Καλυψώ Γούλα: «Κάποιοι έχουν εμμονή με την ανδρική ηγεσία»

Η διακεκριμένη νομικός Καλυψώ Γούλα, ανέλαβε την πιο καίρια θέση για τη σύγχρονη γυναίκα.

Μετά το ελληνικό #metoo και τις συνεχιζόμενες γυναικοκτονίες, χρειαζόταν μια ισχυρή, ικανή γυναίκα επικεφαλής στη Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων.

Η Καλυψώ Γούλα ανέλαβε τη θέση της Γενικής Γραμματέως πριν από ένα χρόνο.

Αγώνες για κοινωνικά θέματα

Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, αποφοίτησε από τη Νομική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με μεταπτυχιακές σπουδές στο Εμπορικό και Οικονομικό Δίκαιο.

Υπήρξε πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Θεσσαλονίκης ενώ υπηρέτησε και ως Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

Το 2019 συμμετείχε στις ευρωεκλογές με τη Νέα Δημοκρατία.

Τι σας ώθησε να αναλάβετε αυτή τη θέση; 

Η θέση αυτή σχετίζεται άμεσα με την προηγούμενη εμπειρία μου.

Η θέση της δικηγόρου άνω των 30 χρόνων, αλλά και της Αντιδημάρχου Κοινωνικής Πολιτικής του Δήμου Θεσαλονίκης όπου εργάστηκα ώστε να δημιουργηθούν για πρώτη φορά πρότυπες δομές υποστήριξης ευπαθών ομάδων που είχαν πληγεί από την οικονομική κρίση (όπως το υπνωτήριο αστέγων) και δομές αναγκαίες για την υποστήριξη των γυναικών θυμάτων βίας (όπως τον Ξενώνα Κακοποιημένων Γυναικών και των παιδιών τους), μου έχει μάθει ότι η βία δεν γνωρίζει φύλο, φυλή ή κοινωνική θέση, και σίγουρα δεν εμφανίζεται μόνο σε περιόδους κρίσης αλλά είναι ένα σύμφυτο στοιχείο της κοινωνίας μας.

Στερεοτυπικές συμπεριφορές λόγω φύλου

Έτυχε ποτέ να έρθετε αντιμέτωπη με στερεοτυπικές συμπεριφορές ή κάποια προκατάληψη λόγω φύλου;

Στερεοτυπικές συμπεριφορές δεν έχω αντιμετωπίσει, κάποιες ελάχιστες φορές έχω γίνει δέκτρια εκδηλώσεων «μισογυνισμού», τις οποίες φρόντισα να αντιμετωπίσω κατά μέτωπο.

Ωστόσο, τα έμφυλα στερεότυπα και προκαταλήψεις εξακολουθούν να επικρατούν σε πολλούς τομείς της ελληνικής κοινωνίας και πολλές γυναίκες στην Ελλάδα έχουν αντιμετωπίσει διακρίσεις και άνιση μεταχείριση λόγω του φύλου τους.

Οι άνδρες αποδέχονται τις γυναίκες σε ηγετικές θέσεις; 

Η ευκολία αποδοχής της γυναικείας ηγεσίας από τους άνδρες μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την κουλτούρα και τις ατομικές συμπεριφορές των ατόμων.

Ενώ έχει σημειωθεί πρόοδος προς την ισότητα των φύλων και την προώθηση της ηγεσίας των γυναικών, εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμη περιπτώσεις όπου οι γυναίκες αγωνίζονται να γίνουν αποδεκτές σε θέσεις εξουσίας.

Μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν εμμονή για την ανδρική ηγεσία συνδεόμενη με στερεοτυπικές προσλαμβάνουσες εικόνες.

Και πώς την αποδέχονται οι γυναίκες υφιστάμενες;

Πολύ συχνά οι τρικλοποδιές προέρχονται από το ίδιο φύλο, ειδικά όταν μιλάμε για γυναίκες…

Οι περισσότερες γυναίκες αισθάνονται ενδυναμωμένες και εμπνέονται βλέποντας άλλες γυναίκες σε ηγετικές θέσεις.

