότητα. Σε απόσταση αναπνοής!

 

Διαβάστε επίσης:

Δάκης Ιωάννου: Σφαγεία της Ύδρας με εξαίσιο πτώμα και άλλα παιχνίδια

Ακολουθήστε το mononews.gr στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση