«δες ΑΠΕΝΑΝΤΙ». Ένας εύγλωττος τίτλος που συνδέει δυο ακατοίκητα σήμερα νησάκια των Κυκλάδων, σπουδαία όμως για τους ανθρώπους της Προϊστορικής εποχής, την Κέρο και το Δασκαλιό, έχει επιλεγεί για την έκθεση με ευρήματα των ανασκαφών, που γίνονται εκεί τα τελευταία χρόνια και τώρα έχει την ευκαιρία να δει και η Αθήνα, χάρις στην έκθεση που εγκαινιάζεται αύριο στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων.

Με τον πλήρη τίτλο «δες ΑΠΕΝΑΝΤΙ. Έναν οικισμό στην Κέρο 4.500 χρόνια πριν» η έκθεση παρουσιάζει ευρήματα που έφερε στο φως η έρευνα της Βρετανικής Σχολής Αθηνών και του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ με επικεφαλής τον διάσημο καθηγητή Αρχαιολογίας σερ Κόλιν Ρένφριου και τον δρα Μάικλ Μπόιντ. Με την υποστήριξη και εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.

Πρόκειται για μια έρευνα δεκατριών ετών με στοιχεία που αποδεικνύουν την ιδιαίτερη σημασία της πρωτοκυκλαδικής αυτής θέσης, ειδικά σε ό,τι αφορά τις απαρχές της αστικοποίησης και τα θαλάσσια δίκτυα διακίνησης πρώτων υλών και αγαθών στο Αιγαίο κατά την πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Και η έκθεση, η οποία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο κοινό στην Αρχαιολογική Συλλογή Κουφονησίου το 2019 εστιάζει με αφηγηματικό τρόπο στην παρουσίαση αυτών των αποτελεσμάτων.

Κύπελλο με διακόσμηση σπειρών, Πρωτοκυκλαδική περίοδος 2400-2240 π.Χ.

Το Δασκαλιό, η μικρή σήμερα βραχονησίδα, αποτέλεσε μία από τις σημαντικότερες θέσεις των Προϊστορικών Κυκλάδων (περί το 3.200-2.100 π.Χ.), εντυπωσιάζοντας με την πρωτο-αστική αρχιτεκτονική της διαμόρφωση και τις πολλές επαφές, που φαίνεται να διατηρούσε με τα γειτονικά νησιά, την ηπειρωτική Ελλάδα, τα Δωδεκάνησα αλλά και τη Μικρά Ασία. Κομβικό ρόλο στην διαμόρφωση και ακμή του Δασκαλιού φαίνεται να έπαιξε ο μοναδικής σημασίας χώρος τελετουργιών, ο οποίος είχε αναπτυχθεί πολύ κοντά του, στην Κέρο, υποδεχόμενος ταξιδιώτες από τα νησιά των Κυκλάδων που έφταναν ως εκεί για να τηρήσουν μια μακρά παράδοση απόθεσης σπασμένων μαρμάρινων ειδωλίων και άλλων ξεχωριστών αντικειμένων.

Όψη της έκθεσης «δες ΑΠΕΝΑΝΤΙ. Έναν οικισμό στην Κέρο 4.500 χρόνια πριν» στην Δημοτική Πινακοθήκη Αθηναίων

Γιατί «Η Κέρος ήταν ένα μεγάλο ιερό της Πρωτοκυκλαδικής εποχής με ακτινοβολία σε όλες τις Κυκλάδες, αντίστοιχο με αυτό της Δήλου των ιστορικών χρόνων», όπως έχει πει ο λόρδος Ρένφριου.

Αυτό δεν γλύτωσε όμως την Κέρο και το Δασκαλιό -το αντίθετο- από τους λαθρανασκαφείς και αρχαιοκάπηλους, που κυριολεκτικά λεηλάτησαν τις νησίδες στα νεώτερα χρόνια, καθώς χιλιάδες σημαντικές αρχαιότητες βγήκαν βίαια μέσα από το χώμα, κυρίως στη δεκαετία του 1960 και ειδικά το 1958, όταν το ιερό του Κάβου υπέστη μεγάλη επιδρομή.

Όψη της έκθεσης «δες ΑΠΕΝΑΝΤΙ. Έναν οικισμό στην Κέρο 4.500 χρόνια πριν» στην Δημοτική Πινακοθήκη Αθηναίων

Το έργο των αρχαιοκάπηλων έγινε αντιληπτό όμως το 1963. Κι όταν ο ανασκαφέας του Ακρωτηρίου της Θήρας, καθηγητής Χρίστος Ντούμας ενημερώθηκε και έσπευσε στο νησί το θέαμα που αντίκρισε, ήταν αποκαρδιωτικό.

Όπως ο ίδιος περιγράφει, παραπλέοντας με το καΐκι στην Κέρο έβλεπε ήδη από μακριά τη δυτική πλευρά της νησίδας σκαμμένη ως χαμηλά στην παραλία, τα χώματα αναμοχλευμένα και διάσπαρτα γύρω τους θραύσματα από αρχαία. Να σημειωθεί εξάλλου, ότι μέρος του «Θησαυρού της Κέρου», όπως ονομάσθηκε στη συνέχεια το σύνολο των κλεμμένων αρχαιοτήτων εμφανίστηκε ξαφνικά το 1976 σε μια έκθεση στην Καρλσρούη με τίτλο «Η τέχνη των Κυκλάδων» με τα εκθέματα να δηλώνονται ως «αγνώστου προέλευσης»!

Oστέινο σφραγιστικό δαχτυλίδι από το Δασκαλιό

Η έκθεση στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων διαρθρώνεται σε δύο άξονες: Αφενός προβάλλοντας όψεις της ζωής στο Δασκαλιό, που καταδεικνύουν την ιδιαιτερότητα και τη θέση του σε ένα εκτενές δίκτυο ανταλλαγών, και αφετέρου παρουσιάζοντας πτυχές της ανασκαφικής διαδικασίας και τεκμηρίωσης, που πραγματοποιήθηκαν με τη χρήση τεχνολογιών αιχμής, καθώς και πλευρές της απαιτητικής εργασίας αρχαιολόγων και ερευνητών, υπό ιδιαίτερα δύσκολες εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες.

Μαρμάρινα ειδώλια με διπλωμένους βραχίονες, Πρωτοκυκλαδική περίοδος 2750-2400 π.Χ.

Την επιμέλεια της έκθεσης έχει ο αρχαιολόγος-μουσειολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Στέφανος Κεραμίδας, ο οποίος και συντονίζει όλες τις σχετικές εργασίες υπό τον γενικό συντονισμό του εφόρου Δημήτρη Αθανασούλη και συνεπιμελήτρια την Μαργαρίτα Δρίλλια αρχαιολόγο/υπεύθυνη επικοινωνίας στην Easy dot, εταιρεία που υλοποίησε την μουσειογραφική μελέτη.

Αποκλειστικός χορηγός της έκθεσης είναι η Cosmote. Η χορηγία της έκθεσης αποτελεί συνέχεια της πολύτιμης στήριξης της Cosmote στην υλοποίηση της έκθεσης στο Κουφονήσι και στο Πρόγραμμα Ανασκαφών Κέρου (The Cambridge Keros Project).

Διαβάστε ακόμα: 

Αναζητώντας την ευτυχία και την επιτυχία: Έκθεση στο Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης για την Ύστερη Αρχαιότητα

Ένα μουσείο για τον Μπομπ Ντίλαν

Τα αγάλματα ξαναγυρίζουν στο Μουσείο της Κω

Ακολουθήστε το mononews.gr στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση