Ο Πλάτωνας, η Ατλαντίδα και ιστορίες συνωμοσίας – Διεθνής κριτική για τηλεοπτική σειρά

Ήταν οι κάτοικοι της Ατλαντίδας πρόγονοι της Αρείας φυλής; Το ερώτημα μπορεί να ακούγεται εξωπραγματικό, όσο και η ύπαρξη της μυθικής Ατλαντίδας ασφαλώς, υπάρχουν κάποιοι όμως, που είναι πρόθυμοι να πιστέψουν το αντίθετο. Οι θεωρίες συνωμοσίας άλλωστε, πάντα είχαν ένα εύπιστο κοινό στο οποίο απευθύνονται. Μόνο που ο Πλάτωνας, ο οποίος ανέφερε για πρώτη φορά αυτή την ιστορία στους διαλόγους του «Τίμαιος»  και «Κριτίας» το 360 π.Χ. σκοπό είχε, να τη χρησιμοποιήσει ως παραβολή για να διδάξει φιλοσοφία, όπως πίστευε και ο μαθητής του Αριστοτέλης.

Και πολύ περισσότερο βέβαια δεν θα μπορούσε να φανταστεί, ότι το νησί, το οποίο είχε εφεύρει στο πλαίσιο της διδασκαλίας του για την ανθρώπινη ύβρη θα αναζητείτο επί αιώνες σ΄όλη τη γη. Ούτε, ότι θα μπορούσε να δώσει τροφή, ακόμη και για θεωρίες περί ανώτερης λευκής φυλής, η οποία έχει προέλθει, υποτίθεται, από τους κατοίκους της Ατλαντίδας, που μετά την καταστροφή της είχαν διασπαρθεί στον πλανήτη.

Η συζήτηση αυτή δεν θα γινόταν, αν μία πρόσφατη σειρά του Netflix  με τίτλο «Αρχαία Αποκάλυψη» δεν προκαλούσε την μήνιν αρχαιολόγων και άλλων επιστημόνων, που έχουν ξεκινήσει διαμαρτυρίες,  ζητώντας από την εταιρεία να κατατάξει τη σειρά στην κατηγορία της επιστημονικής φαντασίας  αντί για τα ντοκιμαντέρ όπου βρίσκεται σήμερα. Παράλληλα αποδομούν λέξη προς λέξη όλο το περιεχόμενο της σειράς, ο δημιουργός της οποίας, ονόματι Γκράχαμ Χάνκοκ περιφρονεί, όπως λένε την επιστήμη και τα πραγματικά δεδομένα, τα οποία προκύπτουν από την έρευνα ενώ κατηγορεί ειδικά τους αρχαιολόγους, ότι κρύβουν στοιχεία από τον κόσμο.

Αβάσιμες θεωρίες

«Η σειρά προωθεί αβάσιμες θεωρίες συνωμοσίας», αναφέρει συγκεκριμένα η Εταιρεία Αμερικανικής Αρχαιολογίας στην ανοιχτή επιστολή της στα στελέχη του Netflix, ενώ ο αρχαιολόγος Φλιντ Ντιμπλ από το  Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ γράφει  σε άρθρο του στο The Conversation, ότι ο Χάνκοκ έχει «ελαττωματική σκέψη». Προσθέτοντας, ότι οι  αρχαιολόγοι δεν τον μισούν, όπως εκείνος ισχυρίζεται, απλώς πιστεύουν ακράδαντα, ότι κάνει λάθος.

Από τον Guardian εξάλλου, ο επιστημονικός συντάκτης της εφημερίδας, Ρόμπιν ΜακΚί γράφει για τον Γκράχαμ Χάνκοκ, ότι προωθεί εδώ και δεκαετίες αυτές τις ψευδοεπιστημονικές θεωρίες στα βιβλία του, υποστηρίζοντας ότι οι αρχαιολόγοι σκόπιμα έχουν συγκαλύψει την εξάπλωση του πολιτισμού της Ατλαντίδας. Γεγονός, πάντως, που έχει συντελέσει στην μεγάλη θεαματικότητα της σειράς και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Σημειώνεται, ότι σύμφωνα με τον Χάνκοκ ένας εξελιγμένος πολιτισμός της εποχής των παγετώνων, 12.000 χρόνια πριν, είχε ακμάσει στη Γη, με τους ανθρώπους να γνωρίζουν αστρονομία και άλλες επιστήμες, τέχνες και αρχιτεκτονική. Ξαφνικά όμως ένας γιγάντιος κομήτης έπεσε στη Γη, προκαλώντας βίαιες πλημμύρες, δηλαδή τον Κατακλυσμό, που απαντάται  στους μύθους πολλών λαών, μαζί με τη δημιουργία του θρύλου της χαμένης Ατλαντίδας.

Καθώς μάλιστα οι παγετώνες έλιωναν και η στάθμη της θάλασσας ανέβαινε, τα νερά έσβησαν κάθε ίχνος αυτού του προηγμένου, παγκόσμιου πολιτισμού και μόνον λίγοι τυχεροί επέζησαν. Αυτοί οι επιζώντες –πάντα κατά τον Χάνκοκ- διασκορπίστηκαν σε όλο τον κόσμο, αναζητώντας κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες για να μοιραστούν μαζί τους την αρχαία σοφία τους.

Και με τη σειρά τους, οι μαθητές έμαθαν τη γεωργία αλλά και επιστήμες και τεχνολογία ενώ άρχισαν να χτίζουν γιγάντιους ναούς και παρατηρητήρια για να παρακολουθούν τα αστέρια και να προειδοποιούν τις μελλοντικές γενιές για τους κινδύνους που θα μπορούσαν να χτυπήσουν από ψηλά! Ως εκ τούτο, όπως ισχυρίζεται, οφείλουμε τα πάντα σ΄αυτά τα θεϊκά άτομα!

Απουσία ευρημάτων

«Πρόκειται για μία θεωρία ξεκάθαρα ψευδή», σημειώνει ο Φλιντ Ντιμπλ «αφού δεν υπάρχουν καν στοιχεία, που θα μπορούσε να κρυφτούν». Όπως τονίζει εξάλλου, έχουν υπάρξει εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες αρχαιολογικοί χώροι, που χρονολογούνται στην περίοδο, την οποία αναφέρει ο Χάνκοκ στο «Αρχαία Αποκάλυψη»,  αλλά «Κανένας από αυτούς δεν έχει δώσει κανένα στοιχείο για κάποιο είδος προηγμένου παγκόσμιου πολιτισμού ή κάτι τέτοιο».

Ο Ντιμπλ, ο οποίος ειδικεύεται στην Εποχή του Χαλκού και του Σιδήρου και έχει λάβει μέρος σε πολυάριθμες ανασκαφές στην Ελλάδα, προσθέτει ακόμη, ότι ούτε τα εκατομμύρια τεχνουργήματα, που έχουν έρθει στο φως από εκείνη την εποχή δείχνουν τέτοια πολιτιστική εξέλιξη ενώ δεν υπάρχουν επίσης, στοιχεία μεγαλιθικής αρχιτεκτονικής και μνημειακών κατασκευών, όπως αυτές που αναφέρει ο Χάνκοκ, που να εμφανίστηκαν ξαφνικά σε παρόμοια εποχή. «Μάλλον, οι ανασκαφές έχουν αποδείξει, ότι οι πυραμίδες, για παράδειγμα, αναπτύχθηκαν σε πάνω από μία χρονική περίοδο, σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, ακόμη και κατά τη διάρκεια των γενεών», λέει.

Φανταστική λογοτεχνία

Η ιδέα κάποιου μυθικού, παγκόσμιου πολιτισμού πριν από την πλημμύρα, που για τους περισσότερους έχει την αφετηρία της στην ιστορία της Ατλαντίδας  έχει καταρριφθεί πολλές φορές. Γιατί όμως αυτός ο διατηρείται μέσα στο χρόνο;

Τα έργα φανταστικής λογοτεχνίας, όπως του Τόλκιν (Ο ΄Αρχοντας των δαχτυλιδιών), του Κλάιβ Στέιπλς Λιούις (Τα Χρονικά της Νάρνια), του Λάβκραφτ (Το κάλεσμα του Κθούλου) και πολλών συγγραφέων επιστημονικής φαντασίας διαθέτουν μία ακαταμάχητη έμπνευση, όπως γράφει ο Ρόμπιν ΜακΚί στον Guardian. Έτσι και ο μύθος της Ατλαντίδας γοητεύει τον κόσμο, χωρίς μάλιστα να είναι ο Χάνκοκ ο πρώτος, που υποστήριξε, ότι η καταστροφή ενός μεγάλου πολιτισμού οδήγησε στην άνθηση άλλων.

Για παράδειγμα, ο Ιγνάτιος Ντόνελι, ο οποίος υπήρξε Αμερικανός βουλευτής  αλλά και δημοφιλής συγγραφέας δημοσίευσε το 1882 το έργο «Ατλαντίδα: Ο προκατακλυσμιαίος κόσμος»  στο οποίο υποστήριζε, ότι ένας πολύ εξελιγμένος πολιτισμός είχε εξαφανιστεί από μια πλημμύρα πριν από 10.000 χρόνια και ότι οι επιζώντες είχαν εξαπλωθεί στη γη διδάσκοντας  τους ανθρώπους τα μυστικά της γεωργίας και της αρχιτεκτονικής. Τι σύμπτωση!