Για να αυξηθεί όμως περαιτέρω η αποδοχή της γυναικείας ηγεσίας από τις γυναίκες, είναι σημαντικό να αντιμετωπιστούν προκαταλήψεις και να δημιουργηθούν υποστηρικτικά περιβάλλοντα για τις γυναίκες ώστε να αναπτύξουν τις ηγετικές τους δεξιότητες.

Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει προγράμματα καθοδήγησης, ευκαιρίες κατάρτισης και ανάπτυξης, καθώς και τη δημιουργία μιας κουλτούρας συμμετοχής και υποστήριξης για τις γυναίκες ηγέτιδες.

Ίσες ευκαιρίες;

Ποια είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια που μπορεί να συναντήσει μια γυναίκα όταν θέλει να αναλάβει ηγετική θέση;

Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν προκλήσεις που σχετίζονται με το φύλο, όπως η εξισορρόπηση της επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή ή ακόμη και η αντιμετώπιση μεροληψίας που σχετίζεται με την εγκυμοσύνη και τη μητρότητα.

Μια γυναίκα πρωτίστως πρέπει να πιστέψει στον εαυτό της, την αυθεντικότητά της και να έχει εμπιστοσύνη στις ικανότητές της.

Η ανάπτυξη των δεξιοτήτων μέσω εκπαίδευσης, καθοδήγησης και πρακτικής εμπειρίας, η δημιουργία ενός υποστηρικτικού δικτύου από συναδέλφους και μέντορες, η αναζήτηση προτύπων επιτυχημένων γυναικών ηγετιδών, που μπορούν να λειτουργήσουν ως πρότυπα και πηγές έμπνευσης είναι μερικά από τις προτάσεις μου προς μια γυναίκα που θέλει να αναλάβει ηγετική θέση.

Τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες για την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια.

Αρκούν;

Ο νόμος 4706/2020 διασφαλίζει την εκπροσώπηση των δύο φύλων στο ΔΣ των εισηγμένων στο ΧΑ εταιριών προβλέποντας τουλάχιστον την επαρκή εκπροσώπηση ανά φύλο σε ποσοστό που δεν υπολείπεται του είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) του συνόλου των μελών του διοικητικού συμβουλίου, αναδεικνύοντας την προσπάθεια σε κυβερνητικό και νομοθετικό επίπεδο για την επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας και την ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητα.

Το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών σε ανώτατες διοικητικές θέσεις ακολουθεί σταθερά ανοδική πορεία την τελευταία οκταετία, όμως, υστερεί σημαντικά σε σύγκριση με το ποσοστό που καταλαμβάνουν οι άνδρες.

Η συμμετοχή των γυναικών στα ΔΣ δεν θα πρέπει να περιορίζεται στην ποσόστωση συμμετοχής του 25% αλλά να επεκταθεί και στην επιλογή γυναικών εκτελεστικών μελών των ΔΣ.

Ίση πρόσβαση;

Μιλάμε πολύ συχνά για την ηγεσία και τη συμμετοχή των γυναικών σε αυτήν.

Αλλά τι συμβαίνει με τις ίσες ευκαιρίες στην πρόσβαση, σε ό,τι αφορά την είσοδο των γυναικών στα επαγγέλματα; 

Στην Ελλάδα, η είσοδος των γυναικών στα επαγγέλματα έχει βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένοι κλάδοι και τομείς όπου οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται, όπως η τεχνολογία.

Οι γυναίκες μπορεί να αντιμετωπίσουν εμπόδια εισόδου λόγω των στερεοτύπων φύλου, των διακρίσεων και των προκαταλήψεων.

Το μισθολογικό χάσμα

Και ένα θέμα που συνάπτεται, γιατί δεν αμοίβονται ισότιμα με τους άνδρες για τις ίδιες θέσεις;

Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων στην Ελλάδα παραμένει σημαντικό ζήτημα.

Οι διακρίσεις βάσει φύλου στην αγορά εργασίας επηρεάζουν τα επίπεδα της γυναικείας απασχόλησης και τις μισθολογικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Χαρακτηριστικό είναι ότι στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του 2018, η μισθολογική διαφορά μεταξύ των φύλων αγγίζει το 10,4%.

Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων μπορεί να αποδοθεί σε διάφορους παράγοντες, όπως ο επαγγελματικός διαχωρισμός, οι διακρίσεις και η υποτίμηση των επαγγελμάτων που κυριαρχούν οι γυναίκες.

Η ελληνική κυβέρνηση έχει λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση της ανισότητας των φύλων και την προώθηση των ίσων ευκαιριών για τις γυναίκες, όπως η εφαρμογή νόμων και πολιτικών για την καταπολέμηση των διακρίσεων και τη βελτίωση της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.

Κυρία Γούλα, τι θα συμβουλεύατε νέες γυναίκες που θέλουν να εξελιχθούν επαγγελματικά;

Ποια είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια που ίσως αντιμετωπίσουν;

Μια νέα γυναίκα πρέπει να ενισχύσει τις δεξιότητες και τις γνώσεις που χρειάζεται για να προχωρήσει στην καριέρα της μέσω της λήψης μαθημάτων, της παρακολούθησης εργαστηρίων και της υιοθέτησης προτύπων που μπορούν να την καθοδηγήσουν και να την υποστηρίξουν.

Η επιτυχία της σταδιοδρομίας δεν είναι πάντα μια ευθεία γραμμή και οι αποτυχίες και οι προκλήσεις είναι ένα αναμενόμενο μέρος του ταξιδιού.

Μερικές από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι νέες γυναίκες στην επαγγελματική τους εξέλιξη περιλαμβάνουν την προκατάληψη του φύλου, τις διακρίσεις και την έλλειψη πρόσβασης σε ευκαιρίες και πόρους.

Είναι σημαντικό να εργαστούμε ενεργά για τη δημιουργία μιας πιο δίκαιης και χωρίς αποκλεισμούς κουλτούρας στο χώρο εργασίας, προωθώντας τη διαφορετικότητα και την ένταξη, αμφισβητώντας τα στερεότυπα των φύλων και υποστηρίζοντας ίσες ευκαιρίες για όλους τους εργαζόμενους.

Το δημογραφικό ζήτημα

Πώς μπορεί να διευθετηθεί το μείζον θέμα της μητρότητας και της επαγγελματικής αποκατάστασης των γυναικών;

Οι γυναίκες γεννούν λιγότερα παιδιά στην Ελλάδα επειδή δεν έχουν πραγματικά τη δυνατότητα να λείψουν από τη δουλειά. 

Η αντιμετώπιση του Δημογραφικού ζητήματος δεν συνδέεται αποκλειστικά με την εξισορρόπηση μεταξύ οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, αλλά είναι μια συνισταμένη πολλών παραγόντων.

Ο νόμος 4808/2021 που προβλέπει εκτός των άλλων γονικές άδειες και άδειες πατρότητας, ο νόμος με τίτλο «Δουλειές ξανά», όπου θεσπίζεται το πλαίσιο υλοποίησης της Δράσης για τη «δημιουργία χώρων φύλαξης βρεφών εντός των επιχειρήσεων» έτσι ώστε να δίνεται η δυνατότητα σε μητέρες κατά την επιστροφή στην εργασία, μετά από τη γέννηση των παιδιών τους, να μπορούν να έχουν μαζί τους τα βρέφη, αλλά και οι δράσεις που αποτυπώνονται στον 2ο Άξονα Προτεραιότητας του ΕΣΔΙΦ για την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, συμβάλλουν στην προώθηση της συμφιλίωσης μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής στις επιχειρήσεις και στην ισότιμη κατανομή της φροντίδας μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση

Πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα στην Ελλάδα μετά την εποχή Γουάινστιν και κατά δεύτερον μετά το ελληνικό #metoo?