Ναζιστικές θεωρίες

Οι Ναζί εξάλλου, είχαν προωθήσει την ιδέα μιας ανώτερης, λευκής, σκανδιναβικής φυλής, ανθρώπων  με «το πιο αγνό αίμα», που είχαν προέλθει από την Ατλαντίδα!  Μέσα στη παράνοια που τους διακατείχε, ο Χίμλερ δημιούργησε το 1935 μία μονάδα των SS, την «Ahnenerbe»  ή Γραφείο Προγονικής  Κληρονομιάς, για να ανακαλύψει πού είχαν διασπαρθεί οι κάτοικοι της Ατλαντίδας μετά τον κατακλυσμό. Αλλά, όπως λέει ο ΜακΚί αυτή η άνοδος και η πτώση ενός μεγάλου πολιτισμού θα μπορούσε να χρησιμεύσει και ως μάθημα για την ύβρη, που επέδειξαν οι άνθρωποι απέναντι στους θεούς…

Για τον Χάνκοκ πάντως, οι επιζήσαντες είχαν πάει παντού: Από την Αίγυπτο ως το Μεξικό και από την σημερινή Τουρκία ως την Ινδονησία. «Αυτοί οι ισχυρισμοί ενισχύουν τις ιδέες περί λευκής υπεροχής», αναφέρει όμως ο Ντιμπλ. «Απογυμνώνουν τους ιθαγενείς από την πλούσια κληρονομιά τους και δίνουν εύσημα σε εξωγήινους (!) ή λευκούς ανθρώπους». Εν ολίγοις δηλαδή, η σειρά προωθεί ιδέες «φυλετικής επιστήμης», που είναι ξεπερασμένες και απομυθοποιημένες εδώ και καιρό.

Η Σαντορίνη

Όσον αφορά την πιθανή τοποθεσία της μυθικής Ατλαντίδας  -αν και εφ΄όσον το κείμενο του Πλάτωνα είχε και κάποια πραγματική βάση-  αυτή δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από τη Σαντορίνη, που ως γνωστόν καταστράφηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου και όχι από κομήτη. Μόνο που η καταστροφή αυτή επήλθε περί το 1630 π.Χ. (συν-πλην κάποια χρόνια) και όχι πριν από 12.000 χρόνια. Υπήρξε εξάλλου, ένα από τα πιο βίαια ηφαιστειακά γεγονότα στην ανθρώπινη ιστορία καθώς 14  κυβικά μίλια βράχου εκσφενδονίστηκαν στην ατμόσφαιρα, προκαλώντας τεράστια τσουνάμι και τέφρα, που θεωρείται ότι  κατέστρεψαν και  τον μινωικό πολιτισμό στην Κρήτη.

Η επιστήμη δίνει απαντήσεις και δεν χρειάζεται συνωμοσιολόγους. Παρ΄όλα αυτά έρευνα, που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο Chapman στις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνει  μια αύξηση στις παραφυσικές πεποιθήσεις -από εξωγήινους που επισκέπτονται τη Γη ως στοιχειωμένα σπίτια- αλλά και στις θεωρίες της ύπαρξης αρχαίων πολιτισμών, όπως η Ατλαντίδα.

Κάτι, που όπως λένε οι ειδικοί, μπορεί να τροφοδοτήσει έναν ευρύτερο, αυξανόμενο σκεπτικισμό – αν όχι απόρριψη – της καθαρής επιστημονικής γνώσης.  «Μόλις αρχίσεις να πιστεύεις, ότι οι αρχαιολόγοι κάνουν λάθος, τότε θα νομίζεις ότι και οι γιατροί κάνουν λάθος και οι πολιτικοί επίσης, έτσι δεν θα μπορείς να εμπιστευτείς τίποτε και κανέναν», όπως λέει ο Ντιπλ. Ένας κατήφορος με άλλα λόγια, όπου οι άνθρωποι θα χάνονται σε ολοένα και πιο βίαιες θεωρίες συνωμοσίας, όλο και πιο παράλογες.

Διαβάστε επίσης:

Μπερνάρ Αρνό: Ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου – Ανάμεσα στην πολυτέλεια και την τέχνη

Μουσείο Ακρόπολης: Η ιστορία συναντά την τέχνη