Το κίνημα #MeToo στην Ελλάδα έφερε καίριες αλλαγές στο θέμα της σεξουαλικής παρενόχλησης και της επίθεσης, οδηγώντας σε μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και συζήτηση για θέματα ισότητας των φύλων στη χώρα.

Ουσιαστικά, ήταν αυτό που άνοιξε το Κουτί της Πανδώρας.

Έδωσε φωνή σε πολλές γυναίκες ενώ κινητοποίησε και μας ευαισθητοποίησε ώστε να είμαστε σε επαγρύπνηση αν πέσει στην αντίληψή μας κάποιο περιστατικό με τα παραπάνω χαρακτηριστικά και να δράσουμε εγκαίρως.

Αντίστοιχα, για την προστασία των γυναικών ενισχύθηκαν οι θεσμικοί μηχανισμοί λόγω των αυξημένων περιστατικών λόγω του εγκλεισμού κατά την περίοδο του κορωνοϊού.

Πώς μπορεί να στοιχειοθετηθεί παρενόχληση στο γραφείο;

Με τον ν. 4808/2021 για την Προστασία της Εργασίας, που επικύρωσε τη Σύμβαση 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, διασφαλίστηκε η ύπαρξη ενός συνεκτικού και σύγχρονου πλαισίου για την πρόληψη, την αντιμετώπιση και την καταπολέμηση της βίας και παρενόχλησης στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα (ΦΕΚ Β’ 343/26.1.2023), συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος εργασίας το οποίο σέβεται, προωθεί και διασφαλίζει το δικαίωμα κάθε προσώπου σε έναν κόσμο εργασίας χωρίς βία και παρενόχληση, ενισχύοντας θεσμικά τον ρόλο της Επιθεώρησης Εργασίας.

Τα νέα μέτρα που εισάγει η νομοθεσία ως προς την πρόληψη και την αντιμετώπιση της σεξουαλικής παρενόχλησης, όπως μεταξύ άλλων τον ορισμό για πρώτη φορά της βίας, της παρενόχλησης και της παρενόχλησης λόγω φύλου στο χώρο εργασίας, την πρόβλεψη των υποχρεώσεων κάθε εργοδότη ανεξαρτήτως αριθμού απασχολούμενου προσωπικού για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και της παρενόχλησης, την υποχρέωση των επιχειρήσεων άνω των είκοσι εργαζομένων για την υιοθέτηση πολιτικών διαχείρισης καταγγελιών για περιστατικά βίας και παρενόχλησης, τη σύσταση αυτοτελούς τμήματος στην Επιθεώρηση Εργασίας, συμβάλλουν στην παρακολούθηση, πρόληψη και καταστολή των ανωτέρω φαινομένων.

Με απόφαση του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων καθορίστηκαν πρόστιμα για την παραβίαση των νέων διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας και του ν. 4808/2021.

Πέρα από τις κυρώσεις για την παραβίαση των εν λόγω νέων διατάξεων, η Υπουργική Απόφαση επαναλαμβάνει και ολόκληρο το υφιστάμενο πλαίσιο, όπως ισχύει, των κυρώσεων για τις παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας, για λόγους διευκόλυνσης εφαρμογής της νομοθεσίας τόσο από τις επιχειρήσεις όσο και από τους ελεγκτές.

Πώς προστατεύονται οι γυναίκες ενάντια στη βία; 

Οι θεσμικοί μηχανισμοί δρουν εγκαίρως για να ενισχύσουν το πλέγμα ασφάλειας και προστασίας για τις κακοποιημένες γυναίκες και τα παιδιά τους.

Η ευρύτερη προβολή της εικοσιτετράωρης τηλεφωνικής γραμμής SOS 15900 προκειμένου τα θύματα να ενημερωθούν και να αναζητήσουν βοήθεια, υποστήριξη και καθοδήγηση, βοήθησε να σπάσουν τον κύκλο της βίας, καθώς και το ολοκληρωμένο Δίκτυο Δομών της ΓΓΔΟΠΙΦ, με τα σαράντα τέσσερα Συμβουλευτικά Κέντρα και τους δεκαεννιά Ξενώνες φιλοξενίας γυναικών και των παιδιών τους, λειτούργησε και εξακολουθεί να λειτουργεί, προκειμένου να στηρίξει έμπρακτα τις γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής και έμφυλης βίας.

Τι σημαίνει λεκτική βία τι σημαίνει σωματική βία;

Η λεκτική βία αναφέρεται στη χρήση της γλώσσας για να βλάψει ή να χειραγωγήσει ένα άλλο άτομο. Συχνά με σκοπό να προκαλέσει συναισθηματικό πόνο ή ψυχολογική βλάβη.

Η σωματική βία, από την άλλη πλευρά, περιλαμβάνει τη χρήση βίας ή σωματική βλάβη εναντίον άλλου ατόμου.

Τόσο η λεκτική όσο και η σωματική βία μπορεί να έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ευημερία του θύματος, συμπεριλαμβανομένων σωματικών τραυματισμών, συναισθηματικού τραύματος και ψυχολογικής βλάβης.

Τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται και άντρες που υποστηρίζουν ότι γίνονται θύματα γυναικείας βίας. Πώς αντιμετωπίζονται;

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι ο καθένας και η καθεμία μπορούν να είναι θύματα βίας, ανεξαρτήτως φύλου.

Ωστόσο οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να υποστούν ενδοοικογενειακή και σεξουαλική βία, καθώς και άλλες μορφές βίας, συμπεριλαμβανομένης της σωματικής, συναισθηματικής και λεκτικής βίας.

Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι η βία δεν είναι ποτέ αποδεκτή ή δικαιολογημένη, ανεξάρτητα από το φύλο του δράστη ή του θύματος.

Όλες οι μορφές βίας είναι επιβλαβείς και μπορούν να έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ευημερία του θύματος.

Κυρία Γούλα κατά τη γνώμη σας τι εμποδίζει τις γυναίκες να μιλήσουν για κακοποιητικά περιστατικά; Η ντροπή; Η έλλειψη εμπιστοσύνης στις αρχές; 

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να εμποδίσουν τις γυναίκες να μιλήσουν για περιστατικά που τις απασχολούν.

Οι γυναίκες μπορεί να νιώθουν ντροπή ή ενοχές για αυτό που τους συνέβη, ιδιαίτερα αν δέχθηκαν σεξουαλική επίθεση ή παρενόχληση.

Αντίποινα;

Επιπρόσθετα μπορεί να φοβούνται αντίποινα από τον δράστη.

Ίδιαίτερα εάν ο δράστης βρίσκεται σε θέση εξουσίας ή είναι ο ίδιος εργοδότης τους και μπορεί να ανησυχούν μήπως χάσουν τη δουλειά τους και να στιγματιστούν ή κατηγορηθούν για αυτό που τους συνέβη.

Είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον για τις γυναίκες να βγουν μπροστά και να μιλήσουν για περιστατικά που τις αφορούν.

Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την παροχή πόρων και υπηρεσιών υποστήριξης, όπως παροχή συμβουλών και νομικών συμβουλών, καθώς και τη δημιουργία μιας κουλτούρας εμπιστοσύνης και λογοδοσίας που ενθαρρύνει τις γυναίκες να μιλήσουν και να αναλάβουν δράση όταν αντιμετωπίζουν παρενόχληση ή κακοποίηση.

Είναι επίσης σημαντικό να αντιμετωπιστούν οι συστημικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλλουν στη βία με βάση το φύλο, όπως τα στερεότυπα των φύλων και οι διακρίσεις, και να εργαστούμε για τη δημιουργία μιας πιο δίκαιης και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνίας για όλα τα άτομα.

Τι εύχεστε να αλλάξει;

Αυτό που πρέπει να αλλάξει είναι να επιτύχουμε ως κοινωνία την ουσιαστική ισότητα, απαλείφοντας κάθε μορφή έμφυλης ανισότητας.

Ανακαλύψτε το αφιέρωμα Γυναίκες που μας εμπνέουν